Αν η ζωή μας είναι δέσμια της μνήμης, ο Χάρολντ Πίντερ με τα μονόπρακτα του Κάπου σαν την Αλάσκα, Νύχτα, Οικογενειακές φωνές και Ένα για το δρόμο ανατρέχοντας στην παιδική ηλικία σκιαγραφεί την ύπαρξη, τον έρωτα, την οικογένεια και την εξουσία, δημιουργώντας ουσιαστικά κάτι που σχεδόν έχουμε χάσει: μια κοινή μνήμη, έναν κοινό τόπο, ένα σημείο αναφοράς.
Θέμα της παράστασης είναι η ταυτότητα μέσα από τη σχέση μας με το χρόνο, το σύντροφο και την οικογένειά μας, την εξουσία. Σήμερα που ακόμα και στις πιο ιδιωτικές σχέσεις, έχει εισβάλει ως ενδιάμεσος η τεχνολογία. Σήμερα που η εξουσία διεθνώς, κατασκευάζοντας γερά άλλοθι, διαπράττει τα πιο φρικτά εγκλήματα.
Τα μονόπρακτα του Πίντερ τριάντα χρόνια μετά την πρώτη τους παρουσίαση, μεταφράζονται εκ νέου και ενώνονται για πρώτη φορά σε αυτήν τη θεατρική σύνθεση. Η ποιητική και φιλοσοφική ματιά του Πίντερ γίνεται το όχημα για να επαναπροσεγγίσουμε τον σύγχρονο άνθρωπο στον πυρήνα του, στις πιο κοντινές του σχέσεις, στην ιδιωτική και στη δημόσια σφαίρα.
Mετά από μια τριετή στατική περίοδο, προσωπικού πένθους αλλά και καλλιτεχνικής παύσης και ακινησίας, ο Χάρολντ Πίντερ γράφει το Κάπου σαν την Αλάσκα, για μια ασθενή που ξυπνάει 29 χρόνια μετά από κώμα που της είχε προκαλέσει μια σπάνια νόσος: η ληθαργική εγκεφαλίτιδα. Ο γιατρός της την κρατάει στη ζωή και –μαζί με την αδελφή της– προσπαθεί να την επαναφέρει στην πραγματικότητα. Αυτήν τη θαυμαστή αλληγορία για το χρόνο που περνά και το μυστήριο της ύπαρξης ο Πίντερ την εμπνεύστηκε από τις Ελεγείες του Ντουίνο του Ρίλκε και το ερευνητικό βιβλίο του νευρολόγου Oliver Sacks Ξυπνήματα. Σε μας είναι περισσότερο γνωστή η ομώνυμη ταινία με τον Ρόμπιν Ουίλιαμς. Η εικόνα ενός ξημερώματος στάθηκε η τελική αφορμή για να πάρει θεατρική σάρκα και ποιητικά οστά μια ωραία κοιμωμένη, με μοναδικό καταφύγιο την παιδική ηλικία. Ωραία γιατί ακριβώς είναι ανυποψίαστη.
Η Νύχτα είναι το μοναδικό μονόπρακτο παλαιότερης περιόδου. Γράφτηκε το 1967 και δύο χρόνια αργότερα αποτέλεσε μέρος παράστασης μονόπρακτων με θέμα το γάμο. Ένα ζευγάρι μέσα στη συνήθεια του γάμου θυμάται την πρώτη του γνωριμία και διαφωνεί σχετικά με τον πρώτο τους περίπατο και το πρώτο τους άγγιγμα. Η μνήμη ζωντανεύει για να ζωντανέψει, έστω και στιγμιαία, την μεταξύ τους σχέση. Ενώ μέσα στο σπίτι ένα παιδί ίσως έκλαιγε, σαν μάλλον να ξυπνούσε.
Οι Οικογενειακές φωνές, έργο που γράφτηκε για το ραδιόφωνο, παρότι γράφτηκαν το 1980, παρουσιάζουν, κατά πολλούς μελετητές, το πορτραίτο του ίδιου του συγγραφέα σε νεαρή ηλικία. Μάνα και γιος ανταλλάσσουν σκέψεις ή επιστολές στη σκιά του νεκρού πατέρα. Θέμα τους η «νέα οικογένεια» ντικενσιανού τύπου που πλάθει στο κεφάλι του ή πράγματι γνωρίζει ο νεαρός γιος, όταν –πιθανότατα για σπουδές– μετακομίζει από το πατρικό του σπίτι στην απέραντη πόλη. Παράλληλοι μονόλογοι καταδεικνύουν ότι οι οικογενειακές μας σχέσεις συνεχίζονται ακόμα και όταν τις χωρίζει η απόσταση ή και ο ίδιος ο θάνατος.
Το Ένα για το δρόμο (1984) ανοίγει ουσιαστικά το δρόμο για την μετέπειτα πολιτική ακτιβιστική δράση του Πίντερ. Αφορμή στάθηκε μια επίσκεψη του συγγραφέα μαζί με τον Άρθουρ Μίλλερ στην Τουρκία, όπου σε ένα πάρτι ενημερώθηκε για τα βασανιστήρια των αντιφρονούντων του καθεστώτος. Κεντρικός ήρωας ο βασανιστής Νίκολας και η βασανιζόμενη φύση του. Κατά τη διάρκεια των τεσσάρων σκηνών του μονοπράκτου, που εκτυλίσσεται μέσα σε ένα εικοσιτετράωρο, στο όνομα της πατριαρχίας διαλύεται σταδιακά μια ολόκληρη οικογένεια. Εξιλαστήριο θύμα ο μικρός γιος που συμπτωματικά έχει το ίδιο όνομα με το βασανιστή του.
