Συντομογραφίες....................................................................................................................... XI

Πρόλογος...................................................................................................................................... 1

Κεφάλαιο Α΄
Εννοιολογική προσέγγιση

I. Η γενική έννοια της αδικοπραξίας ................................................................................. 5

II. Προϋποθέσεις γέννησης της αδικοπρακτικής ευθύνης....................................... 13

Α. Ανθρώπινη συμπεριφορά ......................................................................................... 14

1. Η έννοια της πράξεως............................................................................................ 14

2. Η έννοια της παραλείψεως................................................................................... 16

i. Η έννοια της παραλείψεως στο Δημόσιο και τα ΝΠΔΔ......................... 23

ii. Η έννοια της παραλείψεως στον ιατρικό τομέα...................................... 27

B. Ο παράνομος χαρακτήρας της συμπεριφοράς.................................................. 29

1. Γενικό περιεχόμενο ................................................................................................. 29

2. Οι ειδικότερες περιπτώσεις παρανομίας......................................................... 39

i. Η προσβολή του εννόμου συμφέροντος...................................................... 39

ii. Η προσβολή του δικαιώματος........................................................................ 43

iii. Η προσβολή της περιουσίας........................................................................... 46

iv. Η προσβολή οικογενειακού δικαιώματος................................................. 49

v. Η κατάχρηση δικαιώματος.............................................................................. 52

vi. Η παραβίαση των υποχρεώσεων πρόνοιας και επιμέλειας................ 56

3. Λόγοι άρσης του παράνομου χαρακτήρα...................................................... 60

Γ. Υπαιτιότητα και καταλογισμός................................................................................. 61

1. Η έννοια της υπαιτιότητας................................................................................... 61

2. Η ικανότητα προς καταλογισμό......................................................................... 65

Δ. Πρόκληση ζημίας.......................................................................................................... 67

1. Η έννοια της ζημίας................................................................................................. 67

2. Οι διακρίσεις της ζημίας........................................................................................ 72

i. Περιουσιακή και μη περιουσιακή ζημία........................................................ 72

ii. Θετική και αποθετική ζημία - (διαφυγόν κέρδος)................................... 74

iii. Παρούσα και μέλλουσα ζημία........................................................................ 81

iv. Άμεση και έμμεση ζημία................................................................................... 83

v. Οι ανώφελες δαπάνες ως μορφή ζημίας.................................................... 84

vi. Η απώλεια ευκαιρίας ως μορφή ζημίας .................................................... 85

E. Αιτιώδης σύνδεσμος..................................................................................................... 90

1. Το περιεχόμενο της έννοιας................................................................................. 90

2. Η υποθετική αιτιότητα........................................................................................... 97

ΙΙΙ. Οι ειδικές μορφές αδικοπρακτικής ευθύνης του αστικού κώ­δικα................ 99

Α. Η αντίθεση της πράξης προς τα χρηστά ήθη ................................................... 99

Β. Η υποστήριξη ή διάδοση αναληθών ειδήσεων .............................................. 106

Γ. Η ευθύνη λόγω πρόστησης  ................................................................................... 108

1. Η σχέση πρόστησης.............................................................................................. 114

2. Η έννοια της εξάρτησης ..................................................................................... 115

3. Η συνάφεια της αδικοπραξίας με την υπηρεσία........................................ 118

Δ. Η ευθύνη του εποπτεύοντος ανήλικο ή απαγορευμένο ............................. 121

Κεφάλαιο Β΄
Η αξίωση αποζημιώσεως

Ι. Ο σκοπός της αξίωσης αποζημιώσεως..................................................................... 125

ΙΙ. Το περιεχόμενο της αξίωσης αποζημιώσεως........................................................ 128

ΙΙΙ. Τα εμπλεκόμενα πρόσωπα στην αξίωση αποζημίωσης................................... 134

Α. Ο υπόχρεος σε αποζημίωση .................................................................................. 134

Β. Ο δικαιούχος σε αποζημίωση................................................................................. 135

1. Ο αμέσως ζημιωθείς.............................................................................................. 137

i. Στην περίπτωση βλάβης περιουσιακών αγαθών................................... 137

ii. Στην περίπτωση προσβολής προσωπικών αγαθών............................ 144

α. Στην περίπτωση θανάτωσης προσώπου............................................ 144

