Το κλασικό έργο Βυζαντινός Πολιτισµός (1933) του Steven Runciman, ενός από τους σηµαντικότερους βυζαντινολόγους του 20ού αιώνα, είναι ένα πλήρες αν και συνοπτικό πανόραµα της Βυζαντινής Ιστορίας, από την ίδρυση της Κωνσταντινούπολης τον 4ο αιώνα έως την άλωσή της από τους Οθωµανούς το 1453.
Επί αιώνες οι ιστορικοί της ∆ύσης αντιµετώπιζαν τον βυζαντινό πολιτισµό ως κατώτερο από τον αρχαίο ελληνικό και τον ρωµαϊκό, αλλά και από µεταγενέστερους πολιτισµούς της δυτικής Ευρώπης. Ο Steven Runciman ήταν από τους πρώτους που αµφισβήτησαν αυτή την άποψη, αναδεικνύοντας όχι µόνον τον ιδιαίτερο χαρακτήρα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας αλλά και τα επιτεύγµατά της σε ποικίλα πεδία.
Στο βιβλίο αυτό, µε διεισδυτικότητα και µε κριτικό πνεύµα, ο συγγραφέας προσεγγίζει θέµατα όπως η κρατική δοµή και η διοίκηση στο Βυζάντιο, ο ρόλος της θρησκείας και της Εκκλησίας, ο στρατός και η διπλωµατία, η οικονοµική και κοινωνική ζωή, η εκπαίδευση, η λογοτεχνία και οι καλές τέχνες, οι σχέσεις της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας µε άλλους λαούς αλλά και µε το Ισλάµ και τη ∆ύση.
«Σκοπός αυτού του βιβλίου είναι να δώσει µια γενική εικόνα του πολιτισµού της Ρωµαϊκής Αυτοκρατορίας κατά την περίο¬δο που πρωτεύουσά της ήταν η Κωνσταντινούπολη. Με άλλα λόγια, του ανατολίζοντος εκείνου ελληνορωµαϊκού πολιτισµού που είναι πιο γνωστός ως βυζαντινός. Πρόκειται για µια εξαιρετικά παρατεταµένη περίοδο, περίπου έντεκα αιώνες, κατά τη διάρκεια της οποίας υπήρξαν πολλές αλλαγές και πολλοί µετασχηµατισµοί. Προσπάθησα, ωστόσο, να επικεντρωθώ στα στοιχεία εκείνα που χαρακτήρισαν τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία καθ’ όλη τη µακρά διάρκειά της».
Από τον πρόλογο του συγγραφέα
∆εν είναι περίεργο που οι περισσότεροι σοβαροί ιστορικοί πλέον αποφασίζουν να επικεντρωθούν σε σχετικά σύντοµες περιόδους και ίσως και σε περιορισµένες γεωγραφικές περιοχές. Είναι όµως σωστό αυτό για την ιστορία; Κάθε ιστορική περίοδος εξαρτάται απ’ αυτά που συνέβησαν πριν απ’ αυτήν και η σηµασία της εξαρτάται από τα γεγονότα που έπονται. Η ιστορία δεν είναι µια σειρά από λιµνούλες µε στάσιµα νερά. Είναι ποταµός που κυλά.
Steven Runciman
