Η ερμηνεία του άρθρου 16 παρ. 5 και 8, όπως και του Συντάγματος συνολικά, δεν μπορεί να είναι ούτε γραμματική ούτε ιστορική, προσκολλημένη στην αρχική βούληση του συντακτικού νομοθέτη και στην πρόσληψη της γραμματικής διατύπωσης σύμφωνα με τα δεδομένα και τα συμφραζόμενα της εποχής κατά την οποία θεσπίστηκαν οι διατάξεις. Το Σύνταγμα, ιδίως σήμερα, υπό συνθήκες πολυεπίπεδου συνταγματισμού και πολλαπλότητας των έννομων τάξεων (εθνική, ενωσιακή, διεθνής) πρέπει να ερμηνεύεται σε αρμονία προς το Δίκαιο της ΕΕ και προς το Διεθνές Δίκαιο με στόχο να διατηρούνται σε κάθε περίπτωση στο ύψιστο δυνατό επίπεδο οι εγγυήσεις της δημοκρατίας, του κράτους δικαίου και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Διαμορφώνεται κατά τον τρόπο αυτό το «επαυξημένο Σύνταγμα» που δεν συνιστά υποχώρηση του εθνικού Συντάγματος, αλλά διασφάλιση της αποτελεσματικής εφαρμογής του κανονιστικού περιεχομένου του χωρίς περιττές και κυρίως μάταιες πρακτικά συγκρούσεις με την νομολογία του ΔΕΕ και του ΕΔΔΑ.

Προκειμένου να αποτυπωθούν και να τεκμηριωθούν τα βήματα και τα συμπεράσματα της έρευνας μας συντάξαμε τη γνωμοδότηση που συνιστά το περιεχόμενο της παρούσας αυτοτελούς έκδοσης για την οποία ευχαριστούμε θερμά τις φιλόξενες Εκδόσεις Σάκκουλα. Τα συμπεράσματα στα οποία καταλήγει η έρευνα και η γνωμοδότηση μας ελπίζουμε να τροφοδοτήσουν τον επιστημονικό διάλογο και να βοηθήσουν τη δημόσια συζήτηση και τις αποφάσεις των αρμοδίων οργάνων, πρωτίστως της Βουλής των Ελλήνων.