Η παρούσα μελέτη πραγματεύεται επίλεκτα ζητήματα κατασχέσεων, οι οποίες επιβάλλονται εις χείρας πιστωτικών ιδρυμάτων και αφορούν σε χρηματικές απαιτήσεις, οι οποίες απορρέουν από την τήρηση τραπεζικών λογαριασμών. Τα ζητήματα αυτά προκύπτουν, κατά κανόνα, από την καθημερινή νομική πρακτική και ενδέχεται να απασχολήσουν κάθε νομικό, ο οποίος ασχολείται με το συγκεκριμένο αντικείμενο. Η σφοδρή οικονομική κρίση της τελευταίας δεκαετίας οδήγησε σε ιδιαίτερη όξυνση το φαινόμενο της αθέτησης των συμβατικών υποχρεώσεων μεταξύ ιδιωτών, αλλά και την αθέτηση των οικονομικών υποχρεώσεων των πολιτών έναντι του Ελληνικού Δημοσίου και των Φορέων Κοινωνικής Ασφάλισης, με αποτέλεσμα η επιβολή κατάσχεσης εις χείρας τραπεζών να καταστεί ένα ιδιαίτερα δημοφιλές μέσο αναγκαστικής εκτέλεσης, το οποίο, πλέον, επιλέγεται κατά κόρον από τους πιστωτές σε σχέση με άλλες μορφές έμμεσης αναγκαστικής εκτέλεσης για την ικανοποίηση χρηματικών απαιτήσεων. Η αθέτηση των συμβατικών υποχρεώσεων των ιδιωτών αποτελεί, εξάλλου, και πανευρωπαϊκό φαινόμενο, γεγονός, το οποίο οδήγησε στη θέσπιση του υπ. αριθμ. 655/2014 Κανονισμού του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για τη θέσπιση ευρωπαϊκής διαδικασίας έκδοσης διαταγής δέσμευσης τραπεζικού λογαριασμού. Σημαντικό τμήμα της μελέτης καλύπτει την παρουσίαση των κυριότερων ρυθμίσεων του εν λόγω Κανονισμού με ιδιαίτερη αναφορά στις προπαρασκευαστικές εργασίες θέσπισής του.
Πρόλογος ............................................................................................. VII
1. Εισαγωγή............................................................................................. 1
2. Η έννοια της «χρηματικής απαίτησης»....................................................... 4
α. Η άυλος χαρακτήρας της «χρηματικής αξίωσης» και η αναγκαστική κατάσχεση άυλων τίτλων και αξιών 4
β. Η έννοια της «χρηματικής απαίτησης» και η διάκρισή της από τα «λοιπά οικονομικά μέσα» στο ευρωπαϊκό δικονομικό δίκαιο ........................................................................................................ 12
3. Η «τραπεζική χρηματική κατάθεση» ως ειδικότερη μορφή «χρηματικής απαίτησης» σε αντιδιαστολή με τα «χρηματοπιστωτικά μέσα».................................................................................................... 20
4. Η έννοια του «τρίτου» στην διαδικασία της κατάσχεσης χρηματικών απαιτήσεων.. 29
5. Ειδικότερες περιπτώσεις κατασχέσεως χρηματικών απαιτήσεων......................... 34
α. Κατάσχεση εις χείρας τετάρτου.............................................................. 34
β. Επιβολή κατάσχεσης χρηματικής απαίτησης του πιστωτή εις χείρας του ιδίου ως τρίτου 35
6. Η συντέλεση της κατάσχεσης στο πλαίσιο του νέου άρθρου 934 ΚΠολΔ ............. 36
7. Μορφές «αποδυνάμωσης» επιβληθείσας συντηρητικής κατάσχεσης.................. 44
8. Η έννοια της «μελλοντικής απαίτησης»....................................................... 47
9. Η δυνατότητα συμψηφισμού χρηματικής ανταπαίτησης του τρίτου με μελλοντική χρηματική απαίτηση του καθ’ ου η κατάσχεση οφειλέτη................................................................................................. 53
10. Το ζήτημα του «ορισμένου» των ηλεκτρονικών κατασχετηρίων εγγράφων κατά το άρθρο 30 Β του Κ.Ε.Δ.Ε. 61
11. Το ζήτημα της νομικής φύσεως του τεκμηρίου του άρθρου 33 Κ.Ε.Δ.Ε. ............. 66
12. Η αναστολή εκτέλεσης της αναγκαστικής κατασχέσεως εις χείρας τρίτου και οι έννομες συνέπειες αυτής 70
13. Σύγχρονες κατηγορίες ακατάσχετων χρηματικών απαιτήσεων.......................... 77