β. Στην περίπτωση βλάβης σώματος - υγείας........................................ 146

2. Ο εμμέσως ζημιωθείς ........................................................................................... 147

3. Η  περίπτωση συμμετοχής σε εταιρία............................................................ 148

Κεφάλαιο Γ΄
Η αποζημίωση σε περίπτωση βλάβης
περιουσιακών αγαθών

Ι. Το γενικό περιεχόμενο..................................................................................................... 153

ΙΙ. Το περιεχόμενο της αποζημίωσης επί βλάβης πράγματος ............................. 157

Α. Η αποζημίωση επί πλήρους (ολοσχερούς) βλάβης........................................ 157

Β. Η αποζημίωση επί μερικής βλάβης ..................................................................... 162

Γ. Η αποζημίωση επί αφαίρεσης πράγματος......................................................... 165

Δ. Η αποζημίωση λόγω στέρησης - απώλειας χρήσης...................................... 166

Ε. Η αποζημίωση επί διενέργειας εξώδικης πραγματογνωμοσύνης............ 169

ΣΤ. Η αποζημίωση επί δικαστικών δαπανών ....................................................... 172

Κεφάλαιο Δ΄
Η αποζημίωση σε περίπτωση βλάβης
προσωπικών αγαθών

I. Η αποζημίωση στην περίπτωση θανάτωσης προσώπου.................................. 173

Α. Το γενικό περιεχόμενο της αποζημίωσης.......................................................... 173

Β. Οι δαπάνες νοσηλείας .............................................................................................. 174

Γ. Οι δαπάνες κηδείας.................................................................................................... 177

Δ. Η αποζημίωση λόγω στέρησης διατροφής ..................................................... 179

1. Ο προσδιορισμός της αξίωσης διατροφής................................................... 183

2. Η σύναψη μόνιμης σχέσης από το δικαιούχο σύζυγο.............................. 187

Ε. Η αποζημίωση λόγω στέρησης υπηρεσιών....................................................... 188

ΙΙ. Η αποζημίωση στην περίπτωση βλάβης σώματος η υγείας............................ 193

Α. Το γενικό περιεχόμενο της αποζημίωσης.......................................................... 193

Β. Η αποζημίωση για την επελθούσα ζημία........................................................... 195

Γ. Η αποζημίωση για τη μελλοντική θετική ζημία............................................... 201

Δ. Η αποζημίωση για την αποθετική ζημία (διαφυγόν κέρδος)..................... 206

1. Η περίπτωση της παράνομης δραστηριότητας......................................... 213

2. Η περίπτωση της ανηλικότητας....................................................................... 215

Ε. Η αποζημίωση λόγω στέρησης υπηρεσιών....................................................... 217

ΣΤ. Η αποζημίωση λόγω υποκατάστατης δύναμης............................................ 218

ΙΙΙ. Η αξίωση για αναπηρία - παραμόρφωση............................................................. 221

Α. Θέση του ζητήματος  ............................................................................................... 221

Β. Η νομική φύση της διάταξης.................................................................................. 227

Γ. Αποτίμηση επί του ζητήματος................................................................................ 238

Κεφάλαιο Ε΄
Τα «άλλα» είδη αποζημίωσης

Ι. Η αυτούσια αποζημίωση  .............................................................................................. 243

ΙΙ. Η εύλογη αποζημίωση.................................................................................................... 244

ΙΙΙ. Οι ποινικού τύπου αποζημιώσεις............................................................................. 247

Α. Εννοιολογική προσέγγιση........................................................................................ 247

Β. Αντίθεση στη δημόσια τάξη;................................................................................... 251

Κεφάλαιο ΣΤ΄
Η αποζημίωση επί μη περιουσιακής ζημίας

Ι. Η αξίωση χρηματικής ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης................................ 257

Α. Εννοιολογική προσέγγιση ....................................................................................... 257

Β. Οι Φορείς της αξίωσης.............................................................................................. 268

1. Η ηθική βλάβη του τρίτου.................................................................................. 270

2. Η ηλικία και η πνευματική κατάσταση ως παράγοντας αξιολόγησης 277

3. Η ηθική βλάβη επί νομικών προσώπων ....................................................... 281

