Στο παρόν κείμενο κατατίθεται μία σύντομος παρουσίαση της διαδρομής - από την θεωρία στην εφαρμογή - των γεωστρατηγικών απόψεων του Αχμέτ Νταβούτογλου, όπως αυτές εμφανίζονται στο έργο του Stratejik derinlik. "Turkiye`nin Uluslararasi Konumu" (Στρατηγικό βάθος. Η διεθνής θέση της Τουρκίας), Kure Yaymlari, Istanbul, 2004 (2001).

Εξετάζεται κατ` αρχήν το προνταβουτογλιανό ιδεολογικό ισλαμικό και νεοοθωμανικό θεωρητικό υπόβαθρο, όπως και οι κύριοι πολιτικοί υποστηρικτές του εις το επίπεδον της τουρκικής πολιτικής εξουσίας. Κατόπιν παρουσιάζονται τα κύρια σημεία της γεωπολιτικής του προσεγγίσεως, τα οποία κινούνται στην σφαίρα των κλασικών γεωστρατηγιστών/γεωπολιτικών της γερμανικής και της αγγλοσαξωνικής σχολής (F. Ratzel, K. Haushoffer, N.J. Spykman).

Ο Νταβούτογλου αποτελεί κλασικό παράδειγμα ερευνητού του διεθνούς γίγνεσθαι με σημαντικά επιστημολογικά και μεθοδολογικά ελλείμματα: δεν έχει διακρίνει -ούτε αυτός- την διαφορά μεταξύ της γεωπολιτικής αναλύσεως και της γεωστρατηγικής συνθετικής προτασεολογίας. Το μεταθεωρητικό τούτο έλλειμμα επιφέρει σοβαρό πλήγμα στην όλη γεωπολιτική ανάλυση του τούρκου ακαδημαϊκού και πολιτικού. Εντάσσει όμως το Stratejik derinlik στην γεωστρατηγική επιστημολογική σφαίρα των βαρυνουσών, για την τουρκική εξωτερική πολιτική, προσηλωσικών υπερεθνικιστικών αφηγήσεων πολιτικής. Αφηγήσεων με αντικείμενο την Μεσόγειο, τα Βαλκάνια και την ευρυτέρα Μέση Ανατολή. Καταληκτικώς, αναδεικνύονται εκείνα τα σημεία, υποσυστημικής κλίμακος, της νταβουτογλιανής γεωπολιτικής και γεωστρατηγικής προσεγγίσεως, τα οποία υπό το φως της συστημικής γεωπολιτική αναλύσεως κρίνονται ως γεωστρατηγικώς κρίσιμα για τα ελληνικά εθνικά συμφέροντα. Η στόχευσις γίνεται κυρίως στις ιμπεριαλιστικές γεωστρατηγικές αντιλήψεις του τούρκου ισλαμιστού (και όχι απλώς μουσουλμάνου) ακαδημαϊκού και υπουργού εξωτερικών, στα ζητήματα της Κύπρου, της Θράκης και του Αιγαίου.

Το παρόν κείμενο αποτελεί έναυσμα για βαθυτέραν και πληρεστέρα μελέτη του νταβουτογλιανού έργου.

Ιωάννης Θ. Μάζης