ΑΝΤΙ ΠΡΟΛΟΓΟΥ................................................................................             V

ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ ............................................................................         XXV

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ..................................................................................         XXΙΧ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤO
Η ΣΧΕΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

§ 1 Η σύμβαση εξαρτημένης εργασίας. . 1. .

Ι.    Έννοια. . 1. .

ΙΙ.    Ο χαρακτηρισμός της σύμβασης από τα μέρη. . 2.

ΙΙΙ.   Οι θεωρίες για την εξάρτηση. . 2

1. Το κριτήριο της οικονομικής εξάρτησης .. 3

2. Το κριτήριο της προσωπικής εξάρτησης ............................................            4

ΙV.  Η νομολογία. . 7.

V.   Κριτική. . 9.

VΙ.  Περαιτέρω κριτήρια για το χαρακτηρισμό της σχέσης ως εξαρτημένης εργασίας - O μισθωτός ως «τύπος»    10 

VΙΙ. Ο τελολογικός προσδιορισμός της έννοιας της εξαρτημένης εργασίας- Ο επιχειρηματικός κίνδυνος 13

VIII. Τεκμήρια εξαρτημένης εργασίας 17

ΙΧ.  Η έννοια του εργοδότη     17

§ 2 Διάκριση της σύμβασης εξαρτημένης εργασίας από συγγενείς συμβάσεις    24 

Ι.     Σύμβαση ανεξάρτητων υπηρεσιών. . 24.

ΙΙ.    Σύμβαση έργου. . 24.

ΙΙΙ.   Σύμβαση προσωπικής εταιρίας 27

§ 3 Kατηγορίες εργαζομένων. . 29.

Ι.    Γενικά για τη διάκριση των εργαζομένων σε κατη­γορίες 29

ΙΙ.    Υπάλληλοι και εργάτες 31

1. Η σημασία της διάκρισης 31

2. Τα κριτήρια διάκρισης 33

α) Το ουσιαστικό κριτήριο. . 33.

β) Το τυπικό κριτήριο. . 34.

ΙΙΙ.. Διευθύνοντες υπάλληλοι. . 35.

1.  Οι διευθύνοντες υπάλληλοι ως ιδιαίτερη κατηγορία. . 35.

2.  Έννοια. . 35.

3.  Συνέπειες 38

§ 4 Ιδιαίτερα είδη της σύμβασης εξαρτημένης εργασίας. . 40.

Ι.     Άτυπες συμβάσεις εργασίας 40

ΙΙ.    Σύμβαση προσωρινής απασχόλησης 41

1. Ο κατ' επάγγελμα δανεισμός εργαζομένων. . 41.

2. Το νομοθετικό πλαίσιο της προσωρινής αποσχόλησης 43

............................................................................................. α) Εθνικό δίκαιο 44

              β) Ενωσιακό δίκαιο 45

3. Τα εμπλεκόμενα μέρη στον κατ' επάγγλεμα δανεισμό και η ρύθμιση των μεταξύ τους σχέσεων   46 

                 α) Η Επιχείρηση Προσωρινής Απασχόλης 47

                 β) Ο προσωρινά απασχολούμενος . 48

                 γ) Ο έμμεσος εργοδότης.. 48

                 δ) Η σχέση μεταξύ ΕΠΑ και έμμεσου εργοδότη.. 49

                 ε) Η σχέση μεταξύ ΕΠΑ και εργαζομένου.. 51

                 στ) Η σχέση μεταξύ έμμεσου εργοδότη και εργαζομένου.. 52

4. Η διάρκεια της παραχώρησης του προσωρινά απασχολουμένου στον έμμεσο εργοδότη   54

5. Η αρχή της ίσης μεταχείρισης.. 58

6.              Μορφές παράνομης προσωρινής απασχόλησης - Ενοικίαση προ­σωπικού μέσου συμβάσεων έργου    60  

ΙΙΙ. Σύμβαση μερικής απασχόλησης     63

  α) Έννοια, περιεχόμενο - Προϋποθέσεις κύρους    63

  β) Η αμοιβή της μερικής απασχόλησης    68

  γ) Παροχή εργασίας πέραν της συμφωνημένης    69

  δ) Απαγόρευση διακρίσεων    70

  ε) Εναλλαγή πλήρους απασχόλησης με μερική    72

  στ) Λοιπές προστατευτικές ρυθμίσεις    73

ΙV.  Τηλεργασία..................................................................................        74             

1.  Η τηλεργασία ως νέα μορφή οργάνωσης της εργασίας 74

2.  Έννοια. . 76.

3.  Μορφές εμφάνισης 76

4.  Το εργασιακό καθεστώς του «τηλεργαζομένου». . 76.

5.  Η ευρωπαϊκή συλλογική συμφωνία - πλαίσιο για την τηλεργασία. . 79.

V.   Σύμβαση ομαδικής εργασίας 81

VI.   Σύμβαση μαθητείας    83

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ
ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΤΩΝ ΟΡΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

§ 5 Ευρωπαϊκό Εργατικό Δίκαιο .................................................................        87 

Ι.     Πρωτογενές ενωσιακό δίκαιο 88

                                                                                                 1. Γραπτό πρωτογενές δίκαιο                                                                                                           88

    α) Η Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης     89

    β) Ο Χάρτης Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης     91

      2. Άγραφο πρωτογενές δίκαιο .........................................................        97

ΙΙ.    Δευτερογενές ενωσιακό δίκαιο. . 99

                                                                                                  1. Κανονισμοί 99

                                                                                                  2. Οδηγίες                      99

         α. Μεταφορά της οδηγίας στο εσωτερικό δίκαιο .................................      100

         β. Η ισχύς των οδηγιών στο εσωτερικό δίκαιο των κρατών μελών της ΕΕ .      101

αα. Το άμεσο αποτέλεσμα των οδηγιών έναντι του κράτους μέλους ..... 102

ββ. Έλλειψη άμεσου αποτελέσματος μεταξύ ιδιωτών........................      103

γγ. Η σύμφωνη με την οδηγία ερμηνεία του εθνικού δικαίου ..............      104

δδ. Οδηγίες που συγκεκριμενοποιούν θεμελιώδη δικαιώματα ως γενικές αρχές του ενωσιακού δικαίου          107

ΙΙΙ... Η ερμηνεία του ενωσιακού δικαίου ....................................................      108

      1. Αρχή της αυτόνομης ερμηνείας .......................................................      108

      2. Οι κανόνες ερμηνείας του ενωσιακού δικαίου ...................................      110

§ 6 Σύνταγμα και εργατικό δίκαιο. . 113. .

Ι.    Η σημασία του Συντάγματος για το εργατικό δίκαιο. . 113.

1.  Η οικονομικοπολιτική ουδετερότητα του Συντάγ­ματος 113

2.  Η επαγγελματική ελευθερία. . 113.

3.  Το δικαίωμα της εργασίας 116

4.  Η συνδικαλιστική ελευθερία. . 119

               α) Η συλλογική αυτονομία ειδικότερα. . 121. .

