Ο Λαοκράτης Βάσσης έχει αφιερώσει το μεγαλύτερο μέρος του συγγραφικού του έργου στη θεώρηση του Πολιτιστικού μας Προβλήματος. Που το αντιμετωπίζει, υπό την έννοια της πολύ βαθιάς πνευματικής, ηθικής, αξιακής και ταυτοτικής εντέλει κρίσης, ως το μέγα «πρόβλημά» μας, «πρόβλημα των προβλημάτων» μας, κοινή ρίζα και κοινό παρονομαστή όλων των μεγάλων προβλημάτων μας.
Με συνακόλουθο σύμπτωμά του, όπως συμβαίνει με τις μεγάλες κρίσεις των κοινωνιών, το να μη συνειδητοποιούμε το επικίνδυνο μέγεθός του και την κρισιμότητά του για την Ελλαδική μας υπόσταση αλλά και για τον Ελληνισμό στο σύνολό του.
Θέλοντας να συνεισφέρει στη σωστή ανάγνωση και συνειδητοποίησή του, συγκέντρωσε σε ένα τόμο, με προϊδεαστική εισαγωγή, τα τρία βασικά πολιτιστικά του κείμενα: την πολιτιστική δηλαδή ανάγνωση της Χρεοκοπίας μας (Η Χρεοκοπία της Μεταπολίτευσης- Πολιτιστικές αναγνώσεις), το Πολιτιστικό «Αλφαβητάρι» του Ελληνισμού (Το Πολιτιστικό μας Αλφαβητάρι- Ελληνισμός- Πολιτισμός- Αριστερά) και το Πολιτιστικό Αντίδοτο στη Χρεοκοπία, υπό τον αυτό τίτλο. Όλα απ’ τις εκδόσεις «Ταξιδευτής». Με παραρτηματική προσθήκη τριών ακόμη συμπληρωματικών κειμένων, υπό τους εύγλωττους τίτλους: Η πολιτιστική αντίσταση των τοπικών μας κοινωνιών – Αριστερά και πολιτική πολιτισμού- Η έρπουσα εθνοταυτοτική μας «αμηχανία», δημοσιευμένα σε βιβλία («Ταξιδευτής») και περιοδικά («Άρδην», «Τετράδια»).
Όπου καταθέτει το κύριο «σώμα» των πολιτιστικών του απόψεων, με θεμέλια τη θέση του πως: η πολιτιστική «ψυχή» του Ελληνισμού ορίζει τη διαχρονική ταυτοτική του ιδιαιτερότητα και τα άυλα (πνευματικά) σύνορά του. Συνακολούθως και τον εσώτερο αξιακό πυρήνα της εθνικής μας υπόστασης, χάρη στον οποίο δεν χαθήκαμε στις δίνες των αιώνων και των χιλιετιών. Με την κατά Σβορώνο «αντίστασή» μας να είναι απότοκος αυτού ακριβώς του εσώτερου αξιακού πυρήνα της ιστορικής «συλλογικότητάς» μας.
Στην προϊδεαστική εισαγωγή του, πέραν των σηματοδοτικών μηνυμάτων των κύριων και των συμπληρωματικών μερών του τόμου, είναι καίριας σημασίας τα περί κίβδηλης κανονικότητάς μας γραφόμενά του.
Τα τρία βασικά κείμενα
Στο πρώτο κείμενο, την πολιτιστική ανάγνωση της Χρεοκοπίας της Μεταπολίτευσης, προβαίνει σε έναν τολμηρό φωτισμό του πολιτιστικού «βυθού» των δεκαετιών της Μεταπολίτευσης. Συνδέοντας αυτόν τον «βυθό», ως αίτιο, με την έκβασή της, τη Χρεοκοπία δηλαδή, ως αιτιατό.
Κάτι που αποφεύγει να κάνει, προφανώς λόγω ενοχής, τόσο η διαχειριστική πολιτική ηγεσία της Μεταπολίτευσης, ο μεταπολιτευτικός δηλαδή δικομματισμός, όσο και η συνένοχη οργανική διανόηση του δύσμοιρου Τόπου μας.
