Ἀπὸ τὴν παρουσίαση στὸ ὀπισθόφυλλο:
Ὁ Σάμιουελ Μπάτλερ (Samuel Butler, 1835-1902) ἦταν Ἄγγλος συγγραφέας, φιλόσοφος καὶ μεταφραστὴς τῶν ὁμηρικῶν ἐπῶν, ποὺ ἔζησε στὴν βικτωριανὴ ἐποχή. Ὑπῆρξε μία πολυσχιδὴς προσωπικότητα καὶ ἕνα ἀνήσυχο πνεῦμα σὲ μία μεταβατικὴ ἐποχὴ κοσμοϊστορικῶν κοινωνικῶν, οἰκονομικῶν καὶ πολιτισμικῶν ἀλλαγῶν ποὺ πραγματοποιήθηκαν κατὰ τὴν περίοδο τῆς Βιομηχανικῆς Ἐπανάστασης καὶ ἔθεσαν τὰ θεμέλια τοῦ σημερινοῦ τεχνολογικοῦ συστήματος, ποὺ κυριαρχεῖ σὲ παγκόσμια κλίμακα. Ὁ Μπάτλερ ἔθεσε μὲ ἐξαιρετικὴ διορατικότητα σὲ μία πρώιμη ἐποχὴ τὸ πρόβλημα τῆς σχέσης μεταξὺ ἀνθρώπου καὶ μηχανῆς, χωρὶς νὰ συμμερίζεται τὴν ἄκριτη αἰσιοδοξία ὅσον ἀφορᾶ τὶς ἐπαγγελίες τῆς τεχνολογικῆς ἐξέλιξης σὲ ἕναν αἰῶνα κατὰ τὸν ὁποῖον ἔλαβαν χώρα οἱ περισσότερες τεχνολογικὲς καινοτομίες, καὶ διατύπωσε ἀπὸ πολὺ νωρὶς προβληματισμοὺς ποὺ σήμερα ἀποτελοῦν κοινὸ τόπο σχετικὰ μὲ τὴν ἐξελισσόμενη «πέμπτη τεχνολογικὴ ἐπανάσταση», ποὺ ἐπαγγέλλεται τὴν ἑνοποίηση ἀνθρώπου, φύσης καὶ τεχνολογίας καὶ τὴν δημιουργία τοῦ Μετανθρώπου.
Τὸ κεντρικὸ ἐρώτημα ποὺ θέτει ὁ Μπάτλερ εἶναι ποιά ἡ διαφορὰ μεταξὺ ἀνθρώπου καὶ μηχανῆς, καὶ συνεπῶς ποιά θὰ εἶναι ἡ μεταξύ τους σχέση στὸ μέλλον, δεδομένης τῆς διαρκοῦς ἐξέλιξης τῆς τεχνολογίας καὶ τῆς ὁλοένα αὐξανόμενης ἐξάρτησης τοῦ ἀνθρώπου ἀπὸ αὐτήν. Θὰ περάσουν πολλὲς δεκαετίες ἕως ὅτου τὰ πολὺ προχωρημένα γιὰ τὴν ἐποχή του ἐρωτήματα ποὺ ἔθεσε καὶ οἱ πολὺ πρώιμες ἀνησυχίες ποὺ ἐξέφρασε ὁ Μπάτλερ νὰ καταστοῦν ἀντικείμενο συστηματικῆς ἐπεξεργασίας ἀπὸ κορυφαίους στοχαστὲς τοῦ 20οῦ αἰῶνα, ὅπως ὁ Λιούις Μάμφορντ καὶ ὁ Ζᾶκ Ἐλλύλ -ἀλλὰ καὶ ὁ δικός μας Σπυρίδων Κυριαζόπουλος-, καὶ ἀπὸ ἀκτιβιστὲς μὲ ρητὴ στράτευση ἐναντίον τοῦ βιομηχανικοῦ-τεχνολογικοῦ συστήματος ὅπως ὁ Τέντ Καζύνσκι.