    β) Συλλογική αυτονομία και κρατική ρύθμιση των όρων εργασίας 123

    γ) Το δικαίωμα της απεργίας 125

ΙΙ.    Η επίδραση των συνταγματικών δικαιωμάτων στις ατομικές ερ­γα­σιακές σχέσεις 126

1. Οι λειτουργίες των ατομικών δικαιωμάτων. . . 126

α) H αμυντική λειτουργία των ατομικών δικαιω­μάτων - Τα ατο­μι­κά δικαιώματα ως αμυντικά δικαιώματα του ατόμου απέ­ναντι στην κρατική εξουσία. . . 127

β)...................................................................................... Τα ατομικά δικαιώματα ως θεμελιώδεις αρχές της έννομης τά­ξης 128

αα) Η θεωρία της άμεσης τριτενέργειας 131

ββ) Η θεωρία της έμμεσης τριτενέργειας 133

2.  Η υποχρέωση κρατικής προστασίας των ατομικών δικαιωμάτων. . 134.

3.  Η επίδραση των ατομικών δικαιωμάτων στο δίκαιο των συμβά­σεων. . 138.

§ 7 H πρακτική της εκμετάλλευσης. . 141.

Ι.    Έννοια. . 141.

ΙΙ.    Προϋποθέσεις 142

α) Μακροχρόνια. . 142.

β) Γενική και απρόσωπη. . 143.

γ) Σταθερή και ομοιόμορφη. . 143.

δ) Ανεπιφύλακτη. . 143.

ΙΙΙ.   Νομική φύση. . 145.

1. Η κανονιστική θεωρία - Η πρακτική ως έθιμο της επιχείρησης 145

2.  Η συμβατική θεωρία - Η πρακτική ως βάση σιω­πηρής συμφωνίας 146

3.  Η θεωρία της εμπιστοσύνης - venire contra factum proprium nulli conceditur 148

4.  Αξιολόγηση των θεωριών. . 149.

ΙV.  Πεδίο εφαρμογής...........................................................................      152 

V.   Μεταβολή και κατάργηση της πρακτικής 152

§ 8 Η αρχή της ίσης μεταχείρισης 155

Ι................................................................................................ Έννοια, περιεχόμενο και λειτουργία    155 

ΙΙ.    Γενική αρχή της ίσης μεταχείρισης και ειδικές απαγορεύσεις διακρί­σεων......      156     

ΙΙΙ.   Νομική θεμελίωση. . 157.

ΙV.  Προϋποθέσεις εφαρμογής 159

1.  Ενεργός σχέση εργασίας 159

2.  Παροχή εκούσια. . 160.

3.  Παροχή νόμιμη. . 161.

4.  Ουσιωδώς όμοιες καταστάσεις 161

5.  Αρχή της ίσης μεταχείρισης και συμβατική ελευ­θερία. . 165.

6.  Έλλειψη ειδικού και σοβαρού λόγου για διαφο­ροποιήσεις 171

   α) Υπάλληλοι - εργάτες 176

β) Πλήρως και μερικώς απασχολούμενοι 177

γ). Απασχολούμενοι με σχέση δημοσίου και ιδιω­τικού δικαίου. . 180.

δ) Χρόνος πρόσληψης 180

7.  Απασχόληση στον ίδιο εργοδότη. . 181.

V.   Πεδίο εφαρμογής 182

VI.  Αρχή της ίσης μεταχείρισης και πρακτική της εκμε­τάλλευσης (επι­χει­ρη­σιακή συνήθεια) 183

VII. Συνέπειες από την παράβαση της αρχής της ίσης με­ταχείρισης 186

VIII.                                                                                                   Αρχή της ίσης μεταχείρισης και συλλογικές κα­νονιστικές ρυθμίσεις 187

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ
ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΕΙΣ ΔΙΑΚΡΙΣΕΩΝ

§ 9 Απαγορεύσεις διακρίσεων...................................................................      191 

Ι.    Η απαγόρευση διακρίσεων στην απασχόληση και στην εργασία γενικά - Νομοθετικό πλαίσιο               191       

ΙΙ.    Απαγόρευση διακρίσεων και αρχή ίσης μεταχείρισης..............................      194 

IΙΙ.   Είδη απαγορεύσεων διακρίσεων.......................................................      195 

IV.  Απαγόρευση διακρίσεων και γενική αρχή της ίσης μεταχείρισης.................      196 

V.   Πεδίο εφαρμογής...........................................................................      199 

VI.   Μορφές διακρίσεων - Άμεσες και έμμεσες διακρίσεις...............................      200 

1. Άμεσες διακρίσεις.......................................................................      200 

2. Έμμεσες διακρίσεις.....................................................................      204 

3. Η παρενόχληση ως διάκριση.........................................................      206 

VII.  Ίση αμοιβή για ίση αξίας εργασία.......................................................      206 

1. Διατάξεις του κοινοτικού και εθνικού δικαίου που κατοχυρώνουν την αρχή της ίσης αμοιβής για όμοια ή ίσης αξίας εργασία                                                                                                   206 

 2. Έννοια αμοιβής.........................................................................      208             

3.  Έννοια όμοιας εργασίας ή εργασία ίσης αξίας...................................      210 

4.  Διάκριση λόγω φύλου ή λόγω ενός άλλου προστατευόμενου από το ν. 4443/2016 γνωρίσματος                     211                                                                                             

VIII. Λόγοι που δικαιολογούν διακρίσεις...................................................      212

      1. Γενικοί λόγοι  ...........................................................................      213

Α. Διαφορετική μεταχείριση για λόγους δημόσιας τάξης, ασφάλειας προστασίας της υγείας και προστασίας των δικαιωμάτων και ελευθεριών των άλλων .........................................      213 

Β. Διαφορετική μεταχείριση λόγω επαγγελματικών απαιτήσεων .............      214 

   Γ. Αρχή αναλογικότητας ..............................................................      219

2.  Ειδικοί λόγοι ............................................................................      220

Α. Διαφορετική μεταχείριση λόγω ηλικίας προς εξυπηρέτηση αυτών της πολιτικής της απασχόλησης, της αγοράς εργασίας και της επαγγελματικής κατάρτισης..............................................      220

Β. Διακρίσεις λόγω θρησκευτικών ή άλλων πεποιθήσεων - Απασχόληση εντός εκκλησιαστικών ενώσεων ή άλλων οργανισμών, η δεοντολογία των οποίων εδράζεται στη θρησκεία ή στις πεποιθήσεις                   227

ΙX.  Θετικά μέτρα................................................................................      229 

Χ.   Έννομες συνέπειες........................................................................      231

ΧΙ.   Βάρος απόδειξης..........................................................................      234

ΚΕΦΑΛΑΙΟ TETAΡΤΟ
Η ΣΥΝΑΨΗ ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ - Η ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ

§ 10 H σύναψη της σύμβασης εργασίας. . 237. .

Ι.    Οι διαπραγματεύσεις για τη σύναψη της σύμβασης εργασίας 237

1.  Υποχρεώσεις των μερών κατά τις διαπραγ­ματεύσεις για σύναψη σύμβασης εργασίας 237

2.  Συνέπειες από την παράβαση προσυμβατικών υποχ­ρεώσεων. . 241.

ΙΙ.    Προϋποθέσεις έγκυρης σύναψης 242

1. Δικαιοπρακτική ικανότητα. . 242.

