Ο πεζογράφος, ποιητής, δοκιμιογράφος, μεταφραστής, θεατρικός συγγραφέας και κυριότατα θεολογών φιλόσοφος Νίκος Καζαντζάκης (1883-1957), είναι ίσως, ο πιο πολυδιαβασμένος νεοέλληνας συγγραφέας στα τελευταία χρόνια στη χώρα μας και στο εξωτερικό. Συνάμα, ο Καζαντζάκης, υπήρξε και εξακολουθεί να είναι «σημείον αντιλεγόμενον» όχι τόσο για τη λογοτεχνική του ικανότητα, – αυτή έχει αναγνωρισθεί παγκοσμίως και ελάχιστα αμφισβητείται και από τους επικριτές του -, όσο για τις ιδέες που εκφράζει στα έργα του και μέσα από το σύνολο του έργου του. Είναι οι φιλοσοφικές του ιδέες, αυτές, που άλλους μαγνητίζουν και άλλους απωθούν. Αυτές οι ιδέες που τις βάζει στο στόμα των ηρώων του ο συγγραφέας με τόσο ζωηρό, πειστικό και παραστατικό τρόπο.

Ωστόσο, οι μέχρι τούδε μελέτες γενικά είναι ανεπαρκείς, γιατί δεν εξηγούν από πού αντλεί ο Καζαντζάκης ένα μεγάλο μέρος των ετερόκλητων και ενίοτε αντιφατικών και προκλητικών ιδεών του. Θα μπορούσε βέβαια κάποιος να ισχυρισθεί ότι είναι καθαρά καζαντζακικής προέλευσης, δηλαδή, προσωπικές πεποιθήσεις. Και πράγματι είναι. Η μεταφυσική του σχεδία είναι πολυφωνική. Αλλά οι ρίζες των ιδεών του θα πρέπει να αναζητηθούν κάπου αλλού. Το υλικό που παρουσιάζεται στην παρούσα μελέτη είναι περισσότερο πληροφοριακό, παρά αξιολογικό. Ο αναγνώστης καλείται να βγάλει μόνος του τα όποια συμπεράσματά του…