Μέχρι τήν αὐγή τοῦ 21ου αἰώνα, οἱ ἱστοριογραφικές ἀφηγήσεις γιά τήν
ἐπαρχία τῆς Κόνιτσας (καί γιά τούς 44 οἰκισμούς της χωριστά) ἦσαν πενι-
χρές, ποσοτικά καί ποιοτικά, καί ἀνέτρεχαν συνήθως ἕως τό 1850 τό πολύ.
Κατά τά ἔτη 2004-2007, ἐκδόθηκαν 4 βιβλία σχετικά μέ τό παρελθόν τῆς
ἐπαρχίας, ἀλλά τοῦτο παρέμεινε ἄγνωστο κατά τό μεγαλύτερο μέρος του,
διότι τά βιβλία αὐτά ἀσχολήθηκαν μέ λίγα θέματα μερικῶν περιόδων του
καί ἐκόμισαν λίγες μόνον νέες ἱστορικές γνώσεις, κυρίως περιπτωσιολογι-
κές. Παρόμοια ἱστοριογραφική ὑστέρηση παρατηρεῖται καί ὡς πρός ἄλλες
ἐπαρχίες ἤ περιοχές, ὅπως εἶναι τό Πωγώνι, τό Ζαγόρι καί, μέχρι πρό-
σφατα, ἡ Δυτική Μακεδονία.
Ὡστόσο, συγκριτικά μέ αὐτούς τούς τόπους, ἡ ἐπαρχία Κόνιτσας πλεον-
εκτεῖ ποσοτικά ἐν σχέσει πρός τίς δημοσιευμένες ἄμεσες ἱστορικές πηγές
τῆς περιόδου τῆς τουρκοκρατίας, ὅπως εἶναι οἱ ἑξῆς: ἐπιγραφές καί ἐνθυ-
μήσεις, παρρησίες ναῶν, ἔγγραφα Ἀρχῶν κρατικῶν, αὐτοδιοικητικῶν καί
ἐκκλησιαστικῶν, δικαιοπρακτικά ἔγγραφα, λογιστικά κατάστιχα, δημοτικά
ἄσματα, τοπωνύμια, οἰκοδομικά και ἄλλα μνημεῖα. Πολλές τέτοιες πηγές
δημοσιεύθηκαν, μετά τό 1928, ἀπό τούς ἕξι γηγενεῖς λογίους, στήν μνήμη
τῶν ὁποίων ἀφιερώνεται τό ἀνά χεῖρας πόνημα.