στα πουλιά που δε ρωτάνε για πού θα πετάξουν

Δυο ανέκδοτες συλλογές του Στέφανου Μεσσήνη παρουσιάζουμε σήμερα σε μια ενιαία έκδοση: Μακρύς λαιμός το όνειρο και «Αμόθεν». λέξη Ομηρική που σημαίνει από τον έναν ή τον άλλον τόπο, από οποιοδήποτε μέρος. Τη συναντάμε στον Γοργία του Πλάτωνα αλλά και στην Οδύσσεια: τῶν ἁμόθεν γε, θεά, θύγατερ Διός, εἰπὲ καὶ ἡμῖν. Από όπου θες, θεά, ξεκίνα την αυτήν την ιστορία, κόρη του Δία, και πες την και σ᾽ εμάς, (μτφρ Δ. Ν. Μαρωνίτης).

Κάπως έτσι ξεκινά να ιστορεί κι ο Στέφανος όσα πολλά συγκέντρωνε μέσα του επιφυλακτικός αν και πώς θα τα εκστομίσει όπως συμβαίνει με τα ιερά και δύσκολα της ζωής: «Άντε ρε σύμπαν. Να δούμε πότε θα μάθεις να μιλάς/ να λέμε και καμιά κουβέντα», σημειώνει στο ποίημά του «Τζίμης ο Τίγρης». Ο περίφημος παλαιστής-περφόρμερ όπου έδινε τις κυριακάτικες παραστάσεις του στην πλατεία του Θησείου και μετά έβγαζε δίσκο για τα λίγα ψιλά της ζωής του και «Ο Μαξ Άρλαν» εκ των ηρώων των παιδικών μας χρόνων της σειράς αναγνωσμάτων του Νίκου Ρούτσου που ξεκίνησε το 1951 υπό τον τίτλο Γκαούρ-Ταρζάν «ο ήρωας που δεν φοβάται κανένα - Ο ήρωας που δεν γεννήθηκε ποτέ», ήταν τα μόνα πρόσωπα που ο Στέφανος τους έβαλε ως τίτλο δύο ποιημάτων του: Ο ΜΑΞ ΑΡΛΑΝ: ο άφοβος/ λόρδος στην Αφρική/ κρατάει ημερολόγιο/ για τις εξερευνήσεις του/ τις βιντεοσκοπεί/ τις απαθανατίζει./ Ναι./ Από την αυγή/ οδοιπορεί/ με σορτς/ το κασκέτο/ και την απόχη/ σπάνιες πεταλούδες/ κυνηγάει. [ ]/ Γιατί όλοι/ αυτοί οι εξαίσιοι χρωματισμοί/ που δεν καταλαβαίνουμε;/ Τι θέλουν να μας πουν/ όταν αγοίγουν τα φτερά τους/ αμέτρητες/ πεταλούδες να πετάξουν/ προς το φως/ έστω και γι’ αυτές/ τις λίγες ώρες/ της ζωής τους;

Οι υπόλοιποι τίτλοι ποιημάτων του είναι επιφωνήματα «Ω ω ω», ένα μονολεκτικό και αναπάντητο «Γιατί» και «Τι θα πει», ο διστακτικός σύνδεσμος «Μήπως», το ρήμα βλέπω στον αόριστο «Είδε», το επίρρημα «Τότε», η αρνητική επισήμανση «Δεν είναι», οι χρονικοί προσδιορισμοί «Απόψε», «Ολιγόλεπτο» και «Ένα λεπτό» και τα ουσιαστικά «Το Σαρκίο» και «Ο ανεμιστήρας» που μαζί με το μίξερ από το ποίημα «Δεν είναι» αποτελούν τις δυο μόνες οικιακές συσκευές των ποιημάτων του:

Ο Στέφανος περισσότερο μιλούσε με το χαμόγελο, το βλέμμα και τις σιωπές του (Αλήθεια/ πόσα λόγια/ έχει η σιωπή) παρά με τις λέξεις που φρόντιζε να τις αποσυναρμολογεί σε μακροτενή ποιήματα ενός διαρκούς στοχασμού, ονείρων, ενίοτε φόβων (με την αρχαιοελληνική έννοια του δέους: συναίσθημα φόβου ή σεβασμού και αναγνώριση του μεγαλείου μιας υπέρτερης δύναμης), συμβολισμών (βλ. ποιήματα σελ. 38, 39, 43, 56, 57), αλλεπάλληλων αντιθέσεων (αλλόφυλοι ή νομάδες/ συμφωνούν ή διαφωνούν).