Στο δεύτερο κείμενο, το Πολιτιστικό μας Αλφαβητάρι, αποπειράται μια οδηγητική επανανάγνωση του πολιτιστικού μας «Αλφαβηταριού», της αξιακής δηλαδή βάσης του διαχρονικού Ελληνισμού, αλλά και της ευρωπαϊκότητάς μας, με λογική που διεμβολίζει την ευρω/προσαρτη-ματικότητα και τον αντι/ευρωπαϊσμό. Όπως, επίσης, επικεντρώνεται: στη σχέση Παιδείας και πολιτιστικής αφύπνισης, στα μεγάλα ασύμβατα με το ελληνικό πολιτιστικό πρότυπο, στα διαχρονικά ελληνικά πολιτιστικά προτάγματα, στην αντίστιξη νοσηρού ελληνοκεντρισμού και νοσηρού αντι-ελληνοκεντρισμού, στην ανάγκη γείωσης, τέλος, στο αξιακό μαντέμι της ιστορίας μας και του πολιτισμού μας.
Στο τρίτο κείμενο, Το πολιτιστικό αντίδοτο στη Χρεοκοπία, επιστέγασμα των δυο προηγηθέντων διαλογικών δοκιμίων, καταθέτει ανοιχτό προβληματισμό, σηματοδοτικό του αξιακού μίτου, που θα μας βγάλει απ’ τον λαβύρινθο της Χρεοκοπίας (μετανεωτερική αποικιοποίηση) και θα μας βάλει στη μακρόπνοη στρατηγική τροχιά της ανάσχεσης του παρακμιακού μας κατήφορου, διαμέσου της αποτελεσματικής απάντησης στις υπαρξιακές μας αγωνίες. Πρόκειται για αναζήτηση εθνικής πυξίδας προσανατολισμού στη μεγάλη ακολουθία των αιώνων πολιτισμού του Ελληνισμού, με οδηγούς τους πνευματικούς νομοθέτες της «υπόστασής» μας, απ’ τον Ρήγα, τον Σολωμό και τον Κάλβο ως τον Σεφέρη, τον Ελύτη και τον Ρίτσο.
Τα τρία συμπληρωματικά κείμενα
Στο πρώτο, υπό τον τίτλο: Η πολιτιστική αντίσταση των τοπικών μας κοινωνιών, ανιχνεύει το στρατηγικό πλαίσιο της πολιτιστικής άμυνας- αντίστασης της «απο-ταυτοποιούμενης» ελληνικής περιφέρειας.
Στο δεύτερο, υπό τον τίτλο: Αριστερά και πολιτική πολιτισμού, ανατέμνει θεωρητικά την επίμαχη σχέση Αριστεράς και πολιτισμού, με ποιοτικούς «επανακαθορισμούς» και «αποκαταστάσεις». Έτσι που να φωτίζεται η σωστή τους σχέση, καθώς απαλλάσσεται από χρόνιες ενοχοποιητικές ιδεολογηματοποιήσεις και στρεβλώσεις. Με προβαλλόμενη ως αυτονόητη ιδεολογική παραδοχή το ότι: «Το εθνικό», το «κοινωνικό», το «λαϊκό» και το «εθνο/πολιτιστικό», όχι μόνο δεν είναι ασύμβατα μεγέθη για την Αριστερά, αλλά είναι απολύτως αλληλοπροσδιοριζόμενες διαστάσεις της ταυτότητάς της, στη βάση του ότι: δεν υπάρχει ο λαός για την Αριστερά αλλά η Αριστερά για τον λαό, δεν υπάρχει ο Τόπος για την αριστερά αλλά η Αριστερά για τον Τόπο.
Στο τρίτο, τέλος, συμπληρωματικό κείμενο, υπό τον τίτλο: Η έρπουσα εθνο/ταυτοτική μας «αμηχανία», αναφέρεται, με αφορμή τη διακοσιοστή της επέτειο, στον χαρακτήρα της Επανάστασης του ‘21 και τη βαθύτερη σχέση της με την εθνο/ταυτοτική μας υπόσταση. Τονίζοντας εμφατικά εν κατακλείδι: «Θολή εθνική ταυτότητα, θολή ιστορική συνέχεια και θολή κληρονομιά του ‘21, σημαίνουν θολό εθνικό μέλλον και …ευάλωτη εθνική ανεξαρτησία».
