Ὁ Ζᾶκ Καμὰτ (1935-2025) ἦταν Γάλλος πολιτικὸς στοχαστὴς καὶ ἀγωνιστὴς προερχόμενος ἀπὸ τὸν μαρξισμό. Στὶς ἀρχὲς τῆς δεκαετίας τοῦ ’70 ἐγκατέλειψε τὴν μαρξιστικὴ προοπτικὴ θεωρώντας ὅτι τὸ κεφάλαιο ἔχει γίνει κυρίαρχο μὴν ἀφήνοντας τίποτε ἐκτὸς τῆς ζώνης ἐπιρροῆς του («δεσποτισμὸς τοῦ κεφαλαίου»), μία κατάσταση στὴν ὁποία, οὐσιαστικά, δὲν ὑπάρχουν ὅρια ποὺ τὸ κεφάλαιο δὲν μπορεῖ νὰ ξεπεράσει. Τὸ ζήτημα, μάλιστα, δὲν εἶναι ὅτι τὸ κεφάλαιο κυριαρχεῖ πάνω στὴν κοινωνία, ὡς ἕνα εἶδος δεσπόζουσας δύναμης, ἀλλὰ ὅτι τὸ ἴδιο ἀποτελεῖ ὁλόκληρη τὴν κοινότητα. Σχεδὸν διαισθητικὰ μποροῦμε νὰ δοῦμε τὴν ἀξία τῶν ἰσχυρισμῶν τοῦ Καμάτ. Ἡ ἀνθρώπινη ζωὴ φαίνεται νὰ ἔχει προσλάβει μία ὅλο καὶ πιὸ μαζικοποιημένη μορφή, καθὼς αὐτὴ διαμορφώνεται ἀπὸ τὴν γέννηση μέχρι τὸν θάνατο μέσα στοὺς κυρίαρχους θεσμοὺς τοῦ κεφαλαίου.
Ὁ κλασσικὸς μαρξισμὸς πίστευε ὅτι ὅταν ὁ καπιταλισμὸς θὰ δημιουργοῦσε τεράστιες παραγωγικὲς δυνάμεις, θὰ ἔφθανε σὲ ἕνα σημεῖο «παρακμῆς» καὶ θὰ μετατρεπόταν σὲ ἐμπόδιο γιὰ τὴν ἀνάπτυξή τους. Θὰ ἐναπόκειτο στὸν σοσιαλισμὸ καί, κατόπιν, στὸν κομμουνισμὸ νὰ συνεχίσει τὴν ἀνάπτυξη τῶν παραγωγικῶν δυνάμεων. Ὁ Καμὰτ αὐτὸ τὸ ἀπορρίπτει ἐντελῶς, ὑποστηρίζοντας ὅτι ἡ ἀνάπτυξη τῶν παραγωγικῶν δυνάμεων ἔχει γίνει ἀποφασιστικῆς σημασίας γιὰ τὴν ἐγκαθίδρυση τοῦ δεσποτισμοῦ τοῦ κεφαλαίου.
Σύμφωνα μὲ τὸν Καμάτ, ἔχει ἐπέλθει «ἐξημέρωση τῆς ἀνθρωπότητας», μία κοινωνική-ψυχολογικὴ κατάσταση ὅπου τὸ ἀνθρώπινο ὂν ὑποβάλλεται σὲ ἀνάλυση, κατάτμηση καὶ κατακερματισμὸ καί, κατόπιν, τὸ κεφάλαιο ἀναπλάθει τὸ ἀνθρώπινο ὂν ὡς λειτουργία τῆς δικῆς του διαδικασίας καὶ μάλιστα τὰ ἀνθρώπινα ὄντα, ἀκριβῶς λόγῳ τῶν πνευματικῶν τους ἱκανοτήτων, δὲν εἶναι μονάχα ὑποδουλωμένα, ἀλλὰ ἔχουν μετατραπεῖ σὲ δούλους τοῦ κεφαλαίου.
Τὸ φαινόμενο τῆς ἐξημέρωσης εἶναι ἡ δυσκολία στὴν ἱκανότητα νὰ ἀρχίσει κανεὶς δρᾶ αὐτόνομα. Ἡ ἐμφάνιση τῶν ἰδεολογιῶν τῶν νέων κοινωνικῶν κινημάτων δὲν ἀποτελεῖ γιὰ τὸν Καμὰτ τὴν ἔλευση νέων ἐπαναστατικῶν κοινωνικῶν δρώντων ἀλλὰ ἕνα προϊὸν τῆς διάλυσης τῆς συνείδησης. Αὐτὴ εἶναι ἡ κατάσταση τῆς Δεξιᾶς ὅπως ἐπίσης καὶ τῆς Ἀριστερᾶς. Γιὰ τὸν Καμάτ, ἡ ἐξαφάνιση τῆς τάξης καὶ ἡ ἔλευση τοῦ δεσποτισμοῦ τοῦ κεφαλαίου σημαίνει ὅτι ὁλόκληρη ἡ πολιτικὴ ἔχει μετατραπεῖ σὲ ἕναν ἀνταγωνισμὸ διαφόρων συμμοριῶν, καθεμιὰ ἀπὸ τὶς ὁποῖες δὲν ἐνσαρκώνει παρὰ τοὺς κατακερματισμένους τρόπους ὕπαρξης τοῦ ὄντος. Γιὰ τὸν Καμάτ, αὐτὸ δὲν εἶναι τίποτε ἄλλο ἀπὸ τὸ βασίλειο τοῦ θανάτου.
Εἶχε τὴν ἄποψη ὅτι ἕνα κίνημα τοῦ μέλλοντος δὲν θὰ εἶναι ἡ δράση μονάχα μιᾶς τάξης ἀλλὰ τῆς ἴδιας τῆς ἀνθρωπότητας ποὺ ἐξεγείρεται ἐνάντια στὸ κεφάλαιο.
