Στις αρχές της δεκαετίας του ’90, στον απόηχο της «νίκης επί του κομμουνισμού» που συμβολίστηκε με την πτώση του Τείχους του Βερολίνου, τη στιγμή μάλιστα που ορισμένοι πίστευαν ότι έφτασε το τέλος της ιστορίας, μια διαφορετική ιστορία πραγματοποιεί υπογείως το δικό της ξεκίνημα.
Η ιστορία αυτή χαρακτηρίζεται αρχικά από την αποκαλούμενη «απορρύθμιση», η οποία επρόκειτο να δώσει στον όρο «παγκοσμιοποίηση» ένα όλο και πιο μειωτικό νόημα· ταυτόχρονα όμως σήμανε την ιλιγγιώδη έκρηξη των ανισοτήτων σε παγκόσμιο επίπεδο· τέλος, την ίδια εποχή εκκινεί μια συστηματική προσπάθεια άρνησης της κλιματικής αλλαγής.
Με το ανά χείρας δοκίμιο, ο Μπρούνο Λατούρ προτείνει να ερμηνεύσουμε τα τρία αυτά φαινόμενα ως συμπτώματα της ίδιας ιστορικής συνθήκης: τα γεγονότα συντελούνται ως εάν ένα μεγάλο μέρος των κυβερνώντων να έχουν συμπεράνει προ πολλού ότι ο επίγειος χώρος δεν επαρκεί πλέον για να φιλοξενήσει και εκείνους και τους υπόλοιπους κατοίκους του.
Αποφάσισαν, κατά συνέπεια, πως στο εξής ήταν ανώφελο να παριστάνουν ότι η ιστορία εξακολουθούσε να πορεύεται προς έναν κοινό ορίζοντα όπου «όλοι οι άνθρωποι» θα μπορούσαν να έχουν εξίσου πρόσβαση στην ευημερία. Αλλόφρονες από την απουσία ενός κοινού κόσμου για να μοιραστούμε, βιώνουμε σήμερα τις συνέπειες αυτής της απόφασης, ένα από τα σύμβολα της οποίας είναι, μεταξύ άλλων, και ο Ντόναλντ Τραμπ.
Αν συνεχίσουμε να παραβλέπουμε πως έχουμε εισέλθει σε ένα Νέο Κλιματικό Καθεστώς, δεν θα μπορέσουμε να κατανοήσουμε ούτε την έκρηξη των ανισοτήτων, ούτε την έκταση της απορρύθμισης, ούτε την κριτική στην παγκοσμιοποίηση, ούτε, κυρίως, την πανικόβλητη επιστροφή στον προστατευτισμό του εθνικού κράτους – ό,τι, εσφαλμένα, αποκαλούμε «άνοδο του λαϊκισμού».
Προκειμένου να αντισταθούμε σε αυτή την έλλειψη κοινού προσανατολισμού, θα πρέπει να προσγειωθούμε κάπου. Ως εκ τούτου, είναι σημαντικό να βρούμε έναν τρόπο ώστε να προσανατολιστούμε. Και να σχεδιάσουμε, συνεπώς, κάτι σαν χάρτη των θέσεων που μας επιβάλλει το νέο τοπίο, καθώς επαναπροσδιορίζει όχι μόνο τα συναισθήματα της δημόσιας ζωής, μα και τα διακυβεύματά της.
Μπ. Λ.
***
Ο Μπρούνο Λατούρ γεννήθηκε το 1947 στην πόλη Μπων της Γαλλίας.
Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο της Τουρ. Agrégé της φιλοσοφίας, εργάστηκε ως ερευνητής στο εργαστήριο ανθρωπολογίας του Ινστιτούτου ORSTOM στην Ακτή του Ελεφαντοστού και η διαμόρφωση της σκέψης του οφείλει πολλά στον Michel Serres. Το 1998 εξελέγη καθηγητής στην École des Mines και το 2006 καθηγητής κοινωνιολογίας και ανθρωπολογίας στο Ινστιτούτο Πολιτικών Επιστημών, όπου διδάσκει και σήμερα ως ομότιμος καθηγητής. Είναι επίτιμος διδάκτωρ των Πανεπιστημίων Λουντ, Λωζάνης, Μόντρεαλ, Γκέτεμποργκ, Γουόρικ και Εδιμβούργου.
Έχει διδάξει, μεταξύ άλλων, και στα Πανεπιστήμια Cornell, Κολωνίας και Καρλσρούης. Είναι μέλος της Αμερικανικής Ακαδημίας Τεχνών και Επιστημών. Το 2013 τιμήθηκε με το βραβείο Holberg. Το έργο του επηρέασε σημαντικά το κίνημα της πολιτικής οικολογίας και το κίνημα για την υπόθεση των ζώων.
Στα ελληνικά, έχουν κυκλοφορήσει επίσης τα βιβλία του: Παστέρ, ο αγώνας κατά των μικροβίων (Πατάκης, 1990) και Ουδέποτε υπήρξαμε μοντέρνοι: Δοκίμιο συμμετρικής ανθρωπολογίας (Σύναλμα, 2000).
