Πότε ο σκοπός είναι άγριος και σου ’ρχεται να πλαντάξεις, γιατί καταλαβαίνεις ξαφνικά πως η ζωή σου ήταν ανούσια και κακομοιριασμένη, ανάξια του ανθρώπου· και πότε ο σκοπός είναι θλιβερός, και νιώθεις πως η ζωή περνάει και χύνεται σαν άμμος ανάμεσα από τα δάχτυλά σου και δεν υπάρχει σωτηρία.
Η ψυχή μου πάει κι έρχεται, από την μιαν άκρη στην άλλη του στήθους, σα σαΐτα, κι υφαίνει.
Υφαίνει τους λίγους ετούτους μήνες που θα περάσω στην Κρήτη, κι ο Θεός να με συχωρέσει, μα θαρρώ πως είμαι ευτυχής.
Ο Κομφούκιος λέει: «Πολλοί ζητούν την ευτυχία υψηλότερα από τον άνθρωπο· άλλοι χαμηλότερα· μα η ευτυχία είναι στο μπόι του ανθρώπου».
Σωστά. Υπάρχουν τόσες ευτυχίες λοιπόν όσα κι ανθρώπινα μπόγια. Ετούτη είναι, αγαπημένε μου μαθητή και δάσκαλε, η ευτυχία μου τώρα· τη μετρώ, την ξαναμετρώ ανήσυχος, για να μάθω ποιο είναι τώρα το μπόι μου.
Γιατί ξέρεις καλά, το μπόι του ανθρώπου δε μένει πάντα το ίδιο.
Πώς αλλάζει, ανάλογα με το κλίμα, με τη σιωπή, με τη μοναξιά ή τη συντροφιά, η ψυχή του ανθρώπου!
Τα μυθιστορήματα της ώριμης περιόδου του είναι:
*Βίος και πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά
*Καπετάν Μιχάλης
*Ο τελευταίος πειρασμός
*Ο Χριστός ξανασταυρώνεται
*Τόντα Ράμπα
*Ο βραχόκηπος
*Ο φτωχούλης του Θεού
*Αδερφοφάδες
Καθώς και το μυθιστορικό αυτοβιογραφικό έργο του:
*Αναφορά στον Γκρέκο.
Επίσης κυκλοφορούν τα μυθιστορήματα της νεανικής περιόδου του Νίκου Καζαντζάκη:
*Όφις και κρίνο, Σπασμένες ψυχές.
