Με τον ν.4987/2022 κωδικοποιήθηκε και κυρώθηκε ο Κώδικας Φορολογικής Διαδικασίας. Η κωδικοποίηση αποτελεί πρακτική καλής νομοθέτησης που συντελεί στην εμπέδωση της ασφάλειας του δικαίου ως ειδικότερης έκφανσης του κράτους δικαίου.

Ο νέος Κώδικας περιλαμβάνει 71 άρθρα κατανεμημένα σε δεκατρία (13) Τμήματα, καθώς και Παράρτημα και αποτελεί κωδικοποίηση των υφιστάμενων διατάξεων που διέπουν τη διαδικασία προσδιορισμού (βεβαίωσης) και είσπραξης των εσόδων του Δημοσίου, που ορίζονται στο σώμα του Κώδικα και το Παράρτημα αυτού, καθώς και τις κυρώσεις για τη μη συμμόρφωση με τη νομοθεσία, η οποία ρυθμίζει τα έσοδα αυτά.

Σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση του νέου νόμου, οι διατάξεις του υφιστάμενου Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας, κατά τα τελευταία εννέα (9) έτη, που αυτός ισχύει και εφαρμόζεται, έχουν υποστεί πλήθος τροποποιήσεων στο περιεχόμενό τους, σε διάφορες χρονικές φάσεις, μέσω μεμονωμένων ή και πιο συστηματικών αλλαγών.

Οι τροποποιήσεις αυτές συχνά εστίαζαν στις κρίσιμες κάθε φορά τροποποιούμενες διατάξεις, χωρίς να λαμβάνουν υπόψη εάν, λόγω της όποιας τροποποίησης, επηρεάζονται αλληλένδετες με τις τροποποιούμενες διατάξεις του Κώδικα, ή εάν έχουν επίπτωση στην ορολογία, στη συνέπεια και στην ενότητα των ρυθμίσεων του Κώδικα.

Εκτός από τις τροποποιήσεις διατάξεων του ιδίου του Κώδικα, τα τελευταία χρόνια έχει επέλθει σειρά από νομοθετικές παρεμβάσεις εκτός του Κώδικα, οι οποίες επηρεάζουν ρυθμίσεις του, όπως μεταβολές στη φορολογία εισοδήματος και στη νομοθεσία για τα ελληνικά λογιστικά πρότυπα. Επιπλέον, έχουν λάβει χώρα οργανωτικές μεταβολές που επηρεάζουν το περιεχόμενο του Κώδικα, όπως η σύσταση της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων, σε αντικατάσταση της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Εσόδων. Στις περιπτώσεις αυτές, δεν ακολούθησε η αντίστοιχη νομοθετική εναρμόνιση, με ανάλογη προσαρμογή του περιεχομένου του Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας.

Αποτέλεσμα όλων των παραπάνω είναι, κατά τον παρόντα χρόνο, να παρουσιάζεται αναντιστοιχία στο περιεχόμενο ή έλλειψη νομοτεχνικής συνέπειας, τόσο μεταξύ διαφορετικών άρθρων, όσο και εντός των ιδίων άρθρων του Κώδικα, και της διατήρησης α) ρυθμίσεων που πλέον είναι ανενεργείς, είτε διότι έχουν αντικατασταθεί σιωπηρά με νεότερες διατάξεις, είτε διότι έχουν καταργηθεί από νεότερες διατάξεις οι προϋποθέσεις και οι όροι εφαρμογής τους, και β) ρυθμίσεων των οποίων το ρυθμιστικό περιεχόμενο έχει εξαντληθεί.