Γ. Ο προσδιορισμός του ποσού.................................................................................. 283

Δ. Υποχρεωτικός ή δυνητικός χαρακτήρας .......................................................... 290

ΙΙ. Η αξίωση χρηματικής ικανοποίησης λόγω ψυχικής οδύνης........................... 291

Α. Θέση του ζητήματος ................................................................................................ 291

Β. Η έννοια της οικογένειας: Νομική ή φυσική;.................................................... 293

1. Το κυοφορούμενο ως «αιτία» χρηματικής ικανοποίησης...................... 303

2. Τα νήπια και το κυοφορούμενο ως δικαιούχοι.......................................... 306

Γ. Η αυτοτέλεια των αξιώσεων ................................................................................. 309

ΙΙΙ. Ο αναιρετικός έλεγχος της χρηματικής ικανοποίησης..................................... 312

Α. Η έννοια της αναλογικότητας   ............................................................................ 312

Β. Η διακύμανση της νομολογίας ............................................................................. 318

Γ. Αποτίμηση ..................................................................................................................... 333

Κεφάλαιο Z΄
Ειδικές περιπτώσεις αποζημίωσης

Ι. Η αποκατάσταση των αξιώσεων λόγω εσφαλμένου προγεννητικού ελέγχου 339

Α. Θέση του προβλήματος............................................................................................ 339

Β. Οι επιμέρους αξιώσεις .............................................................................................. 342

Γ. Προτεινόμενη θέση..................................................................................................... 353

ΙΙ. Η αποκατάσταση των αξιώσεων επί εργατικού ατυχήματος......................... 356

Α. Η αποζημίωση στο εργατικό ατύχημα............................................................... 356

Β. Η χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης στο εργατικό ατύχημα 359

ΙΙΙ. Η καταδολίευση δανειστών ως μορφή αδικοπραξίας...................................... 361

IV. Η αθέτηση σύμβασης ως μορφή αδικοπραξίας.................................................. 363

Α. Η προκύπτουσα συρροή.......................................................................................... 365

Β. Η ηθική βλάβη στο πλαίσιο αθέτησης σύμβασης........................................... 373

V. Η ευθύνη σε αποζημίωση λόγω άδικης εκτέλεσης.............................................. 376

VI. Αγωγή κακοδικίας και αδικοπραξία........................................................................ 384

VII. Η αδικοπρακτική ευθύνη του Υποθηκοφύλακα - Προϊσταμένου του Κτηματολογικού Γραφείου         387

Κεφάλαιο H΄
Ειδικά ζητήματα στην αποζημίωση

Ι. Οι περιορισμοί της αποζημίωσης................................................................................ 397

Α. Ο πρώτος περιορισμός: Ο κανόνας του συνυπολογισμού ζημίας - κέρδους 397

Β. Η  εξαίρεση στον κανόνα : «Η σωρευτική απόληψη αποζημίωσης»....... 405

Γ. Εξαίρεση της σωρευτικής απόληψης: Η επαναφορά στον κανόνα.......... 412

2. Ο δεύτερος περιορισμός: Το συντρέχον πταίσμα .......................................... 415

1. Το γενικό περιεχόμενο στο πλαίσιο της αποζημίωσης............................ 415

2. Η άρνηση αλλαγής επαγγέλματος ως μορφή συντρέχοντος πταίσματος. 421

ΙΙ. Ο χρόνος δικαστικού υπολογισμού της ζημίας.................................................... 423

IΙΙ. Ο τρόπος καταβολής και ο υπολογισμός της αποζημίωσης.......................... 426

Α. Το είδος του νομίσματος......................................................................................... 429

ΙV. Ζητήματα παραγραφής............................................................................................... 431

V. Ζητήματα ευθύνης περισσότερων προσώπων.................................................... 437

Α. Η εξωτερική σχέση..................................................................................................... 437

Β. Η εσωτερική σχέση .................................................................................................... 441

VI. Ζητήματα δεδικασμένου.............................................................................................. 442

VII. Απόδοση του περιέλθοντος κατ’ αρ. 938 ΑΚ...................................................... 448

Επίλογος................................................................................................................................... 451

Βιβλιογραφία.......................................................................................................................... 453

Αλφαβητικό ευρετήριο....................................................................................................... 505