Στην παρούσα έκδοση περιλαμβάνονται χρήσιμες εισηγήσεις, οι οποίες παρουσιάστηκαν κατά τη διάρκεια επιστημονικού συμποσίου
Πρόλογος................................................................................................... VII
Κυριότερες συντομογραφίες.......................................................................... XVII
Προσφώνηση Διευθυντή Διατμηματικού Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών «Κτηματολόγιο: Νομικές, Τεχνικές και Περιβαλλοντικές Διαστάσεις» καθηγητή Γεωργίου Διαμαντόπουλου...................... 1
Προσφώνηση Προέδρου Συντονιστικής Επιτροπής Συμβολαιογραφικών Συλλόγων Ελλάδος και Προέδρου Συμβολαιογραφικού Συλλόγου Εφετείων Αθήνας-Πειραιά-Αιγαίου-Δωδεκανήσων Γεωργίου Ρούσκα 3
Προσφώνηση Προέδρου Συμβολαιογραφικού Συλλόγου Εφετείου Κρήτης Στυλιανής Αρχοντάκη-Καλογεράκη ............................................................................................................... 5
ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΟΜΙΛΙΑ
Γεώργιος Ν. Διαμαντόπουλος
Ο συμβολαιογράφος ως το κατεξοχήν εξωδικαστικό όργανο της εκούσιας δικαιοδοσίας. Ειδικώς, η ενώπιον συμβολαιογράφου λήψη ένορκων βεβαιώσεων πολιτικής δίκης......................... 9
Ι. Προδιάθεση........................................................................................ 9
II. Ιστορικές καταβολές του συμβολαιογραφικού θεσμού ............................... 10
Α. Από την αρχαιότητα έως την τουρκοκρατία.......................................... 10
Β. Ο θεσμός του συμβολαιογράφου μετά την αποτίναξη του τουρκικού ζυγού 13
ΙΙΙ. Ο συμβολαιογράφος ως το κατεξοχήν όργανο της εξωδικαστικής εκούσιας δικαιοδοσίας 16
Α. Ο συμβολαιογράφος ως άμισθος δημόσιος λειτουργός............................ 16
Β. Ο συμβολαιογράφος ως εξώδικο όργανο της εκούσιας δικαιοδοσίας......... 21
ΙV. Ένορκες βεβαιώσεις και συμβολαιογράφος............................................ 24
Α. Διάκριση των ένορκων βεβαιώσεων σε «εξώδικες» και δικαστικές........... 24
Β. Ιστορική διαδρομή των δικαστικών ένορκων βεβαιώσεων....................... 26
Γ. Οι ένορκες βεβαιώσεις μετά το ν. 4335/2015......................................... 30
Δ. Ένορκες βεβαιώσεις ληφθείσες ενώπιον συμβολαιογράφου...................... 34
V. Ιωάννα Μπιλίση-Χρουσαλά: η εμβληματική συμβολαιογράφος της Θεσσαλονίκης 40
1η ΣΥΝΕΔΡΙΑ:
Εμπράγματες μεταβιβαστικές δικαιοπραξίες
και Εθνικό Κτηματολόγιο
Γεώργιος Στ. Σούρμπας-Σερέτης
Ακυρότητα συμβολαιογραφικού εγγράφου και τεκμήρια Εθνικού Κτηματολογίου 45
Ι. Προδιάθεση........................................................................................ 45
ΙΙ. Έννοια συμβολαίου και σχέση αυτού με τη δικαιοπραξία ή τη διαδικαστική πράξη που τυχόν περιέχει .................................................................................................... 45
ΙΙΙ. Περιπτωσιολογία συμβολαιογραφικών ακυροτήτων................................. 47
ΙV. Συμβολαιογραφική ακυρότητα και ακρίβεια κτηματολογικών εγγραφών.... 48
V. Επίμετρο........................................................................................... 50
Ιωάννης Αθ. Κόνσουλας
Η κανονιστική δύναμη του πραγματικού ως μέσο νομιμοποίησης των αυθαίρετων κατασκευών και των αυθαίρετων αλλαγών χρήσης....................................................................................... 51
Ι. Εισαγωγή........................................................................................... 51
ΙΙ. Η διαχρονική εξέλιξη της νομοθεσίας για τις αυθαίρετες κατασκευές και τις αυθαίρετες αλλαγές χρήσης .................................................................................................... 54
Α. Διατάγματα Ιωάννη Καποδίστρια........................................................ 54
Β. Βασιλικό διάταγμα της 3ης Απριλίου 1935........................................... 55
Γ. Νόμος ΣΠΖ΄/11.5.1855..................................................................... 56
Δ. Νομοθετικό διάταγμα του 1923........................................................... 57
Ε. Αναγκαστικός νόμος 410/1968........................................................... 57
ΣΤ. Γενικός Οικοδομικός Κανονισμός 1973............................................. 58
Ζ. Νομοθετικό διάταγμα 349/1974 ......................................................... 59
