Ήταν εφικτό από τη δεκαετία του ’60 (συζήτηση ανοιχτή ήδη από αυτή του ’40) να αποκωδικοποιήσει κανείς το «μαύρο κουτί» της τεχνητής νοημοσύνης; Ποιος είναι, άραγε, ο πραγματικός κίνδυνος, η υποδούλωση της φυσικής στην τεχνητή νοημοσύνη ή η αυτοϋποδούλωση της πρώτης στους εκμεταλλευτικούς μηχανισμούς; Ο διαλεκτικός υλισμός πάντα πρόσφερε τα μεθοδολογικά εργαλεία για διορατικές και καίριες απαντήσεις σε τέτοια ερωτήματα. 
Ο σπουδαίος και καθ’ όλα ξεχωριστός Σοβιετικός φιλόσοφος Έβαλντ Ιλιένκοφ, ένας πραγματικός μάστορας της διαλεκτικής σκέψης, με το γνωστό του γλαφυρό και γνήσια εκλαϊκευτικό, «λογοτεχνικά» φιλοσοφικό και διαλογικό, ύφος ξεκλειδώνει σ’ αυτή τη συλλογή πέντε διαχρονικά επίκαιρων άρθρων του ‒για πρώτη φορά μεταφρασθέντων και εκδοθέντων στα ελληνικά με τη μορφή βιβλίου‒ τα «μυστικά» της συγκρότησης του νου, στηριγμένος στη μαρξιστική αντίληψη περί της κοινωνικής ουσίας του ανθρώπου.
Καταθέτοντας ζωντανές αποδείξεις από την ίδια την επιστημονική έρευνα, ιχνηλατεί τους όρους γέννησης της ανθρώπινης νοημοσύνης και προσωπικότητας, τον ουσιαστικό ρόλο της επιστήμης της ψυχολογίας, ενώ ταυτόχρονα, με ακαταμάχητα επιχειρήματα και απολαυστικά σαρκαστικό τρόπο, αφοπλίζει τις φυσιοκρατικές και βιοκοινωνικές θεωρίες.
Ο Ιλιένκοφ είχε την ικανότητα την ίδια στιγμή να εμβαθύνει, από μαρξιστικές θέσεις, την κριτική του ματιά στους διαχρονικά πιο σημαντικούς εκπροσώπους μεγάλων φιλοσοφικών ρευμάτων (Χέγκελ, Καντ, Σπινόζα, Φίχτελ, Σέλινγκ) και να περιδιαβαίνει όλους τους χώρους της παγκόσμιας διανόησης και τέχνης (από το Μότσαρτ και τον Μπετόβεν μέχρι τον Γκόγια και το Ρέμπραντ κι από τον Πούσκιν και τον Μπαλζάκ μέχρι τον Στανισλάφσκι και τον Μπέργκμαν), για να προσδώσει μια σπάνια παραστατικότητα και ελκτική δύναμη στην ανάλυσή του.
Μια φιλοσοφική πυξίδα, ειδικά για τους νέους, στο πέλαγος της αναζήτησης της ουσίας της ζωής και της επαναστατικής αλλαγής του κόσμου.
Το βιβλίο-συλλογή άρθρων του Έβαλντ Β. Ιλιένκοφ Το Μαύρο Κουτί της νοημοσύνης κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΕΝΤΟΣ και διατίθεται σε όλα τα βιβλιοπωλεία.