Μια διαρκής αφήγηση όπου ενσωματώνονται οι παρενθετικές φράσεις/ λέξεις/ προτάσεις/ παρηχήσεις και τέλος οι τίτλοι-στίχοι του που εντάσσονται οργανικά στο ποίημα.

Με τις λέξεις του δημιουργεί αυτό το φαινομενικώς παράδοξο στον αναγνώστη που στο βάθος του θα πρέπει να διαβαστεί ως ένας πικρός σαρκασμός. Βλ. ενδεικτικά το ποίημα «ΕΝΑΣ ΣΤΡΑΤΟΣ» της σελ. 32:διαφημίσεις/ φώτισαν/ το καφενείο του χωριού/ και τα λιγοστά σπίτια / περικύκλωσαν. / Ήταν το τελευταίο οχυρό άμυνας/ έστω κι αν κανείς/ δεν αμυνόταν.

Ο ουρανός ληξίαρχος κι ο χρόνος ατελείωτος [της ποίησης και της ζωής όσο η μνήμη διαρκεί αλλά και το έργο που ο καθένας μας αφήνει επί γης. Γι’ αυτό αναζητήστε τον Στέφανο Μεσσήνη μέσα από τα γραπτά του. Δεν θα τον ανασταίνετε απλώς θα συνυπάρχετε μέσα από το έργο του.

Στον τόμο φωτίζουν το έργο και τη ζωή του Στέφανου Μεσσήνη με κείμενά τους οι: Αργυρώ Βερυκίου, Βιβή Κοψιδά-Βρεττού, Ηλίας Π. Γεωργάκης, Σπύρος Κατσίμης, Ανδρέας Γ. Κτενάς, Κώστας Α. Κρεμμύδας και Θεόφιλος Τζώρτζης.

Ο Στέφανος Μεσσήνης γεννήθηκε στις 26.9.1943 στη Λευκάδα, μεγάλωσε στα σοκάκια της και φοίτησε στο Γυμνάσιο της πόλης. Σπούδασε δημοσιογραφία στην Αθήνα κι έφυγε στο Παρίσι με σκοπό να παρακολουθήσει μαθήματα στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης, όπου ο Νίκος Σβορώνος δίδασκε Βυζαντινή Ιστορία. Λόγοι υγείας δεν του επέτρεψαν να ολοκληρώσει τις σπουδές του. Επιστρέφοντας στην Ελλάδα άρχισε τη δημοσιογραφική του σταδιοδρομία από την εφημερίδα Αθλητική Ηχώ. Από το 1975 θα περάσει στην ΕΡΤ ως ρεπόρτερ της πρωινής εκπομπής «Κάθε μέρα παντού», του Δημήτρη Σαπρανίδη. Ο ίδιος αργότερα ως αρχισυντάκτης έβγαλε στον αέρα πολλές ενημερωτικές καθημερινές εκπομπές της ελληνικής ραδιοφωνίας και συνεργάστηκε με το Ραδιοφωνικό Ίδρυμα Κύπρου. Για ένα χρόνο περίπου, ανέλαβε τη διεύθυνση του Ραδιοφωνικού Σταθμού του Αιγαίου στη Μυτιλήνη. Εργάστηκε, επίσης, σε πολλές αθηναϊκές εφημερίδες (Καθημερινή, Μεσημβρινή, Αυριανή και στο συγκρότημα Λαμπράκη), σε ποικίλα έντυπα και περιοδικά. Υπήρξε μέλος της ΕΣΗΕΑ.

Γεννημένος ποιητής, έφυγε από τη ζωή στις 17 Μαρτίου του 2021, έχοντας εκδώσει την ποιητική συλλογή Ίνα ως…, εκδ. Τυπωθήτω-Λάλον Ύδωρ, Αθήνα 2006, αλλά αφήνοντας πίσω του ένα πλούσιο αρχείο. Ανάμεσα στο πλήθος των γραφών του –και πολλά ποιήματα– εντοπίστηκαν οι δύο «προς έκδοση» ποιητικές του συλλογές: Μακρύς λαιμός το όνειρο και Αμόθεν, που συστεγάζονται στον παρόντα τόμο. Η δημιουργική του, επομένως, ζωή θα συνεχιστεί για πολύ ακόμα μέσα στον χρόνο…