Τα χαϊκού του Πεσσόα, ενδεικτικά του πνεύματος αυτού του τόσο ιαπωνικού αλλά και τόσο οικουμενικού ποιητικού είδους, δεν αποκαλύπτουν, απλώς, μία ακόμη πτυχή της πολύπλευρης λογοτεχνικής δραστηριότητας του δημιουργού τους· μοιάζουν, απεναντίας, να αντικατοπτρίζουν την πεμπτουσία της σκέψης και της ποιητικής του. Πράγματι ο Πεσσόα, μέσω των περίφημων ετερωνύμων του, δήλωνε ότι σκεφτόταν «με τα μάτια και τ’ αυτιά» –όπως απαιτεί το χαϊκού–, ενώ με αφοπλιστική απλότητα παραδεχόταν «δεν υπάρχω» – ακριβώς όπως ο ποιητής που συνθέτει χαϊκού δεν υφίσταται στα ποιήματά του.

Αν «η λογοτεχνία είναι ο πιο ευχάριστος τρόπος να αγνοούμε τη ζωή», καθώς έγραψε στο διάσημο Βιβλίο της ανησυχίας, ο σπουδαίος Πορτογάλος βρήκε στο χαϊκού, το λιγότερο «λογοτεχνικό» ποιητικό είδος, ένα μέσο να αιχμαλωτίσει, και να διατηρήσει ατόφια, θραύσματα της ζωής, στιγμές στο χρόνο, που, κατά παράδοξο και συνάμα καθησυχαστικό τρόπο, μας μεταδίδουν την αίσθηση του φευγαλέου και του αιώνιου μαζί…