Συνεπώς, στο πλαίσιο αυτό, το παρόν σχέδιο Κώδικα:

α) αποδίδει τις κωδικοποιούμενες διατάξεις με πιο εύληπτο και συστηματοποιημένο τρόπο και με αναδιάταξη, όπου απαιτείται, της δομής των παραγράφων και των εδαφίων, ώστε να αποδίδουν με σαφή και κατανοητό τρόπο το νόημα των κανόνων που εισάγουν,

β) αίρει τις γλωσσικές ή ορολογικές ασυνέπειες και τις αναντιστοιχίες στο περιεχόμενο επιμέρους ρυθμίσεων του ίδιου του Κώδικα,

γ) απαλείφει σειρά από διατάξεις του υφιστάμενου Κώδικα, είτε διότι έχουν καταργηθεί σιωπηρά από νεότερες διατάξεις, είτε διότι πλέον ελλείπουν ή έχουν καταργηθεί οι προϋποθέσεις εφαρμογής τους,

δ) παραλείπει από την εισαγωγή στον νέο Κώδικα διατάξεων που, είτε λόγω της φύσης τους, είτε λόγω του μεταβατικού τους χαρακτήρα, το ρυθμιστικό τους περιεχόμενο έχει εξαντληθεί,

ε) εναρμονίζει τη χρησιμοποιούμενη στον Κώδικα ορολογία με την ορολογία που απαντάται στην φορολογική νομοθεσία, η οποία έχει νομοθετηθεί ή τροποποιηθεί μετά την εισαγωγή του Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας,

στ) προσαρμόζει την ονομασία των εμπλεκόμενων οργάνων της Φορολογικής Διοίκησης στην οργανωτική μεταβολή που επέφερε η σύσταση της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ), σύμφωνα με τον ν.4389/2016. Τέλος, αναγκαία συνέπεια της κωδικοποίησης αποτέλεσε και η μερική αναρίθμηση υφιστάμενων παραγράφων ή και άρθρων του Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας. Δεν έχει γίνει αναρίθμηση κάποιων από τα άρθρα ή τις παραγράφους τους στις περιπτώσεις που προκρίθηκε ότι αυτό θα μπορούσε να δυσχεράνει την εφαρμογή της νομοθεσίας από τη Φορολογική Διοίκηση και τους φορολογουμένους.

Ο νέος Κ.Φ.Δ., συντελώντας στην ασφάλεια του δικαίου, αφορά σε όλους τους εφαρμοστές και ερμηνευτές της φορολογικής νομοθεσίας που εντάσσονται στο πεδίο εφαρμογής του Κώδικα, τη Διοίκηση και τα δικαστήρια, τους φορολογούμενους, πολίτες και επιχειρήσεις, καθώς και τους επαγγελματίες του κλάδου, όπως οι δικηγόροι και οι λογιστές.

Ο νέος Κώδικας στοχεύει στην ενίσχυση της ασφάλειας του δικαίου που διέπει τη βεβαίωση και την είσπραξη των φορολογικών εσόδων και, κατ` επέκταση, στην ευχερέστερη και αποτελεσματικότερη εφαρμογή του, τόσο από τη Διοίκηση όσο και από τους φορολογούμενους, πολίτες και επιχειρήσεις και επιπλέον στην ενίσχυση της εμπιστοσύνης των φορολογουμένων προς το κράτος και στην ευχερέστερη εκπλήρωση των φορολογικών τους υποχρεώσεων.

Ειδικότερα:

• στο πρώτο τμήμα (άρθρα 1-9) περιλαμβάνονται γενικές διατάξεις, όπως οι ορισμοί, το πεδίο εφαρμογής του κώδικα, η κοινοποίηση των πράξεων
• στο δεύτερο τμήμα (άρθρα 10-11) γίνεται αναφορά στην υποχρέωση εγγραφής στο ΑΦΜ
• στο τρίτο τμήμα (άρθρο 12) περιέχεται το αποδεικτικό φορολογικής ενημερότητας,
• στο τέταρτο τμήμα (άρθρα 13-17Α) περιλαμβάνονται διατάξεις για την τήρηση βιβλίων και στοιχείων, την παροχή πληροφοριών και το απόρρητο,
• στο πέμπτο τμήμα (άρθρα 18-20) περιλαμβάνονται διατάξεις για την υποβολή της φορολογικής δήλωσης με επιφύλαξη ή χωρίς καθώς και την τροποποίηση αυτής,
• στο έκτο τμήμα (άρθρα 21-22) περιέχονται διατάξεις για τις προεγκρίσεις τιμολόγησης ενδοομιλικών συναλλαγών,
• στο έβδομο τμήμα (άρθρα 23-29) περιλαμβάνονται διατάξεις για το φορολογικό έλεγχο και τις μεθόδους έμμεσου ελέγχου,
• στο όγδοο τμήμα (άρθρα 30-39) περιλαμβάνονται οι τρόποι προσδιορισμού του φόρου, οι χρόνοι παραγραφής.
• στο ένατο τμήμα (άρθρα 40-52) εισάγονται διατάξεις για την είσπραξη του φόρου, τα προγράμματα ρύθμισης οφειλών, τα μέτρα για τη διασφάλιση του Δημοσίου για τις οφειλές και την αναγκαστική εκτέλεση καθώς και την αμοιβαία συνδρομή στην είσπραξη απαιτήσεων από φόρους στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
• στο δέκατο τμήμα (άρθρα 53-62) περιλαμβάνονται διατάξεις για την επιβολή και υπολογισμών των τόκων, για φορολογικές παραβάσεις και τα πρόστιμα που αντιστοιχούν, ενώ 
• στο ενδέκατο τμήμα (άρθρα 63-65Α) περιγράφονται οι ειδικές διοικητικές διαδικασίες, η ενδικοφανής προσφυγή και το φορολογικό πιστοποιητικό.
• στο δωδέκατο τμήμα (άρθρα 66-69) περιγράφονται τα εγκλήματα φοροδιαφυγής και η αντιμετώπισή τους
• στο δέκατο τρίτο (άρθρα 70-71) υπάρχουν μεταβατικές διατάξεις και ορίζεται η έναρξη ισχύος του κώδικα.

Κατανοώντας τις δυσκολίες που προκύπτουν από ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο νομοθετικό πλαίσιο, ιδίως σε διαδικαστικά ζητήματα που αφορούν τις σχέσεις με τη Φορολογική Διοίκηση κρίναμε σκόπιμη την έκδοση του βιβλίου «Ποινολόγιο - Κώδικας Φορολογικής Διαδικασίας Ν.4987/2022», ο οποίος αποτελείται δύο τόμους, και συνιστά το πλέον ολοκληρωμένο και χρήσιμο βιβλίο για κάθε επαγγελματία λογιστή-φοροτεχνικό, ακόμη και μελετητή της οικονομικής πραγματικότητας στην Ελλάδα, καθώς η κατ’ άρθρο ανάλυση:

• γίνεται με τη χρήση όλων των διευκρινιστικών εγκυκλίων και αποφάσεων που έχουν εκδοθεί κατ’ εξουσιοδότηση του προηγούμενου Κ.Φ.Δ. (ν.4174/2013) με τελευταία την απόφαση Α.1160/2022 (ΦΕΚ Β` 5796/14.11.2022), οποίες εξακολουθούν να ισχύουν και παρατίθενται επικαιροποιημένες βάσει των νέων διατάξεων,
• περιέχει περισσότερα από 150 πρακτικά παραδείγματα, καθιστώντας με αυτόν τρόπο επαρκώς κατανοητές τις διατάξεις του νόμου.

Το βιβλίο ακολουθεί θεματικά την ίδια δομή με το κείμενο του νόμου περιλαμβάνοντας:

• το κείμενο του άρθρου όπως ισχύει σήμερα
• ανάλυση με πλούσια θεματολογία
• παραδείγματα
• αλφαβητικό ευρετήριο με περισσότερα από 2.000 λήμματα

Τέλος, ιδιαίτερη μνεία απαιτείται για τους χρηστικούς πίνακες οι οποίοι κωδικοποιούν τα πρόστιμα κατ’ άρθρο.

Επιστημονική Ομάδα ASTbooks