2. Τύπος 243

3. Ειδικοί όροι 245

4. Αναγγελία πρόσληψης.................................................................      246 

ΙΙΙ.   Ειδικοί τρόποι κατάρτισης της σύμβασης εξαρτη­μένης εργασίας 246

1. Σύμβαση εργασίας με διαγωνισμό. . 246.

2. Σύμβαση εργασίας με δοκιμή. . 250.

ΙV.  Περιορισμοί της συμβατικής ελευθερίας κατά την κατάρτιση της σύμ­βασης εξαρτημένης εργασίας 252

1.  Ελευθερία σύναψης και καθορισμού του περιε­χομένου της σύμ­βασης 252

2.  Περιορισμοί της ελευθερίας σύναψης και επιλογής του αντι­συμ­βαλ­λομένου. . 253.

3.  Η επιλογή του προσώπου του αντισυμβαλλομένου. . 254.

α) Η ελευθερία επιλογής 254

β) Το δικαίωμα πληροφόρησης του εργοδότη και τα όριά του. . 255.

γ) Το «δικαίωμα στο ψέμα». . 263.

4. Aπαγορεύσεις σύναψης 263

5. Αναγκαστικές συμβάσεις εργασίας 264

α) Προστασία ειδικών κατηγοριών εργαζομένων βάσει του ν. 2643/ 1998. . 265.

β) Υποχρέωση επαναπρόσληψης εργαζομένων σε επι­χειρήσεις επο­χιακής λειτουργίας 270

αα) Ξενοδοχειακές επιχειρήσεις εποχιακής λειτου­ρ­γίας...................      271   

ββ) Τουριστικά και επισιτιστικά καταστήματα επο­χιακής λειτουρ­γίας 275

γγ) Επιχειρήσεις Τουριστικών Λεωφορείων. . 275.

§ 11 H ελαττωματική σύμβαση εργασίας. . 276. .

Ι.    Άκυρη και ακυρώσιμη σύμβαση εργασίας 277

ΙΙ.    Μερική και ολική ακυρότητα. . 279.

ΙΙΙ.   Αξιώσεις του εργαζομένου από την παροχή εργασίας στο πλαίσιο άκυ­ρης σύμβασης 280

1.  Περιορισμός των συνεπειών της ακυρότητας - Ακυ­ρότητα ex nunc. .. . 280

2.  Αξίωση αδικαιολόγητου πλουτισμού. .. 285.

α) Περιεχόμενο της αξίωσης αδικαιολόγητου πλου­τισμού. . . 286.

β) Νομική μεταχείριση της αξίωσης αδικαιο­λό­γητου πλουτισμού. .. 288.

3. Μισθολογικές παροχές χορηγούμενες ανεξάρτητα από το κύρος της σύμβασης. 289

IV.  Η λύση της άκυρης σύμβασης εργασίας 289

V.   Καταχρηστική επίκληση της ακυρότητας 291

VΙ.  Επικύρωση άκυρης σύμβασης εργασίας 293

VII.  Δικονομικά ζητήματα     294

§ 12 Η διάρκεια της σύμβασης εργασίας. . . 296

Ι.    Γενικές παρατηρήσεις 296

ΙΙ.    Σύμβαση ορισμένου χρόνου. . . 298.

1. Ορισμένη διάρκεια ημερολογιακά καθορισμένη. . . 299

2.  Ορισμένη διάρκεια συναγόμενη από το είδος και το σκοπό της εργασίας 300

3.  Σύμβαση με διαλυτική αίρεση     304

ΙΙΙ.   Σύμβαση αορίστου χρόνου. . . 305

ΙV.  Σύμβαση εργασίας που η διάρκειά της ορίζεται για ολόκληρη τη ζωή ενός προσώπου ή υπερβαίνει την πενταετία      305 

V.   Απαγόρευση διακρίσεων. . . 305

VI.  Περιορισμοί στην ελευθερία σύναψης συμβάσεων ορισμένου χρόνου. . . 308.

1.  Δικαιολογητικός λόγος των περιορισμών στην ελευθερία σύνα­ψης συμβάσεων ορισμένου χρόνου      309    

2.  Νομοθετικές βάσεις των περιορισμών. . . 312

α) Άρθρο 8 παρ.3 ν. 2112/1920. . . 312

β) ΑΚ 281. . . 314

γ) Π.Δ. 81/2003. .. 315.

3.  Κρίσιμο χρονικό σημείο για τη συνδρομή αντικει­μενικού λόγου. . . 320

4.  Αντικειμενικοί λόγοι που δικαιολογούν την ορι­σμένη διάρκεια. . 321.

α) Παροδικές ανάγκες της επιχείρησης σε εργατικό δυναμικό. . . 322

αα) Πρόγνωση. .. 323.

ββ) Αιτιώδης συνάφεια. . 323.

β) Εποχιακή απασχόληση. . 324.

γ). Αναπλήρωση εργαζομένου. . 325.

δ) Η αβεβαιότητα ως προς τις μελλοντικές ανάγκες της επιχεί­ρη­σης σε εργατικό δυναμικό    327 

ε). Δοκιμή του εργαζομένου. . 329.

στ) Λόγοι κείμενοι στο πρόσωπο του εργαζομένου. . 331.

αα) Η επιθυμία του εργαζομένου. . 331.

ββ) Συμπλήρωση του προβλεπόμενου για την συν­ταξιοδό­τηση του εργαζομένου ορίου ηλικίας 331

γγ) Συμβάσεις ορισμένου χρόνου με αλ­λο­δαπούς 333

ζ). Ορισμένη διάρκεια επιβαλλόμενη από νόμο ή κανονισμό που έχει ισχύ νόμου    333 

VΙΙ. Tήρηση έγγραφου τύπου για την ανανέωση της σύμ­βασης εργασίας ορισμένου χρόνου    334 

VΙΙΙ. Συνέπειες ακυρότητας του όρου για την ορισμένη διάρκεια. . 335.

ΙΧ.  Διαδοχικές συμβάσεις εργασίας ορισμένου χρόνου στο δημόσιο τομέα    336 

KΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ
Η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ
ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΤΑ ΟΡΙΑ ΤΗΣ

§ 13 Περιορισμοί στην ελευθερία διαμόρφωσης του πε­ριε­χομένου της σύμ­βασης εξαρτημένης εργασίας. 343

Ι.    Περιορισμοί της συμβατικής ελευθερίας 343

1.  Περιορισμοί μέσω διατάξεων αναγκαστικού δικαίου. . 343.

2.  Περιορισμοί μέσω συλλογικών κανονιστικών ρυθ­μίσεων.....................      343 

3.  Περιορισμοί μέσω γενικών ρητρών - Η ανάγκη ενός ευρύτερου δικα­στικού ελέγχου του περιεχομένου της σύμβασης εργασίας 344

ΙΙ.... Η ΑΚ 281 ως νομοθετική βάση του δικαστικού ελέγχου των όρων της σύμβασης εξαρτημένη εργασίας - Κριτήρια του δικαστικού ελέγχου......................................................................................      348

ΙΙΙ.   Συμβατικοί όροι που περιορίζουν την επαγγελματική ελευθερία του εργαζομένου - Ρήτρες απαγόρευσης ανταγωνισμού για το μετά τη λύση της σύμβασης εργασίας διάστημα... 352

1. Δικαιολογημένο επαγγελματικό συμφέρον του εργοδότη   355

2. Χρονική και τοπική έκταση της απαγόρευσης   356

3. Εύλογο οικονομικό αντάλλαγμα   358

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤO
ΟΙ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΥ

§ 14  Η υποχρέωση παροχής εργασίας και το διευθυντικό δικαίωμα του εργοδότη. . 361.

