χρωστάμε μόνον το φως του κόσμου

[ ] απρόσιτος μέσα στο μέσα μου
απρόσιτος στο πρώτο μου κύτταρο
απρόσιτος στη μελλοντική μου έκρηξη
απρόσιτος αναδύομαι και αγγίζω
την τελική διάσταση του χρόνου

υποθαλάσσια σήμαντρα
μετουράνιοι διάττοντες
ένας αστραφτερός ψίθυρος στις παρυφές της σιγής
φωτεινό προοιωνίζεται το φως

(«ιχνηλατώντας το φως», 1991)

Ο Τόλης Νικηφόρου πέρα από τις τρεις συγκεντρωτικές εκδόσεις που έχει στο ενεργητικό του όλα αυτά τα χρόνια και την επιλογή ποιημάτων που μεταφράστηκαν στα Ισπανικά και Γερμανικά από την Κατερίνα Λιάτζουρα (Ο πλοηγός του απείρου, εκδ. Μανδραγόρας, 2021), έχει κατά καιρούς επιλέξει να παρουσιάζει, ανά θεματική ενότητα, ένα Ανθολόγιο της ποίησής του. Έτσι μέχρι σήμερα έχουν κυκλοφορήσει οι Ανθολογίες: Ν’ ακούγεται από μακριά μια φυσαρμόνικα (32 ποιήματα για τη Θεσσαλονίκη, 1966-2013), εκδ. Μανδραγόρας, 2013, Ρίγος αιχμάλωτο στον ήχο της φωνής σου – 63 ποιήματα για τον έρωτα και την αγάπη (1966-2015), εκδ. Μανδραγόρας, 2015, Κασταλία πηγή, 44 ποιήματα για το παιδί και την αθωότητα (1979-2021), εκδ. Μανδραγόρας, Ιανουάριος 2022 και σήμερα παρουσιάζει στο αναγνωστικό κοινό τα 44 ποιήματά του για το φως υπό τον τίτλο χειμωνιάτικος ήλιος.

Ας δούμε τη σημειολογία του τίτλου: όχι ο δυνατός, έντονος και καυτός καλοκαιριάτικος ήλιος που ενδεχομένως και ν’ αλλοιώνει τη φωτεινότητα του χώρου, αλλά το καθαρό φως ενός χειμωνιάτικου ήλιου, αναγκαίου και πολύτιμου συμπαραστάτη μας στον μακρύ χειμώνα. Λεπτομέρεια που υποδηλώνει την ποιητική στόφα του Νικηφόρου.

Τα υλικά του κι εδώ απλά και πολύτιμα, τα καθημερινά που στα μάτια της ποίησης μετατρέπονται σε θαύμα: [ ] όπως τα μάτια της γάτας/ ανθίζουν με μικρές φωτιές τη νύχτα/ έτσι και το χαμόγελό σου μπουμπουκιάζει/ ανάμεσα στους τοίχους και την άσφαλτο// είσαι ένα φύλλο πράσινο/ με φλέβες νοτισμένες από τη βραδινή δροσιά/ μια κίνηση ανάλαφρη που ζωντανεύει τη χαρά/ ένα γλυκό του κουταλιού/ ένα νερό στον δίσκο της γιαγιάς/ μέσα στην κάτασπρη αυλή της συνοικίας («χειμωνιάτικος ήλιος, 2»).

Το φως, συστατικό της ζωής, που στο άκουσμά του ακόμα κι ο θάνατος οπισθοχωρεί:

[ ] ήταν τόσο γλυκό αυτό το φως/ πίσω απ’ το φως ένα άλλο φως/ ατέλειωτο και μυστικό/ σε κάθε λάμψη του / ριγούσε στο γαλάζιο ο χρόνος/ έκανε ένα βήμα πίσω ο θάνατος («άνθη λευκά και άνθη κόκκινα»).