Ἡ σκέψη τοῦ Μπάτλερ ὡστόσο διατηρεῖ στὴν ἐποχή μας ἀτόφια τῆς φρεσκάδα της, ἀφοῦ συνίσταται ἀκριβῶς στὴν σημερινὴ συζήτηση γιὰ τὸ μέλλον ποὺ τελικὰ μᾶς ἐπιφυλάσσει ὁ σύγχρονος τεχνολογικὸς πολιτισμός καὶ τὶς ἔντονες ἀνησυχίες ποὺ ἐκδηλώνονται στὴν ἐποχή μας γιὰ τὴν ἐγκαθίδρυση μιᾶς τεχνολογικῆς δυστοπίας· μία συζήτηση ποὺ στὸν πυρῆνα της βρίσκεται τὸ ζωτικὸ ἐρώτημα: Τί εἶναι, ἐν τέλει, ὁ ἄνθρωπος; Ἤ, γιὰ νὰ τὸ θέσουμε διαφορετικά, ἀπὸ τὴν σκοπιὰ μιᾶς ὑλιστικῆς ἐποχῆς γενικευμένου μηδενισμοῦ ποὺ ἔχει ἤδη διαπράξει τὸν «θάνατο τοῦ Θεοῦ»: σὲ τί διαφέρει ὁ ἄνθρωπος ἀπὸ τὴν μηχανή;
Ἐνδεικτικὰ ἀποσπάσματα:
«Μέρα μὲ τὴν μέρα, ὡστόσο, οἱ μηχανὲς κερδίζουν ἔδαφος σὲ σχέση μὲ ἐμᾶς. Μέρα μὲ τὴν μέρα ὑποδουλωνόμαστε περισσότερο σὲ αὐτές. Ὅλο καὶ περισσότεροι ἄνθρωποι δένονται καθημερινὰ μὲ αὐτὲς σὰν σκλάβοι γιὰ νὰ τὶς φροντίζουν, ὅλο καὶ περισσότεροι ἄνθρωποι ἀφιερώνουν καθημερινὰ ὅλες τους τὶς δυνάμεις στὴν ἀνάπτυξη τῆς μηχανικῆς ζωῆς. Ἡ ἔκβαση τοῦ ὅλου πράγματος εἶναι ἁπλῶς ζήτημα χρόνου, ἀλλὰ τὸ γεγονὸς ὅτι αὐτὸς ὁ χρόνος θὰ ἔρθει ὅταν οἱ μηχανὲς θὰ ἔχουν πραγματικὰ κυριαρχήσει πάνω στὸν κόσμο καὶ στοὺς κατοίκους του εἶναι αὐτὸ ποὺ κανεὶς ἀληθινὰ φιλοσοφημένος ἄνθρωπος δὲν μπορεῖ οὔτε γιὰ μιὰ στιγμὴ νὰ ἀμφισβητήσει.».
«[...] θὰ ἐπαναλάβω ὅτι δὲν φοβᾶμαι καμία ἀπὸ τὶς ὑπάρχουσες μηχανές· αὐτὸ ποὺ φοβᾶμαι εἶναι ἡ ἐξαιρετικὴ ταχύτητα μὲ τὴν ὁποία μετατρέπονται σὲ κάτι πολὺ διαφορετικὸ ἀπὸ αὐτὸ ποὺ εἶναι σήμερα. Καμία κατηγορία ὄντων σὲ καμία ἐποχὴ τοῦ παρελθόντος δὲν ἔχει ἐξελιχθεῖ τόσο γρήγορα. Δὲν θὰ πρέπει νὰ παρακολουθοῦμε αὐτὴν τὴν ἐξέλιξη μὲ ἐπαγρύπνηση καὶ νὰ τὴν ἐλέγχουμε ὅσο μποροῦμε ἀκόμη νὰ τὴν ἐλέγχουμε; Καὶ δὲν εἶναι ἀπαραίτητο γιὰ τὸν σκοπὸ αὐτὸ νὰ καταστραφοῦν οἱ πιὸ προηγμένες ἀπὸ τὶς μηχανὲς ποὺ χρησιμοποιοῦνται σήμερα, μολονότι εἶναι παραδεκτὸ ὅτι εἶναι ἀπὸ μόνες τους ἀκίνδυνες;»