14. Μορφές δεσμεύσεως τραπεζικών λογαριασμών, οι οποίες δεν βασίζονται σε επιβολή αναγκαστικής ή συντηρητικής κατάσχεσης............................................................................................................ 82
α. Δεσμεύσεις τραπεζικών λογαριασμών από το Σώμα Δίωξης Οικονομικού Εγκλήματος βάσει του άρθρου 30 § 5 περ. ε΄ του ν. 3296/2004 ......................................................................................... 83
β. Δεσμεύσεις τραπεζικών λογαριασμών βάσει του άρθρου 48 § 1 του ν. 3691/2008 και η εφαρμογή της αρχής της αναλογικότητας....................................................................................... 83
γ. Δεσμεύσεις τραπεζικών λογαριασμών δυνάμει του άρθρου 2 ν. 4022/2011 σχετικά με πράξεις διαφθοράς πολιτικών προσώπων............................................................................................ 86
δ. Δεσμεύσεις βάσει του άρθρου 46 του Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας (ν. 4174/2013) προς το σκοπό διασφάλισης των συμφερόντων του Δημοσίου...................................................................... 86
ε. Δεσμεύσεις τραπεζικών λογαριασμών βάσει του άρθρου 30 Β § 5 του Κώδικα Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων ........................................................................................................ 88
15. Επισκόπηση των σχετικών ρυθμίσεων στο γερμανικό δικονομικό δίκαιο............ 90
16. Η κατάσχεση τραπεζικών λογαριασμών σύμφωνα με την ευρωπαϊκή διαταγή δέσμευσης τραπεζικών λογαριασμών κατά τον Κανονισμό 655/2014/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και του Κοινοβουλίου και η έννομη προστασία του οφειλέτη κατά αυτής ......................................................................................................... 99
α. Η διαταγή δέσμευσης τραπεζικών λογαριασμών ως ένα επιπρόσθετο βήμα προς την δημιουργία του ενιαίου ευρωπαϊκού δικαστικού χώρου.................................................................................... 99
β. Σκοπός του Κανονισμού (ΕΚ) 655/2014................................................. 103
γ. Νομική φύση της διαταγής δέσμευσης τραπεζικών λογαριασμών................. 107
δ. Η διαδικασία έκδοσης της διαταγής δέσμευσης τραπεζικού λογαριασμού..... 110
ε. Η κατάργηση του exequatur ως περαιτέρω βήμα διευκόλυνσης της κυκλοφορίας των δικαστικών αποφάσεων στον ευρωπαϊκό χώρο..................................................................................... 115
στ. Η έννοια της «διασυνοριακής υπόθεσης» στον Κανονισμό (ΕΚ) 655/2014... 118
ζ. Δικαιοδοσία για την έκδοση ευρωπαϊκής διαταγής δέσμευσης τραπεζικού λογαριασμού 120
η. Η «exparte» διαδικασία λήψης του ασφαλιστικού μέτρου της δέσμευσης τραπεζικού λογαριασμού 122
θ. Τα «αντίμετρα» του Κανονισμού (ΕΕ) 655/2014 έναντι της ex parte διαδικασίας 130
ι. Η παροχή εγγυοδοσίας εκ μέρους του πιστωτή......................................... 130
ια. Η τεκμηρίωση της χρηματικής απαίτησης του πιστωτή.............................. 135
ιβ. Η ευθύνη του πιστωτή προς αποζημίωση του οφειλέτη............................. 142
ιγ. Xρηματικές απαιτήσεις του οφειλέτη, οι οποίες εξαιρούνται από την κατάσχεση, στο πλαίσιο του Κανονισμού 655/2014/ΕΚ............................................................................................................ 146
ιδ. Το «απόρρητο» των τραπεζικών καταθέσεων κατά τον Κανονισμό 655/2014... 149
ιε. Τα ένδικα βοηθήματα του οφειλέτη κατά της διαταγής δέσμευσης τραπεζικού λογαριασμού 152
Βιβλιογραφία.......................................................................................... 159