Ι.    Υποχρέωση παροχής εργασίας 361

1. Η παροχή εργασίας και η ετοιμότητα για εργασία. . 361.

2. Υποχρέωση αυτοπρόσωπης εκπλήρωσης 362

3. Το αμεταβίβαστο της αξίωσης του εργοδότη. . 363.

ΙΙ.    Έννοια, λειτουργία και θεμελίωση του διευθυντικού δικαιώματος 366

ΙΙΙ.   Τα όρια του διευθυντικού δικαιώματος 368

1. Nόμος, συλλογική σύμβαση εργασίας, κανονισμός εργασίας 368

2. Ατομική σύμβαση εργασίας 368

3. Απαγόρευση καταχρηστικής άσκησης 369

4. Υποχρέωση άσκησης του διευθυντικού δικαιώματος...........................      372 

5. Aρχή της ίσης μεταχείρισης 373

6. Συγκεκριμενοποίηση της εργασιακής σχέσης 373

IV.  Συνέπειες από την άσκηση του διευθυντικού δικαιώματος καθ’ υπέρ­βαση των ορίων του    373 

V.   Είδος εργασίας 376

1. Παρεμφερείς και πρόσθετες εργασίες 379

2. Μεταβολή στο είδος της απασχόλησης 382

3. Συγκεκριμενοποίηση της εργασιακής σχέσης 384

VI.  Τόπος εργασίας 387

1. Μεταβολή του τόπου εργασίας 387

α) Μετάθεση. . 387.

β) Μεταφορά της εκμετάλλευσης σε άλλο τόπο. . 391

2. Απασχόληση εκτός έδρας.. 392

VII. Χρόνος εργασίας 394

1.Έννοια. . 394.

2. Η διάρκεια του χρόνου εργασίας 396

3. Η ετοιμότητα για εργασία ως χρόνος εργασίας...................................      397

α) Γνήσια ετοιμότητα... 398

β) Απλή ετοιμότητα... 399

γ) Ετοιμότητα κλήσης.. 403

4. Μεταβολή του χρόνου εργασίας.. 404

VIII. Διεύρυνση του διευθυντικού δικαιώματος με συμ­βατικές ρήτρες 407

ΙΧ.. Απαλλαγή από την υποχρέωση παροχής εργασίας. . 412.

§ 15 Οι παρεπόμενες υποχρεώσεις του εργαζομένου. . 413.

Ι.    Έννοια. . 414.

ΙΙ.    Νομική θεμελίωση. . 414.

ΙΙΙ.   Η υποχρέωση πίστης του εργαζομένου. . 415.

V.   Οι επιμέρους υποχρεώσεις...............................................................      418 

1.  Υποχρέωση παράλειψης πράξεων ανταγωνισμού. . 419.

2.  Υποχρέωση παράλειψης παράλληλης απασχόλησης 420

3.  Υποχρέωση εχεμύθειας 421

4.  Υποχρέωση πληροφόρησης 423

5. Υποβολή σε ιατρικές εξετάσεις.......................................................      424 

6.  Περιορισμοί στην ελευθερία γνώμης 425

7.  Υποχρέωση παράλειψης συμπεριφοράς που συνιστά απαγορευμένη διάκριση ή παρενόχληση                      428                                                                                             

8.  Η εκτός υπηρεσίας συμπεριφορά. . 428.

VΙ.   Συνέπειες της παράβασης παρεπόμενων υπο­χρεώσεων. . 430.

§ 16 H μη εκπλήρωση της παροχής εργασίας, η πλημμελής εκπλήρωση και η ευθύνη του εργαζομένου    431 

Ι.    Η ανώμαλη εξέλιξη της σύμβασης εργασίας 431

ΙΙ.    Η μη παροχή εργασίας 432

1. Ανυπαίτια αδυναμία παροχής 433

2. Υπαίτια αδυναμία παροχής 434

3. Αδυναμία παροχής από υπαιτιότητα του εργοδότη. . 435.

ΙΙΙ.   Η πλημμελής εκπλήρωση. . 436.

ΙV.  Η ευθύνη του εργαζομένου. . 439.

1.  Η αρχή της πλήρους ευθύνης για κάθε πταίσμα. . 440.

2.  Οι ιδιαιτερότητες της σύμβασης εξαρτημένης εργασίας ως δικαιο­λογικός λόγος περιορισμού της ευθύνης του εργαζομένου για ζημίες που προκαλεί κατά την εκτέλεση της εργασίας του.................      440

3.  Προϋποθέσεις για τον περιορισμό της ευθύνης του εργαζομένου. . 445

4.  Παράγοντες για μια δίκαιη κατανομή της ζημίας     449

5.  Η ευθύνη έναντι τρίτων     452

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕBΔΟΜΟ
ΟΙ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΡΓΟΔΟΤΗ

§ 17 H υποχρέωση παροχής μισθού. . 453. .

Ι.    Έννοια. . 453.

ΙΙ.    Το περιεχόμενο του μισθού. . 456.

1. Χρηματικός μισθός 456

2. Μισθός σε είδος 456

ΙΙΙ.   Ο καθορισμός του ύψους του μισθού. . 458.

1. Ατομική σύμβαση εργασίας 458

2. Συλλογική σύμβαση εργασίας .......................................................      459   

            3. Νόμος.....................................................................................     462

            4. Συνηθισμένος μισθός .................................................................      464

ΙV.  Στοιχεία προσδιοριστικά του ύψους του μισθού. . 465.

1.  Χρονικός μισθός 465

2.  Μισθός με βάση την απόδοση της εργασίας 466

V.   Ιδιαίτερες μορφές αμοιβής 468

1.  Προμήθεια. 468

2.  Συμμετοχή στα κέρδη της επιχείρησης 469

3.  Παροχές από προγράμματα ομαδικής ασφάλισης του προσωπικού. . 470.

4.  Οικειοθελείς παροχές 471

5.  Φιλοδωρήματα. . 477.

VI.  Η σύνθεση του μισθού. .................................................................... 478    

1.  Βασικός μισθός και επιδόματα. . 478.

2.  Επιδόματα υπηρεσίας ή προϋπηρεσίας 479

3.  Επιδόματα εορτών. . 481.

4.  Οικογενειακά επιδόματα. . 483

5.  Επιδόματα που συνδέονται με τις ειδικές συνθήκες παροχής της εργασίας    485

VII. Σχέση νόμιμου και συμβατικού μισθού. . 486.

1.  Η αρχή της ευνοϊκότερης ρύθμισης 486

2.  Σύγκριση νόμιμου και συμβατικού μισθού. . 488.

VIII.                                                                                                   Διακρίσεις του μισθού    492 

1.  Τακτικές και έκτακτες αποδοχές 492

2.  Τακτικές και καταβαλλόμενες αποδοχές .......................................... 494    

IX.  Μείωση μισθού. . 494.

1.  Δικαίωμα ανάκλησης 496

2.  Τροποποιητική καταγγελία. . 498.

X.   Η καταβολή του μισθού και οι συνέπειες της μη κατα­βολής.......................      499 

1.  Χρόνος, τόπος και τρόπος πληρωμής 499

α) Χρόνος πληρωμής ................................................................. 499    

β) Τόπος πληρωμής 500

γ). Τρόπος πληρωμής 500

2.  Συνέπειες μη καταβολής 502

XI.  Παραγραφή και αποδυνάμωση μισθολογικών αξιώσεων. . 504.

1.  Παραγραφή. . 504.

2.  Αποδυνάμωση. . 505.

XII. Η προστασία του μισθού. . 511.

1. Προστασία έναντι του εργοδότη. . 511.

α) Απαγόρευση συμψηφισμού, κατάσχεσης και εκ­χώρησης του μι­σθού. . 511.

β) Απαγόρευση παραίτησης από το μισθό. . 512.

γ). Απαγόρευση κρατήσεων. . 513.

2.  Προστασία έναντι των δανειστών του εργοδότη. . 514.

3.  Προστασία έναντι των δανειστών του μισθωτού. . 517.

§ 18 Μισθός χωρίς παροχή εργασίας. . 518.

I.    Γενικά. . 518.

ΙI.    Υπερημερία εργοδότη ως προς την αποδοχή της ερ­γασίας 518

1.  Προϋποθέσεις υπερημερίας εργοδότη. . 520.

α) Έγκυρη σύμβαση εργασίας 520

β) Προσφορά από τον εργαζόμενο της εργασίας 520

γ). Δυνατότητα εκπλήρωσης της παροχής 521

δ) Μη αποδοχή της εργασίας από τον εργοδότη. . 522.

2.  Παύση της υπερημερίας 522

α) Με την αποδοχή της εργασίας..................................................      522             

β) Με δήλωση του εργοδότη ότι αποσχέχεται τις υπηρεσίες του εργαζομένου        522       

γ) Με τη λύση της σύμβασης εργασίας.............................................      523 

δ) Με την περιέλευση του εργαζομένου σε αδυναμία προσφοράς...........      523

3.  Συνέπειες της υπερημερίας 523

α) Μισθοί υπερημερίας 524

β) Αφαίρεση ωφέλειας 525

γ). Καταχρηστική άσκηση της αξίωσης για μισθούς υπερημερίας 527

ΙΙI.   Αδυναμία αποδοχής της εργασίας για λόγους που αφορούν τον ερ­γο­δότη. . 529.

1.  Ο κίνδυνος λειτουργίας της εκμετάλλευσης 530

2.  Διάκριση του κινδύνου λειτουργίας της εκμε­τάλ­λευσης από τον οι­κο­νομικό κίνδυνο    530 

3.  Η ρύθμιση της ΑΚ 656. . 531.

4.  Η θεωρία των σφαιρών. . 534.

5.  Η σύμφωνα με την ΑΚ 656 κατανομή του μισθολογικού κινδύνου ως εκδήλωση ενός γενικότερου κανόνα κατανομής του κινδύνου της αντιπαροχής............................................................      538

6.  Αδυναμία αποδοχής που οφείλεται σε ανώτερη βία. . 541.

7.  Ο μισθολογικός κίνδυνος σε περίπτωση απεργίας 543

ΙV.  Αδυναμία παροχής της εργασίας εξαιτίας κωλύματος από σπουδαίο λόγο. . 544.

1.  Η ρύθμιση των άρθρων 657 και 658 ΑΚ. . 545.

2.  Προϋποθέσεις εφαρμογής 546

α) Κώλυμα του εργαζομένου προς παροχή εργα­σίας οφειλόμενο σε σπουδαίο λόγο    546 

β) Έλλειψη υπαιτιότητας του εργαζομένου. . 547.

γ). Παροχή εργασίας πλέον του δεκαημέρου. . 549.

3.  Συνέπειες 549

§ 19 Οι παρεπόμενες υποχρεώσεις του εργοδότη..........................................      551 

Ι.    Γενικά. . 551.

ΙΙ.    Νομική θεμελίωση. . 551

ΙΙΙ.   Διακρίσεις 553

IV.  Συνέπειες παράβασης 554

V.   Οι επιμέρους υποχρεώσεις 555

1.  Υποχρέωση προστασίας της ζωής και υγείας του εργαζομένου. 555

α) Διατάξεις ιδιωτικού και δημοσίου δικαίου. . 555.

β) Έννομες συνέπειες της παράβασης των υποχρεώσεων προστα­σίας 559

γ) Ευθύνη εργοδότη για εργατικά ατυχήματα. . 560

αα) Έννοια εργατικού ατυχήματος 560

ββ) Η ευθύνη κατά το ν. 551/1915. . 562.

γγ) Η ευθύνη κατά τη νομοθεσία του ΙΚΑ - Απαλλαγή του εργοδότη από την ευθύνη αποκατάστασης της περιουσιακής ζημίας...........................................................................      564 

2. Υποχρέωση προστασίας της προσωπικότητας του εργαζομένου. 566

3. Η προστασία προσωπικών δεδομένων του εργα­ζομένου ειδι­κό­­τερα. . 570

α)...................................................................................... Νομοθετικό πλαίσιο - Γενικός Κανονισμός 2016/679.. 572

β)...................................................................................... Προϋποθέσεις νόμιμης επεξεργασίας προσωπικών δεδομένων.. 573

. αα) Λόγοι νόμιμης επεξεργασίας . . 574

. ββ) Αρχές που διέπουν την επεξεργασία . . 576

γ). Διασφάλιση του δικαιώματος προστασίας προσωπικών δεδο­με­νων από ανεξάρτητη αρχή - Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προ­σω­πικού Χαρακτήρα.. 579

δ) Έλεγχος των ηλεκτρονικών επικοινωνιών των εργαζομένων στο χώρο εργασίας .. 579

ε) Έλεγχος τηλεφωνικών συνδιαλέξεων.. 583

στ) Έλεγχος μέσω κλειστών συστημάτων τηλεόρασης.. 584

4. Υποχρέωση προστασίας των περιουσιακών αγα­θών του ερ­γα­ζο­­μένου. . 587.

5. Υποχρέωση πληροφόρησης 588

6. Υποχρέωση χορήγησης άδειας αναψυχής 589

7. Υποχρέωση ίσης μεταχείρισης των εργα­ζο­μένων. . 589.

8. Υποχρέωση απασχόλησης του εργαζομένου. . 589.

KEΦΑΛΑΙΟ ΟΓΔΟΟ
ΧΡΟΝΙΚΑ ΟΡΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ - ΑΔΕΙΑ ΑΝΑΨΥΧΗΣ

§ 20 Τα χρονικά όρια εργασίας. . 593.

Ι.    Γενικά. . 593.

ΙΙ.  Ενωσιακό δίκαιο - Οδηγία 2003/88    594

1.  Καθιέρωση ελάχιστων περιόδων ημερήσιας, εβδομαδιαίας και ετή­σιας ανάπαυσης και μέγιστης εβδομαδιαίας εργασίας    594

2.   Χρόνος εργασίας και χρόνος ανάπαυσης   597

3. Η ένταξη της ετοιμότητας για εργασία στην έννοια του χρόνου εργα­σίας    599

  4. Η ετοιμότητα για εργασία στην εποχή της ψηφιακής τεχνολογίας   601

ΙΙΙ.   Νόμιμο ωράριο. . 603.

1.  Ο γενικός κανόνας 604

2.  Ειδικές ρυθμίσεις 605

3.  Παρεκκλίσεις 606

4.  Εργαζόμενοι που δεν υπόκεινται στις διατάξεις περί χρονικών ορί­ων εργασίας 607

ΙV.  Ωράριο καθοριζόμενο με εθνικές γενικές συλλογικές συμ­βά­σεις ερ­γα­σίας 608

V.   Ωράριο καθοριζόμενο από τους λοιπούς παράγοντες δια­μόρφωσης των όρων εργασίας 609

VI.  Κατανομή του ωραρίου στις εργάσιμες ημέρες της εβδομάδας - Εξαή­με­ρη και πενθήμερη απασχόληση    610

1.  Το πενθήμερο εργασίας: Έννοια - καθιέρωση. . 610

2.  Αποδοχές - ωρομίσθιο. . 612

 VII.  Υπερβάσεις ωραρίου                                                                                                                                                                                            613

............................................................................................. 1. Υπερεργασία ........................................................................................................................................................................................... 613

                                                                                               α) Η θεσμοθετημένη υπερεργασία                                                                                                                                                                                             613                                                                                             

                                                                                               β) Η απλή υπερεργασία                 615

            2. Υπερωρία ...............................................................................      616

α) Υπέρβαση του νόμιμου ωραρίου - Η υπερωριακή απασχόληση κατά τις εργάσιμες ημέρες της εβοδμάδας 616

β) Η υπερωριακή απασχόληση κατά τις Κυριακές και λοιπές αργίες 617

γ). Νόμιμη υπερωριακή απασχόληση. 620

δ) Παράνομη υπερωριακή απασχόληση. . 621

. 3. Το καταβαλλόμενο ωρομίθσιο ως βάση υπολογισμού των αμοι­βών και προσαυξήσεων υπερεργασίας και υπερωριακής απασχόλησης . . 623

4.  Συμφωνίες ως προς την παροχή υπερωριακής εργασίας.......................      627   

5.  Παραίτηση από την αξίωση υπερωριακής αμοιβής 627

6.  Συμφωνία κάλυψης των αξιώσεων από την παροχή υπερωριακής ερ­γα­σίας από τις μεγαλύτερες των νομίμων καταβαλλόμενες από­δοχές 628

7.  Παραγραφή. . 629.

VΙΙI. Η απα­σχόληση κατά την 6η ημέρα υπό καθεστώς πενθήμερης απα­σχόλησης            630   

ΙΧ. Διευθέτηση χρόνου εργασίας 633

§ 21 Η άδεια αναψυχής. . 637.

Ι.    Έννοια, σκοπός και φύση της αξίωσης για άδεια αναψυχής 637

ΙΙ.    Το νομικό πλαίσιο. . 639.

1.  Ενωσιακό δίκαιο    639 

2.  Εθνικό δίακιο    640 

ΙΙΙ.   Προϋποθέσεις για τη γένεση της αξίωσης 641

1.  Σχέση εργασίας 642

2.  Συμπλήρωση ορισμένου χρόνου υπηρεσίας 642

3.  Παροχή εργασίας     645 

ΙV.  Περιεχόμενο της αξίωσης 647

1.  Η διάρκεια της άδειας αναψυχής 647

2.  Χρηματικές παροχές που συνδέονται με την άδεια. . 650.

α) Αποδοχές άδειας 650

β) Επίδομα άδειας 651

V.   Η εκπλήρωση της υποχρέωσης 652

1.  Ο χρόνος παροχής της άδειας 653

2.  Ο τρόπος εκπλήρωσης της παροχής 654

3.  Συνέπειες της μη εκπλήρωσης 656

VI.  Τύχη της άδειας σε περίπτωση λύσης της σύμβασης 657

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ
Η ΛΥΣΗ ΤΗΣ ΣΧΕΣΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

§ 22 Τρόποι λύσης της σύμβασης εργασίας.................................................      659 

I.     Λύση με συμφωνία των μερών...........................................................      660 

II.    Μονομερής λύση...........................................................................      660 

ΙΙΙ.   Λοιποί τρόποι..............................................................................      660

1. Θάνατος του εργαζομένου............................................................      660 

2. Θάνατος του εργοδότη.................................................................      660 

3. Σύγχυση...................................................................................      660 

4. Αυτοδίκαιη λύση ........................................................................      661

§ 23 Η καταγγελία.....................................................................................      662 

I.     Έννοια και νομική φύση..................................................................      662 

ΙΙ.    Νομική βάση................................................................................      662 

ΙΙΙ.   Η δήλωση της καταγγελίας...............................................................      663 

1. Τύπος και περιεχόμενο της δήλωσης...............................................      663 

2. Αναφορά του λόγου καταγγελίας....................................................      664 

3.  Η «περιέλευση» της καταγγελίας στον αντισυμ­βαλλόμενο.....................      664 

IV.   Προϋποθέσεις κύρους της καταγγελίας................................................      665 

V.   Αντιπροσώπευση στην καταγγελία.....................................................      666

VI.   Ανάκληση καταγγελίας...................................................................      668 

VII. Είδη καταγγελίας..........................................................................      669 

1. Τακτική και έκτακτη καταγγελία......................................................      669

2. Καταγγελία με προθεσμία ή χωρίς προθεσμία....................................      671 

3. Καταγγελία υπό αίρεση................................................................      671 

4. Μερική καταγγελία......................................................................      672 

§ 24  Η γενική προστασία από την καταγγελία - Εισαγωγή...............................      673 

§ 25 Τυπικοί περιορισμοί της εργοδοτικής καταγγελίας...................................      676 

 Ι.    Ν. 2112/1920, 3198/1955 και β.δ. 16/18.7.1920 – Προϋποθέσεις εφαρμογής...      676 

1. Σύμβαση εξαρτημένης εργασίας αορίστου χρόνου...............................      676 

2. Παροχή εξαρτημένης εργασίας κατά κύριο επάγγελμα..........................      677 

3. Συμπλήρωση ενός ελαχίστου χρόνου αναμονής.................................      678 

 ΙΙ.   Τυπικές προϋποθέσεις....................................................................      680 

1.  Έγγραφος τύπος.......................................................................      680 

2.  Προθεσμίες προειδοποίησης........................................................      681 

3.  Αποζημίωση.............................................................................      684 

α) Σκοπός, λειιτουργία και νομική φύση.........................................      684 

β) Προϋποθέσεις χορήγησης.......................................................      685 

γ). Το ύψος της αποζημίωσης και ο τρόπος υπολογισμού της...............      687             

αα) Διάκριση μεταξύ υπαλλήλων και εργατών.............................      687 

ββ) Διάρκεια απασχόλησης στο συγκεκριμένο εργοδότη................      690

γγ) Τακτικές αποδοχές..........................................................      691

δ) Νομοθετικοί περιορισμοί ως προς το ύψος της αποζημίωσης............      694 

ε) Aτομικές συμφωνίες ως προς την αποζημίωση και το ύψος της...........      695 

στ) Χρόνος, τόπος και τρόπος καταβολής της αποζημίωσης.................      696 

ζ). Συμψηφισμός, εκχώρηση και κατάσχεση της αξίωσης για την από­ζημίωση        698       

η) Συνέπειες μη καταβολής της αποζημίωσης....................................      698 

θ) Προθεσμία για την άσκηση της αξίωσης αποζημίωσης.....................     700

4.  Η κοινωνικοασφαλιστική κάλυψη του εργαζομένου............................      701

5. Αναγγελία της καταγγελίας...........................................................      701

ΙΙΙ.   Απαλλαγή του εργοδότη από την υποχρέωση καταβολής αποζημίωσης......      702 

1. Καταγγελία ύστερα από υποβολή μήνυσης ή άσκηση ποινικής δί­ωξης κατά του εργαζομένου             703       

α) Προϋποθέσεις απαλλαγής από την υποχρέωση καταβολής απο­ζημίωσης        703       

β) Χρονικά όρια άσκησης του δικαιώματος......................................      704 

γ) Αθώωση του εργαζομένου και συνέπειες αυτής στο κύρος της κα­ταγγελίας        705       

δ) Καταχρηστική άσκηση του δικαιώματος καταγγελίας.......................      707 

ε) Προθεσμία προσβολής του κύρους της καταγγελίας και άσκη­σης της αξίωσης για αποζημίωση                   708........................................................................................

2. Καταγγελία λόγω ανώτερης βίας....................................................      709 

α) Περιστατικά ανώτερης βίας.......................................................      709 

β) Οριστική και ολική διακοπή της λειτουργίας της επιχείρησης.............      711 

3. Καταγγελία λόγω αντισυμβατικής συμπεριφοράς του εργα­ζο­μέ­νου που στοχεύει στην πρόκληση της απόλυ­σής του                                                                                                       711    

§ 26 Ουσιαστικοί περιορισμοί της καταγγελίας..............................................      713 

 I.    Περιορισμοί βάσει της ΑΚ 281 – Η καταχρηστική απόλυση........................      713

1. Η κακόβουλη καταγγελία.............................................................      714 

2. Η αντικειμενικά αδικαιολόγητη καταγγελία........................................      715 

3. Η απόλυση ως ultima ratio............................................................      718

ΙΙ.    Η συνταγματικά επιβαλλόμενη προστασία από την απόλυση και η πραγμάτωσή της μέσω της ΑΚ 281                 720

ΙΙΙ.   Νομολογιακές αντιφάσεις και νομοθετικές παλινδρομήσεις .....................      724

IV.   Νόμιμοι λόγοι απόλυσης.................................................................      731 

1. Ατομικοί λόγοι...........................................................................      732 

α) Κλονισμός της εμπιστοσύνης ως λόγος καταγγελίας.......................      736 

β) Πιέσεις τρίτων προς τον εργοδότη ως λόγος καταγγελίας.................      738 

2. Οικονομικοτεχνικοί λόγοι.............................................................      740 

α) Έννοια οικονομικοτεχνικών λόγων - Η καταγγελία ως συνέ­πεια επι­χειρηματικών αποφάσεων του εργοδότη           ........................................................................................ 740    

β) Ο δικαστικός έλεγχος των επιχειρηματικών αποφάσεων του εργο­δότη      742 

γ) Ο δικαστικός έλεγχος της καταγγελίας.........................................      744 

αα) Δυνατότητα αποφυγής της απόλυσης με τη λήψη άλλων ηπιό­­τερων μέτρων - Η μετάθεση προηγείται της απόλυσης.................................................................................      745 

ββ) Δυνατότητα απασχόλησης σε άλλη θέση εργασίας με διαφο­ρετικούς (δυσμενέστερους) όρους εργασίας - Η τρο­πο­ποιη­τική καταγγελία προηγείται της απόλυσης...................      747

γγ) Μέτρα νομοθετικά προβλεπόμενα για την αποφυγή απο­λύ­σεων.      750

3. Η ορθή επιλογή του απολυτέου......................................................      751

α) Ο κύκλος των προσώπων, μεταξύ των οποίων θα χωρήσει η επι­λογή του απολυτέου                 753        ........................................................................................

β) Τα κρίσιμα για την επιλογή κριτήρια και η βαρύτητά τους..................      755 

III.   Oυσιαστικοί περιορισμοί βάσει ειδικών νομοθετικών ρυθμίσεων...............      758 

1. Νομοθετικές απαγορεύσεις της καταγγελίας......................................      758 

2. Καταγγελία λόγω νόμιμης συνδικαλιστικής δράσης.............................      759 

IV.   Περιορισμοί της εργοδοτικής καταγγελίας βάσει συλλογικών συμβάσεων εργασίας και κανονισμών εργασίας                                                                                                         762    

§ 27 Συνέπειες άκυρης απόλυσης...............................................................      765 

I.     Σχετική ακυρότητα – Παραίτηση από το δικαίωμα προσβολής του κύρους της απόλυσης                      766       

II.    Προθεσμία προσβολής του κύρους της απόλυσης..................................      766 

III.   Μισθοί υπερημερίας.......................................................................      768 

IV.   Αξίωση επαναπασχόλησης..............................................................      768 

V.   Aξίωση χρηματικής ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης...........................      769 

§ 28 Oμαδικές απολύσεις..........................................................................      770 

Ι.     Προστασία μέσω διαδικασίας...........................................................      770 

1.  H ενωσιακή ρύθμιση...................................................................      770 

2.  Η εθνική ρύθμιση.......................................................................      772 

ΙΙ.    Πεδίο εφαρμογής...........................................................................      774             

1. Επιχειρήσεις ή εκμεταλλεύσεις που απασχολούν πάνω από 20 άτο­μα ....      774             

      2. Εξαιρέσεις από το πεδίιο εφαρμογής...............................................      774

3. Εφαρμογή του ν. 1387/1983 σε περίπτωση οριστικής διακοπής της δραστηριότητας της επιχείρησης ή εκμετάλλευσης                                                                                                     775      

ΙΙΙ.   Έννοια ομαδικών απολύσεων..........................................................      776 

1. Κριτήρια προσδιορισμού..............................................................      776 

2. Έννοια απόλυσης......................................................................      777 

3. Επιχείρηση και εκμετάλλευση........................................................      780

4. Υπολογισμός αριθμού απασχολουμένων.........................................      783

ΙV.   Η διαδικασία των ομαδικών απολύσεων ............................................      784 

1. Υποχρέωση πληροφόρησης και διαβούλευσης με τους εκπρο­σώ­πους των εργαζομένων                   784       

2. Συμφωνία για τις απολύσεις..........................................................      788 

3. Διοικητική παρέμβαση.................................................................      789 

V.   Συνέπειες από τη μη τήρηση των διατάξεων για τις ομαδικές απολύσεις ......      790 

§ 29  Η ειδική προστασία από την απόλυση.................................................      793 

Ι.    Συνδικαλιστικά στελέχη..............................................................     793

ΙΙ.    Εργαζόμενες γυναίκες σε κατάσταση εγκυμοσύνης και λοχείας..................      794 

ΙΙΙ.   Στρατευμένοι μισθωτοί....................................................................      797 

IV.   Άτομα με ειδικές ανάγκες.................................................................      799 

§ 30  Καταγγελία σύμβασης εργασίας από τον εργαζόμενο..............................      801             

Ι.     Η καταγγελία της σύμβασης εργασίας αορίστου χρόνου...........................      801 

ΙΙ.    Η αποχή από την εργασία ως σιωπηρή καταγγελία................................      803 

1. Αποχή λόγω ασθένειας...............................................................      803 

2. Αποχή για άλλη, εκτός από την ασθένεια, αιτία..................................      805 

ΙΙΙ.   Αποχώρηση ή απόλυση λόγω συνταξιοδότησης....................................      806 

ΙV.   Aποχώρηση με τη συγκατάθεση του εργοδότη (άρθρ. 8 εδ.α΄ ν. 3198/ 1955)...      808 

§ 31  Η έκτακτη καταγγελία της σύμβασης εργασίας........................................      812 

Ι.     Δικαιολογητικός λόγος και λειτουργία της έκτακτης καταγγελίας................      812 

ΙΙ.    Πεδίο εφαρμογής της ΑΚ 672............................................................      813 

ΙΙΙ.   Περιορισμός και διεύρυνση του δικαιώματος έκτακτης καταγγελίας.............      815 

1. Αποκλεισμός ή περιορισμός του δικαιώματος έκτακτης καταγγε­λίας........      815 

2. Διεύρυνση του δικαιώματος έκτακτης καταγγελίας...............................      819 

IV.   Ο σπουδαίος λόγος ως προϋπόθεση του κύρους της έκτακτης καταγγελίας..      821             

1. Βασικά εννοιολογικά στοιχεία.......................................................      821 

2. Η συγκεκριμενοποίηση της έννοιας του σπουδαίου λόγου....................      824 

α) Στάθμιση συμφερόντων...........................................................      824 

β) Αρχή της αναλογικότητας........................................................      825 

γ) Αρχή της ίσης μεταχείρισης.......................................................      827 

δ) Η στάθμιση σε περίπτωση συνδρομής περισσότερων λόγων κα­ταγ­γελίας        828       

αα) Μεμονωμένη και συνολική εκτίμηση.....................................      828 

 ββ) Συνεκτίμηση λόγων που αποσβέσθηκαν ή ατόνησαν...............      829 

V.   Σπουδαίοι λόγοι για την έκτακτη καταγγελία από την πλευρά του ερ­γοδότη.      830 

1. Παράβαση συμβατικών υποχρεώσεων του εργαζομένου......................      830 

α) Ουσιώδεις παραβάσεις...........................................................      830 

β) Σχέση πειθαρχικών ποινών και καταγγελίας................................      832 

 2. Οικονομικοτεχνικοί λόγοι............................................................      834 

VI.   H άσκηση του δικαιώματος έκτακτης καταγγελίας...................................      835 

1. Δήλωση καταγγελίας...................................................................      835 

2. Τήρηση προθεσμίας....................................................................      836 

3. Αναφορά του σπουδαίου λόγου.....................................................      836 

4. Χρονικά όρια άσκησης του δικαιώματος...........................................      837 

VII. Συνέπειες καταγγελίας....................................................................      840 

1. Άκυρη καταγγελία.......................................................................      840 

2. Αξίωση αποζημίωσης κατά το άρθρο 673 ΑΚ.....................................      840 

3. Αξίωση αποζημίωσης κατά το άρθρο 674 ΑΚ.....................................      842 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΚΑΤΟ
ΜΕΤΑΒΙΒΑΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ
ΤΗΣ ΘΕΣΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

§ 32 Μεταβίβαση επιχείρησης και συνέπειες για τις εργασια­κές σχέσεις. . 843

I.    Οι ρυθμίσεις του κοινοτικού και του εθνικού δικαίου για την προ­στα­σία των εργαζομένων σε περίπτωση μεταβίβασης επιχείρησης 843

1.  Η ενωσιακή νομοθεσία... 843

2.  Η εθνική νομοθεσία. . 845.

α) Ο νομολογιακά διαμορφωμένος κανόνας της αυτοδίκαιης με­τα­βί­βασης των εργασιακών σχέσεων με διατήρηση αμε­τά­βλητων των όρων εργασίας 845

β) Π.Δ. 178/2002. . 846

........................................................................................ 3. Μεταβίβαση επιχειρήσεων στο πλαίσιο πτώχευσης ή ανάλογων δια­δι­κα­σιών αφερεγγυότητας ...................      847

ΙΙ.    Μεταβίβαση επιχείρησης, εκμετάλλευσης ή τμημάτων τους 848

1.  Η μεταβιβαζόμενη μονάδα ως οικονομική οντότητα ...........................      849

2. Το τμήμα εγκατάστασης ως οικονομική οντότητα. . 852

3.  Μεταβίβαση οικονομικής οντότητας, η οποία διατηρεί την ταυ­τό­τητά της    852 

α)  Διατήρηση της ταυτότητας της μεταβιβαζόμενης οικονομικής μονάδας και υπό τον νέο φορέα της   853

β) Τα κρίσιμα κριτήρια... 853.

γ). Μεταβίβαση περιουσιακών στοιχείων.. 855.

δ) Αναπρόσληψη ενός σημαντικού μέρους του προσωπικού.. 856

ε) . Συνέχιση ίδιας ή παρόμοιας δραστηριότητας .. 858

    στ) Διακοπή λειτουργίας της επιχείρησης.. 860

4.  Μεταβολή του φορέα της μονάδας    860 

ΙΙΙ.   Συνέπειες μεταβίβασης επιχείρησης, εκμετάλλευσης ή τμημάτων τους 862

1.  Μεταβίβαση εργασιακών σχέσεων.. 862

α) Υπεισέλευση του διαδόχου και νέου εργοδότη στα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις από τη σχέση εργα­σίας 862

2.  Διατήρηση της ισχύος των όρων συλλογικών συμ­βά­σεων εργα­σίας και κανονισμών εργασίας. 866

3.  Δικαιώματα εργαζομένου από συστήματα επαγγελ­ματικής ή δι­επαγ­γελ­ματικής ασφάλισης 869

4. Προστασία των εκπροσώπων των εργαζομένων. . 869.

IV.   Απόλυση λόγω της μεταβίβασης 871

1.  Η απαγόρευση απόλυσης του άρθρου 5 § 1 του Π.Δ. 178/2002 - Σκοπός της ρύθμισης.                     871 

2.  Προϋποθέσεις εφαρμογής 872

3.  Συνέπειες παράβασης της απαγόρευσης 873

V.   Καταγγελία λόγω μεταβολής των όρων εργασίας.. 873

VI.  Eυθύνη προηγούμενου και νέου εργοδότη. . 874.

VII.   Παρέμβαση των εκπροσώπων των εργαζομένων στη δια­δικασία της μετα­βίβασης επιχείρησης - Υπο­χρέωση πλη­ροφόρησης και διαβού­λευσης                  874