Η. Νόμος 651/1977.............................................................................. 59
Θ. Νόμος 720/1977 ............................................................................. 59
Ι. Νόμοι 947/1979 και 1337/1983........................................................... 60
ΙΑ. Νόμος 1337/1983 ........................................................................... 61
ΙΒ. Νόμος 1515/1985 ........................................................................... 62
ΙΓ. Νόμος 1577/1985: Γενικός Οικοδομικός Κανονισμός........................... 63
α. ΟλΣτΕ 3500/2009.......................................................................... 64
β. ΟλΣτΕ 3921/2010.......................................................................... 64
ΙΔ. Νόμος 4014/2011 ........................................................................... 64
ΟλΣτε 3341/2013............................................................................... 65
ΙΕ. Νόμος 4178/2013............................................................................ 66
ΟλΣτΕ 1858/2015.............................................................................. 66
ΙΣΤ. Νόμος 4495/2017.......................................................................... 67
ΙΙΙ. Επίλογος.......................................................................................... 68
Χρήστος Αθ. Τερζίδης
Δικαιοπραξίες επί ακινήτων σε παραμεθόριες περιοχές................................... 71
I. Προδιάθεση........................................................................................ 71
ΙΙ. Έννοια παραμεθόριων περιοχών. Απαγορευμένες δικαιοπραξίες. Αιτιολογική βάση 71
ΙΙΙ. Διαχρονικό δίκαιο σχετικά με τις δικαιοπραξίες επί ακινήτων σε παραμεθόριες περιοχές 73
IV. Ισχύον δίκαιο. Ερμηνευτικά ζητήματα................................................... 74
V. Ειδικές περιπτώσεις δικαιοπραξιών επί ακινήτων.................................... 85
A. Προσύμφωνο - Πληρεξούσιο ανέκκλητο με αυτοσύμβαση κατά το άρθρο 235 ΑΚ 85
B. Πλειστηριασμός................................................................................ 86
Γ. Χρησικτησία.................................................................................... 88
Δ. Μίσθωση......................................................................................... 89
Ε. Κτήση κυριότητας αγροτικού κλήρου σε παραμεθόριες περιοχές δια χρησικτησίας 91
VΙ. Πρόταση βελτίωσης των διατάξεων...................................................... 92
VΙΙ. Επίμετρο......................................................................................... 95
Γεωργία Γ. Χρουσαλά
Η καταχώριση συμβολαιογραφικής πράξης στο Εθνικό Κτηματολόγιο.............. 97
Ι. Εισαγωγή........................................................................................... 97
ΙΙ. Η διαδικασία καταχώρισης συμβολαιογραφικής πράξης............................ 97
Α. Γενικώς......................................................................................... 97
Β. Συμβολαιογραφική πράξη η καταχώριση της οποίας επιφέρει γεωμετρική μεταβολή 98
ΙΙΙ. Προϋποθέσεις καταχώρισης συμβολαιογραφικής πράξης.......................... 99
ΙV. Ταυτότητα ακινήτου...................................................................... 100
Α. Γενικώς......................................................................................... 100
Β. Αυθαίρετες κατασκευές ή αυθαίρετες αλλαγές χρήσης.................... 102
Γ. Εμβαδόν ακινήτου: η αποδεκτή απόκλιση και η υποχρέωση δήλωσης μηχανικού περί συμβατότητας σύμφωνα το άρθρο 5 § 1 ν. 651/1977..................................................................... 105
V. Πρόσθετες πληροφορίες....................................................................... 110
Α. Γενικώς........................................................................................... 110
Β. Ο κανονισμός πολυκατοικίας........................................................ 113
VI. Άρθρο 6 § 4 ν. 2664/1998 ................................................................ 119
Α. Γενικώς........................................................................................... 119
Β. Ειδικά στην περίπτωση βαρών............................................................ 122
VII. Άρθρο 6 § 8 ν. 2664/1998 ............................................................... 122
VIII. Η διόρθωση πρόδηλων σφαλμάτων (άρθρο 18 ν. 2664/1998)................. 124
IX. Οικοδομές με περισσότερες μερικές συστάσεις οριζοντίου ιδιοκτησίας........ 126
X. Επίλογος - Συμπεράσματα.................................................................... 126
2η ΣΥΝΕΔΡΙΑ:
Κληρονομική διαδοχή και οικογενειακές υποθέσεις
Σοφία Μουρατίδου-Ζαχαριάδου
Ευρωπαϊκό κληρονομικό δίκαιο και συμβολαιογραφικοί προβληματισμοί......... 133
Ι. Εισαγωγή........................................................................................... 133
ΙΙ. Πεδίο εφαρμογής και ορισμοί............................................................... 136
ΙΙΙ. Διεθνής δικαιοδοσία και εφαρμοστέο δίκαιο.......................................... 141
IV. Επιλογή εφαρμοστέου δικαίου............................................................. 146
V. Διατάξεις τελευταίας βούλησης εκτός από κληρονομικές συμβάσεις............. 147
VΙ. Παραπομπή...................................................................................... 149
VΙΙ. Εμπράγματα δικαιώματα.................................................................... 150
VΙΙΙ. Δημόσια έγγραφα και δικαστικοί συμβιβασμοί.................................... 152
ΙΧ. Η sui generis δικαιοδοσία του συμβολαιογράφου.................................... 153
Χ. Δημόσια τάξη.................................................................................... 154
ΧΙ. Ευρωπαϊκό κληρονομητήριο .............................................................. 154
ΧΙΙ. Επίλογος ........................................................................................ 156
Μαριάννα Κ. Παπακυριάκου
Ο τύπος και η δημοσίευση των διαθηκών στα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης 157
Α. Εισαγωγικές παρατηρήσεις................................................................... 157
Β. Νομοθετική ρύθμιση του τύπου των διαθηκών......................................... 160
Ι. Το άρθρο 11 ΑΚ............................................................................... 160
ΙΙ. Η Σύμβαση της Χάγης της 5ης Οκτωβρίου 1961.................................... 161
ΙΙΙ. Ο Κανονισμός 650/2012 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της ΕΕ 162
Γ. Τύποι διαθηκών.................................................................................. 164
Ι. Η δημόσια διαθήκη............................................................................ 164
ΙΙ. Η μυστική διαθήκη ........................................................................... 165
ΙΙΙ. Η διεθνής διαθήκη............................................................................ 165
IV. Η ιδιόγραφη διαθήκη ...................................................................... 166
V. Η διαθήκη ενώπιον μαρτύρων............................................................. 167
VI. Η αλλόγραφη διαθήκη ..................................................................... 168
Δ. Η «δημοσίευση» των διαθηκών ............................................................ 168
Ε. Η διαβίβαση της διαθήκης για τη διεκπεραίωση της κληρονομίας .............. 173
ΣΤ. Καταληκτικές σκέψεις........................................................................ 174
Ελένη Β. Κοντογεώργου
Ο θεσμικός ρόλος του συμβολαιογράφου στο πεδίο του οικογενειακού δικαίου... 175
Ι. Εισαγωγή........................................................................................... 175
ΙΙ. Το συμβολαιογραφικό έγγραφο ως συστατικός τύπος δικαιοπραξιών του οικογενειακού δικαίου 177
Α. Συναίνεση για την έγκυρη εκτέλεση ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής 177
Β. Σύμφωνο συμβίωσης......................................................................... 179
Γ. Γονική παροχή................................................................................. 181
Δ. Εκούσια αναγνώριση εκτός γάμου τέκνων............................................. 182
Ε. Περιουσιακές σχέσεις των συζύγων - επιλογή κοινοκτημοσύνης................ 183
ΣΤ. Συναινετικό διαζύγιο........................................................................ 185
ΙΙΙ. Επίλογος.......................................................................................... 186
3η ΣΥΝΕΔΡΙΑ:
Αναγκαστική εκτέλεση
Ευγενία Ι. Φερεντίνου
Το συμβολαιογραφικό έγγραφο ως εκτελεστός τίτλος. Συστηματική παρουσίαση των βασικών ρυθμίσεων του ΚΠολΔ σχετικά με τη διαδικασία αναγκαστικής εκτέλεσης δυνάμει συμβολαιογραφικού εγγράφου 189
Ι. Εισαγωγικές παρατηρήσεις: O ρόλος του συμβολαιογράφου και του συμβολαιογραφικού εγγράφου στην ελληνική έννομη τάξη.................................................................................... 189
ΙΙ. Η ρητή νομοθετική πρόβλεψη της εκτελεστότητας των συμβολαιογραφικών εγγράφων 191
ΙΙΙ. Εγχάρτωση στο συμβολαιογραφικό έγγραφο αξίωσης που επιδέχεται αναγκαστική εκτέλεση 192
ΙV. Υποκειμενικά όρια της εκτελεστότητας του συμβολαιογραφικού εγγράφου.. 194
V. Περιαφή του εκτελεστηρίου τύπου και έκδοση απογράφου........................ 195
VΙ. H βέβαιη και εκκαθαρισμένη απαίτηση ως προϋπόθεση επίσπευσης αναγκαστικής εκτέλεσης 197
Α. Η προϋπόθεση της βεβαιότητας της αξίωσης......................................... 198
α. Περιπτωσιολογία εκτελούμενων αξιώσεων εξαρτώμενων από αναβλητική αίρεση ή προθεσμία - Υποχρέωση ή μη απόδειξης της βεβαιότητας της απαίτησης ανά περίπτωση ................... 201
i. Πρωτογενής αξίωση υπό αναβλητική αίρεση ή/και από αναβλητική προθεσμία.. 202
ii. Πρωτογενής αξίωση υπό αναβλητική αίρεση ή από αναβλητική προθεσμία, η πάροδος της οποίας δεν προκύπτει με βάση το ημερολόγιο................................................................................ 202
iii. Πρωτογενής αξίωση υπό αναβλητική αίρεση σε συνδυασμό με αναβλητική προθεσμία 204
iv. Πρωτογενής αξίωση υπό αναβλητική προθεσμία, η πάροδος της οποίας προκύπτει με βάση το ημερολόγιο ............................................................................................. 204
β. Δευτερογενείς ή παρεπόμενες αξιώσεις του δανειστή, οι οποίες εξαρτώνται από τη μη προσήκουσα εκπλήρωση της πρωτογενώς οφειλόμενης παροχής.................................................... 205
γ. Eκτελούμενη αξίωση υπό διαλυτική αίρεση ή/και υπό διαλυτική προθεσμία 210
Β. Η προϋπόθεση του εκκαθαρισμένου .................................................... 210
VΙI. Eπίμετρο......................................................................................... 213
Κωνσταντίνος Ν. Πλαστήρας
Ο συμβολαιογράφος ως επί του πλειστηριασμού υπάλληλος............................. 215
Ι. Προδιάθεση: Ο συμβολαιογράφος ως άμισθος δημόσιος λειτουργός στο πεδίο της αναγκαστικής εκτέλεσης .................................................................................................... 215
ΙΙ. Αναλυτικότερα η συμβολή του συμβολαιογράφου στην εκτελεστική διαδικασία διενέργειας του πλειστηριασμού .................................................................................................... 217
Α. Διορισμός του συμβολαιογράφου........................................................ 217
Β. Προδικασία..................................................................................... 218
Γ. Από τη θέση «ελεγκτή» σε ρόλο «πρωταγωνιστή»: η κύρια διαδικασία...... 219
1. Τήρηση των διατυπώσεων τόπου και χρόνου διενέργειας του πλειστηριασμού 220
2. Προϋποθέσεις συμμετοχής στην πλειοδοσία - Αποκλεισμοί ................... 221
3. Εχέγγυα ελεύθερου συναγωνισμού. Δόλια απομάκρυνση πλειοδοτών....... 223
4. Διαδικασία πλειοδοσίας - αναπλειοδοσίας.......................................... 224
α. Πρώτο στάδιο: συγκέντρωση προσφορών............................................... 224
β. Δεύτερο στάδιο: προφορική πλειοδοσία................................................. 225
5. Κατακύρωση................................................................................. 226
6. Έκθεση πλειστηριασμού................................................................... 228
7. Καταβολή πλειστηριάσματος. Χορήγηση και νομική φύση περίληψης κατακυρωτικής έκθεσης 229
8. Μη καταβολή του πλειστηριάσματος - αναπλειστηριασμός..................... 232
Δ. Περιπτώσεις ματαίωσης, αναστολής και ανατροπής επισπευδόμενου πλειστηριασμού 234
ΙΙΙ. Οι νεοπαγείς διατάξεις του ΚΠολΔ περί ηλεκτρονικού πλειστηριασμού (άρθρα 959Α ΚΠολΔ και Υ.Α. με αριθ. 41756/2017)..................................................................................... 237
ΙV. Επίμετρο.......................................................................................... 240
Βασιλική Ν. Βλαδίκα
Συμβολαιογράφος και πίνακας κατάταξης..................................................... 243
Ι. Πρόλογος........................................................................................... 243
ΙΙ. Διανομή πλειστηριάσματος χωρίς πίνακα κατάταξης................................. 245
ΙΙΙ. Διανομή πλειστηριάσματος με πίνακα κατάταξης.................................... 246
1. Οι γενικές αρχές που διέπουν τη διανομή του πλειστηριάσματος................ 246
Α. Η αρχή της προλήψεως................................................................... 246
Β. Η αρχή της σύμμετρης ικανοποίησης................................................. 247
Γ. Το νεοεισαχθέν σύστημα πολλαπλών κατασχέσεων............................... 247
2. Εφαρμοστέο δίκαιο............................................................................ 248
Α. Εφαρμοστέο δίκαιο κατά τη lex fori................................................. 248
Β. Διαχρονικό δίκαιο πίνακα κατάταξης και προνομίων.......................... 248
3. Σύνταξη πίνακα κατάταξης από τον υπάλληλο του πλειστηριασμού............ 250
Α. Προαφαίρεση εξόδων εκτέλεσης....................................................... 250
α. Ποια ορίζονται ως έξοδα εκτέλεσης...................................................... 251
β. Υποχρέωση του υπαλλήλου του πλειστηριασμού περί σύνταξης αυτοτελούς πράξης καθορισμού των εξόδων της εκτέλεσης ............................................................................................. 252
Β. Στοιχεία που συνεκτιμώνται κατά τη σύνταξη του πίνακα κατάταξης...... 252
α. Εκτελεστός τίτλος επισπεύδοντος.......................................................... 252
β. Αναγγελθείσες απαιτήσεις................................................................... 253
i. Νομότυπη άσκηση της αναγγελίας ...................................................... 254
ii. Εμπρόθεσμη άσκηση της αναγγελίας................................................... 256
iii. Παραδεκτή άσκηση της αναγγελίας.................................................... 256
γ. Αποδεικτικά έγγραφα αναγγελιών......................................................... 257
δ. Παρατηρήσεις επί των αναγγελιών........................................................ 258
ε. Προθεσμία σύνταξης πίνακα κατάταξης.................................................. 259
Γ. Σύνταξη του πίνακα κατάταξης βάσει γενικών και ειδικών προνομίων και κανόνων σύγκρουσης αυτών ............................................................................................. 260
Δ. Τρόπος κατάταξης των απαιτήσεων .................................................. 263
α. Οριστική κατάταξη ........................................................................... 263
β. Τυχαία κατάταξη ............................................................................. 263
Ε. Προϋποθέσεις ορισμένου του πίνακα κατάταξης.................................. 264
4. Εκτελεστότητα του πίνακα κατάταξης και διανομή του πλειστηριάσματος .. 265
Α. Η γνωστοποίηση του πίνακα........................................................... 265
Β. Το δικαίωμα ανακοπής κατά του πίνακα κατάταξης............................. 265
Γ. Η οριστικοποίηση του πίνακα κατάταξης .......................................... 267
IV. Eπίλογος.......................................................................................... 268
Απονομή τιμητικής πλακέτας στην τιμωμένη με προσφώνηση της Σοφίας Μουρατίδου-Ζαχαριάδου ως εκπροσώπου των φίλων, συναδέλφων και συνεργατών της Ιωάννας Μπιλίση-Χρουσαλά............................ 271
ΑΝΤΙΦΩΝΗΣΗ
Ιωάννα Μπιλίση-Χρουσαλά
Συμβολαιογραφία: Παρελθόν, παρόν και μέλλον............................................ 275
Ι. Πρόλογος........................................................................................... 275
ΙΙ. Ο ρόλος του συμβολαιογράφου ως δημόσιου λειτουργού........................... 276
ΙΙΙ. Ο συμβολαιογράφος ως ελεύθερος επαγγελματίας.................................... 281
IV. Η σημερινή κατάσταση στις αμοιβές των συμβολαιογράφων και το μέλλον της συμβολαιογραφίας 282
V. Επίμετρο........................................................................................... 285