Όλα λοιπόν είναι φως ανάλογα από την οπτική του καθενός, τις αντανακλάσεις του ήλιου, τις σκιάσεις πάνω στα πράσινα φύλλα του δέντρου (άλλο ένα πανάρχαιο σύμβολο ζωής), τον απόηχο της πορείας μας επί της γης: [ ] ατέλειωτους αιώνες ταξιδέψαμε/ πεθάναμε και ξαναγεννηθήκαμε/ μάθαμε να μιλάμε αλλότριες γλώσσες/ μάθαμε να αγαπάμε / ξένους και αφιλόξενους πλανήτες// η ψυχή όμως και μόνο εκείνη/ γνωρίζει πάντα την καταγωγή μας/ είναι η μοναδική πυξίδα μας/ καθώς μες στο σκοτάδι ταξιδεύουμε/ απλώνοντας σπασμένα δάχτυλα/ προς την πατρίδα και το φως («το ατέλειωτο ταξίδι»).

 Υπέροχες στιγμές μάς προσφέρει άλλη μια φορά ο Τόλης Νικηφόρου. Κι αυτό είναι ποίηση!

Γιος προσφύγων από τη Μικρά Ασία και την Ανατολική Ρωμυλία, ο Τόλης Νικηφόρου γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη, αποφοίτησε από το Κολλέγιο Ανατόλια και σπούδασε διοίκηση επιχειρήσεων. Εργάστηκε κυρίως ως σύμβουλος οργάνωσης επιχειρήσεων στη Θεσσαλονίκη, την Αθήνα και το Λονδίνο και ταξίδεψε σε πολλές χώρες. Ως τώρα έχουν εκδοθεί 44 βιβλία του, 28 ποιητικά βιβλία (μαζί με τη συγκεντρωτική έκδοση, Ο πλοηγός του απείρου, 2004 και τα επιλεγμένα ποιήματα, Ίχνη του δέους, 2018) και 16 πεζογραφίας (4 μυθιστορήματα, 9 συλλογές διηγημάτων και 3 παραμύθια για μεγάλους). Ποιήματά του έχουν μεταφραστεί σε 10 ευρωπαϊκές γλώσσες (στα ισπανικά και στα γερμανικά σε αυτοτελείς εκδόσεις) και έχουν περιληφθεί σε πολλές ελληνικές και ξένες ανθολογίες, καθώς και στα κείμενα νεοελληνικής λογοτεχνίας της μέσης εκπαίδευσης στην Ελλάδα και την Κύπρο. Αφιερώματα για το έργο του έχουν γίνει στα περιοδικά Πάροδος (2009), Το Κοράλλι (2014), Ο Σίσυφος (2017), Καρυοθραύστις (2019), Μανδραγόρας (2021), στα οποία έχουν γράψει περί τους 80 ποιητές, πεζογράφοι, κριτικοί, κ.α. Για το παραμύθι του, Σοτοσαπόλ ο χρυσοθήρας του απονεμήθηκε το βραβείο μυθιστορήματος επιστημονικής φαντασίας της Γυναικείας Λογοτεχνικής Συντροφιάς το 1989 και για τη συλλογή διηγημάτων του, Ο δρόμος για την Ουρανούπολη, το κρατικό βραβείο διηγήματος το 2009.

Ο φιλόλογος και σκηνοθέτης Φώτης Συμεωνίδης γύρισε ένα ντοκιμαντέρ 58΄ λεπτών με τίτλο «Σ’ αγαπώ-Ελογοκρίθη, Η αλήθεια του ποιητή Τόλη Νικηφόρου» που προβλήθηκε με επιτυχία στο 17ο Διεθνές Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης το 2015, σε διάφορα άλλα φεστιβάλ, σε αίθουσες βιβλιοθηκών και από την ΕΡΤ3.

Ο Τόλης Νικηφόρου διατηρεί τέσσερα ιστολόγια, μεταξύ των οποίων από το 2008 και την θεματική ανθολογία Ελλήνων ποιητών Ένα λιβάδι μέσα στην ομίχλη που ονειρεύεται, στην οποία έχουν ανθολογηθεί ως τώρα περί τους 500 ποιητές με περίπου 5.000 ποιήματα. Συνέλαβε επίσης την ιδέα της Λέσχης Ανάγνωσης της Ποίησης και είναι ο συντονιστής της στην Εταιρία Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης.