Το παρόν έργο έχει ως αντικείμενο τη λύση και εκκαθάριση της ανώνυμης εταιρίας, μετά από τις συνεχείς και εκτεταμένες μεταρρυθμίσεις του δικαίου της Α.Ε., την τροποποίηση του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας και σημαντικού αριθμού ειδικών σχετικών νόμων.
Στο πρώτο μέρος εξετάζονται οι λόγοι λύσης της ανώνυμης εταιρίας και η διαδικασία της δικαστικής λύσης της εταιρίας και ειδικά ζητήματα, όπως ενδεικτικά τα όρια της ευχέρειας των αποφάσεων των μετόχων, τα μέτρα εξυγίανσης, η εξαγορά των μετοχών στο πλαίσιο της δικαστικής διαδικασίας λύσης, η αναβίωση, η συγχώνευση, η εξαγορά της εταιρίας μετά τη λύση της κ.ά.
Το δεύτερο μέρος πραγματεύεται τη λειτουργία της Α.Ε. κατά την εκκαθάριση, το καθεστώς των εκκαθαριστών, τα προβλήματα σχετικά με τον διορισμό, την ανάκλησή τους, την ευθύνη τους έναντι της εταιρίας, των μετόχων, των δανειστών και του Δημοσίου. Εξετάζονται οι επί μέρους πράξεις της εκκαθάρισης, η νομική φύση της περάτωσης της εκκαθάρισης, η διανομή του εκκαθαριστικού περισσεύματος, με βάση και τις αποφάσεις της Διοίκησης, τα δικαιώματα των επικαρπωτών των μετοχών, η πράξη της διαγραφής της εταιρίας από το ΓΕΜΗ, η δυνατότητα επανεγγραφής της κ.λ.π.
Η ερμηνευτική προσέγγιση επικεντρώνεται στην ανάλυση των ζητημάτων που αναφύονται σχετικά με τη λύση της Α.Ε. και τη διαδικασία της εκκαθάρισης τόσο από πλευράς ουσιαστικού όσο και δικονομικού δικαίου και προτείνονται λύσεις στα ζητήματα με πρακτικό ενδιαφέρον. Το έργο είναι χρήσιμο στους εφαρμοστές του δικαίου, δικηγόρους, δικαστές, αλλά και τους ασχολούμενους με τη θεωρητική έρευνα.
Συντομογραφίες ............................................................................................................ XVII
MEΡΟΣ ΠΡΩΤΟ
Η ΛΥΣΗ ΤΗΣ ΑΝΩΝΥΜΗΣ ΕΤΑΙΡΙΑΣ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ
Η ΛΥΣΗ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΙΑΣ ΧΩΡΙΣ ΔΙΚΑΣΤΙΚΗ ΑΠΟΦΑΣΗ
Α. Aποκλειστικότητα των λόγων λύσης ..................................................... 1
Β. Οι λόγοι λύσης.................................................................................... 2
Ι. Η πάροδος του χρόνου της καταστατικής διάρκειας................................................... 2
ΙΙ. Η λύση με απόφαση της γενικής συνέλευσης............................................................. 5
1. Σύγκληση της γενικής συνέλευσης - απαρτία - πλειοψηφία .................................... 5
2. Οι συμμετέχοντες στη γενική συνέλευση.................................................................... 6
3. Η καταστατική απαγόρευση μεταβολής της διάρκειας της εταιρίας........................ 8
4. Η δημοσιότητα της απόφασης λύσης της εταιρίας..................................................... 9
5. Η υποχρέωση πίστης του μετόχου - κατάχρηση πλειοψηφίας................................ 10
6. Ο διορισμός εκκαθαριστών............................................................................................ 15
ΙΙΙ. Η λύση λόγω πτώχευσης της εταιρίας......................................................................... 16
1. Η απόφαση που κηρύσσει την πτώχευση - Η δημοσιότητά της.............................. 16
2. Οι συνέπειες της κήρυξης της πτώχευσης της εταιρίας............................................. 17
α. Η διατήρηση της νομικής προσωπικότητας................................................................. 17
β. Πτωχευτική διαδικασία και εκκαθάριση........................................................................ 17
γ. Διατήρηση της εσωτερικής δομής της εταιρίας............................................................ 19
δ. Η διατήρηση του διοικητικού συμβουλίου.................................................................. 22
3. Οι συνέπειες του πέρατος της πτώχευσης................................................................... 25
ΙV. Η λύση της εταιρίας λόγω της κήρυξης της ακυρότητάς της................................... 27
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ
Η ΔΙΚΑΣΤΙΚΗ ΛΥΣΗ ΜΕ ΑΙΤΗΣΗ ΟΠΟΙΟΥ ΕΧΕΙ ΕΝΝΟΜΟ ΣΥΜΦΕΡΟΝ
§1. Οι λόγοι λύσης της εταιρίας
Α. Η αποκλειστικότητα των λόγων δικαστικής λύσης ................................. 28
Ι. Δεν είναι δυνατή η ανάκληση από τη Διοίκηση της εγκριτικής άδειας .................... 28
1. Για ελάττωμα της πράξης................................................................................................ 28
2. Για λόγο ακυρότητας του άρθρου 4α........................................................................... 30
3.
Η ακύρωση της διοικητικής απόφασης έγκρισης της ίδρυσης της Α.Ε. .......................... 31
ΙΙ. Ο αναγκαστικού δικαίου χαρακτήρας της διάταξης του άρθρου 48........................ 31
Β. Η μη καταβολή του αρχικού μετοχικού κεφαλαίου ως λόγος λύσης .......... 32
Γ. Η έλλειψη του ελάχιστου αρχικού μετοχικού κεφαλαίου ως λόγοι λύσης .... 34
Δ. Η μείωση των ίδιων κεφαλαίων ως λόγος λύσης...................................... 34
I.
Μείωση των «ιδίων κεφαλαίων» κάτω του 1/2 του μετοχικού κεφαλαίου - Η λήψη προληπτικών μέτρων 34
1. Ο σκοπός του άρθρου 47 - Ο αναγκαστικού δικαίου χαρακτήρας.......................... 34
2. Η έννοια του όρου «ίδια κεφάλαια»............................................................................. 35
3. Η σύγκληση της γενικής συνέλευσης........................................................................... 37
α. Με υποχρέωση και ευθύνη του διοικητικού συμβουλίου.......................................... 37
αα. Προϋποθέσεις και περιεχόμενο της πράξης σύγκλησης......................................... 37
ββ. Η ευθύνη από την παράλειψη της σύγκλησης ........................................................ 38
β. Από τους μετόχους.......................................................................................................... 40
γ. Από τους ελεγκτές............................................................................................................ 41
δ. Η προθεσμία σύγκλησης................................................................................................. 42
4. Η απόφαση της γενικής συνέλευσης............................................................................ 43
α. Η απαρτία και πλειοψηφία - Η δημοσιότητα................................................................ 43
β. To περιεχόμενο της απόφασης ...................................................................................... 44
αα. Λύση ή εξαγορά της εταιρίας...................................................................................... 44
ββ. Τα μέτρα εξυγίανσης..................................................................................................... 44
i.
Το μέτρο της ονομαστικής (λογιστικής) μείωσης του μετοχικού κεφαλαίου.................. 44
ii. Λοιπά μέτρα εξυγίανσης ................................................................................................ 45
iii. Το μέτρο της συγχώνευσης με απορρόφηση............................................................. 46
iv. Oι τρόποι εξυγίανσης του πτωχευτικού δικαίου........................................................ 48
γ.
Τα όρια της ευχέρειας των μετόχων στην άσκηση του δικαιώματος ψήφου στο πλαίσιο της απόφασης της γενικής συνέλευσης κατά το άρθρο 47................................................................................................................................... 49
5. H παράβαση της διάταξης.............................................................................................. 56
ΙΙ.
H μείωση των «ιδίων κεφαλαίων» κάτω του 1/10 του καταβεβλημένου μετοχικού κεφαλαίου ως λόγος λύσης της εταιρίας 57
Ε. Η μη υποβολή χρηματοοικονομικών καταστάσεων ως λόγος λύσης.......... 62
§2. Η διαδικασία της δικαστικής λύσης κατά το άρθρο 48
Α. H δικαιοδοσία και τα υποκειμενικά της δίκης......................................... 64
Ι. Η δικαιοδοσία ................................................................................................................... 64
ΙΙ. Τα υποκείμενα της δίκης................................................................................................. 66
1. Η ιδιότητα του διαδίκου................................................................................................. 66
2. Ο αιτών.............................................................................................................................. 68
3. Ο παρεμβαίνων................................................................................................................ 71
Β. Η αίτηση και η δικαστική απόφαση...................................................... 72
Ι. Η αίτηση............................................................................................................................. 72
IΙ. Η δικαστική απόφαση..................................................................................................... 73
1. Ο διαπλαστικός χαρακτήρας της απόφασης................................................................ 73
2. Το περιεχόμενο της απόφασης..................................................................................... 75
α. Η ευχέρεια του δικαστηρίου........................................................................................... 75
β. Η χoρήγηση προθεσμίας για άρση των λόγων λύσης................................................ 76
γ. Τα μέτρα άρσης του λόγου λύσης ................................................................................ 78
δ. Τα μέτρα για την προσωρινή ρύθμιση των εταιρικών υποθέσεων........................... 80
ε. Ο διορισμός εκκαθαριστή .............................................................................................. 80
3. Η δημοσιότητα της απόφασης που λύει την εταιρία ................................................ 81
Γ. Τα ένδικα μέσα................................................................................... 81
Ι. Η έφεση............................................................................................................................. 81
1. Η άσκηση - Η έλλειψη ανασταλτικού αποτελέσματος .............................................. 81
2. Η ενεργητική νομιμοποίηση.......................................................................................... 82
3. Η παθητική νομιμοποίηση............................................................................................. 83
ΙΙ. Η τριτανακοπή.................................................................................................................. 84
IΙΙ. Η ανάκληση της δικαστικής απόφασης που απήγγειλε τη λύση............................. 86
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ
Η ΔΙΚΑΣΤΙΚΗ ΛΥΣΗ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΙΑΣ ΜΕ ΑΙΤΗΣΗ ΜΕΤΟΧΩΝ
ΓΙΑ ΣΠΟΥΔΑΙΟ ΛΟΓΟ (άρθρο 48α)
Α. Οι ουσιαστικού δικαίου προϋποθέσεις................................................... 89
Ι. Τα χαρακτηριστικά της ρύθμισης του άρθρου 48α..................................................... 89
1.
Η νομοτεχνική οργάνωση της αγωγής λύσης και των αντίρροπων μέσων για την αποτροπή της 89
2. Ο σκοπός της διάταξης - ο αναγκαστικός χαρακτήρας............................................... 90
3. Η αρχή του έσχατου μέσου........................................................................................... 92
ΙΙ. Το αποτέλεσμα της «αδυναμίας συνέχισης της εταιρίας» ......................................... 93
1. H έννοια............................................................................................................................ 93
2. Το στοιχείο του προφανούς........................................................................................... 93
3. Το στοιχείο της μονιμότητας.......................................................................................... 94
ΙΙΙ.
Το στοιχείο της εσωτερικής λειτουργικής αδυναμίας («αδυναμία συνέχισης της λειτουργίας της εταιρίας») 95
1. Η έννοια της «αδυναμίας συνέχισης της λειτουργίας της εταιρίας»......................... 95
2. Η αδυναμία λειτουργίας της γενικής συνέλευσης...................................................... 96
3. Η αδυναμία λειτουργίας του διοικητικού συμβουλίου.............................................. 99
α. Περιπτωσιολογία.............................................................................................................. 99
β.
Το στοιχείο της λειτουργικής αδυναμίας συνέχισης της εταιρίας, όταν λειτουργεί με δικαστικά διορισμένη διοίκηση 100
ΙV. Η αδυναμία συνέχισης της επιχειρηματικής δραστηριότητας................................. 103
1. Η επιχειρηματική αδράνεια της εταιρίας .................................................................... 103
2. Η ζημιογόνος πορεία της εταιρίας................................................................................ 106
3. Το ανέφικτο του εταιρικού σκοπού ............................................................................. 107
V. Η συμμετοχή του ενάγοντος στη δημιουργία του σπουδαίου λόγου..................... 108
1. Η κακόβουλη άσκηση του δικαιώματος λύσης της εταιρίας..................................... 108
2. Η κακόπιστη κτήση του δικαιώματος λύσης της εταιρίας.......................................... 108
Β. Η δίκη επί της αγωγής λύσης της εταιρίας............................................. 110
Ι. Η άσκηση του δικαιώματος............................................................................................. 110
1. Με αγωγή.......................................................................................................................... 110
α. Η δικαιοδοσία................................................................................................................... 110
β. Η νομική φύση - Η δημοσιότητα της αγωγής.............................................................. 111
γ. Παρεπόμενα αιτήματα..................................................................................................... 111
2. Με ένσταση ή ανταγωγή................................................................................................ 112
3. Με διαιτησία..................................................................................................................... 113
ΙΙ. Τα διάδικα μέρη............................................................................................................... 114
1. Οι ενάγοντες..................................................................................................................... 114
2. Ο εναγόμενος................................................................................................................... 115
3. Οι ασκούντες παρέμβαση κατά τον ΚΠολΔ................................................................. 116
ΙΙΙ.
Οι αποφάσεις που εκδίδονται στο πλαίσιο της δίκης της λύσης της εταιρίας................ 117
1.
Η απόφαση που αποφαίνεται επί του αιτήματος της λύσης της εταιρίας και απορρίπτει το αίτημα της εξαγοράς των μετοχών 117
2.
Η απόφαση επί του ενδίκου βοηθήματος της «παρέμβασης»-εξαγοράς (§ 5)............... 118
α.
Η οριστική απόφαση που δέχεται την «παρέμβαση»-αίτηση εξαγοράς και απορρίπτει την αγωγή, χωρίς να τάσσει προθεσμία ολοκλήρωσης της εξαγοράς............................................................................................................................ 118
αα. Το περιεχόμενο της απόφασης .................................................................................. 118
ββ. H εκτέλεση της απόφασης........................................................................................... 119
β.
Η οριστική απόφαση που δέχεται την «παρέμβαση»-αίτηση εξαγοράς και τάσσει προθεσμία για την ολοκλήρωση της εξαγοράς 121
αα. H αναστολή της έκδοσης απόφασης επί της λύσης................................................. 121
ββ.
Η δικαστική απόφαση λύσης της εταιρίας λόγω μη ολοκλήρωσης της εξαγοράς......... 123
3. Τα ένδικα μέσα................................................................................................................. 126
α. Η έφεση............................................................................................................................. 126
β. Η τριτανακοπή ................................................................................................................. 126
Γ. Το ένδικο βοήθημα της «παρέμβασης» της παρ. 5 του άρθρου 48α......... 128
Ι. Η νομική φύση της «παρέμβασης»................................................................................. 128
1. Οι παρεμβαίνοντες-αιτούντες........................................................................................ 128
2. Το αίτημα - Ο καταψηφιστικός χαρακτήρας................................................................ 129
3. Ο επικουρικός χαρακτήρας............................................................................................ 130
4. Το πρόβλημα του νομικού χαρακτηρισμού ................................................................ 130
ΙΙ.
Τα κριτήρια αποδοχής της αίτησης εξαγοράς των μετοχών από το δικαστήριο ........... 131
1. Τα κριτήρια αποδοχής της παρέμβασης....................................................................... 131
2.
Η κατανομή των μετοχών μεταξύ των μετόχων που άσκησαν «παρέμβαση»-αίτηση εξαγοράς 131
α. Όταν έχει ασκηθεί μία παρέμβαση................................................................................. 131
β. Όταν έχουν ασκηθεί περισσότερες παρεμβάσεις ........................................................ 134
3. Το «αντάλλαγμα» της εξαγοράς..................................................................................... 135
α. To ύψος............................................................................................................................. 135
β. Το είδος............................................................................................................................. 136
ΙΙΙ.
Ο αποκλεισμός του δικαιώματος εξαγοράς - Η ισχύς της ρήτρας δέσμευσης στην εξαγορά των μετοχών κατά τη δίκη λύσης της εταιρίας (48α § 6 ν. 2190/1920)........................................................................................................... 136
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ
Αναβίωση και δομικές αλλαγές της εταιρίας μετά τη λύση της
A. Η αναβίωση της εταιρίας.................................................................... 138
Ι. To πεδίο εφαρμογής........................................................................................................ 138
1. Οι περιπτώσεις του άρθρου 47α § 4 ν. 2190/1920................................................... 138
α. Γενικά ................................................................................................................................ 138
β.
Η άρση της αποκατάστασης - η ανατροπή του σχεδίου αναδιοργάνωσης..................... 139
γ. Η ανατροπή της απόφασης που κήρυξε την πτώχευση ............................................. 140
δ. Η ανάκληση της απόφασης λύσης της εταιρίας........................................................... 142
2.
Η αναβίωση της εταιρίας που λύθηκε δικαστικά κατά τα άρθρα 4α, 48, 48α .............. 142
α.
Η εξαφάνιση της δικαστικής απόφασης που απήγγειλε τη λύση της εταιρίας ................ 142
β.
Η αναβίωση με απόφαση της γενικής συνέλευσης μετά τη δικαστική λύση .................. 143
ΙΙ. Οι προϋποθέσεις αναβίωσης ........................................................................................ 146
1.
Οι συνέπειες της διαγραφής της εταιρίας από το Γ.Ε.ΜΗ. στο δικαίωμα της αναβίωσης 146
2. Απόφαση γενικής συνέλευσης...................................................................................... 148
α. Υποχρεωτική η λήψη απόφασης ................................................................................... 148
β. Η σύγκληση της γενικής συνέλευσης............................................................................ 150
γ. Το περιεχόμενο της απόφασης....................................................................................... 150
3. Η μη έναρξη της διανομής του εκκαθαριστικού περισσεύματος............................. 151
ΙΙΙ. Η έγκριση και δημοσιότητα της απόφασης αναβίωσης............................................ 154
IV. Οι συνέπειες της αναβίωσης ........................................................................................ 156
B.
Οι δομικές αλλαγές της υπό εκκαθάριση εταιρίας (συγχώνευση, διάσπαση, εξαγορά, απόσχιση κλάδου) 157
Ι. Η συγχώνευση ................................................................................................................. 157
ΙΙ. Η εξαγορά......................................................................................................................... 159
ΙΙΙ. H απόσχιση κλάδου........................................................................................................ 163
IV. Η μετατροπή .................................................................................................................. 163
ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ
Η ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΙΑΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΚΚΑΘΑΡΙΣΗ
Α. Ο σκοπός της εκκαθάρισης................................................................. 165
I. Το περιεχόμενο της έννοιας............................................................................................ 165
II. Μη διανομή κερδών ....................................................................................................... 168
III.
Η διενέργεια νέων πράξεων - η συνέχιση της επιχειρηματικής δραστηριότητας ........ 169
B. Η συνέχεια του νομικού προσώπου....................................................... 171
I. Η διατήρηση της νομικής προσωπικότητας.................................................................. 171
1. Η επωνυμία, το σήμα, τα διακριτικά γνωρίσματα ...................................................... 171
2. Η έδρα .............................................................................................................................. 173
3.
Η ταυτότητα του νομικού προσώπου (εμπορική ιδιότητα και πτωχευτική ικανότητα) 174
II. Oι εκκρεμείς σχέσεις....................................................................................................... 175
Γ. Οι συνέπειες στη δομή της εταιρίας ...................................................... 177
Ι. Τα εταιρικά όργανα........................................................................................................... 177
1. Η αλλαγή του οργάνου διοίκησης................................................................................ 177
2. Η διατήρηση της γενικής συνέλευσης και των ελεγκτών.......................................... 179
α. Οι αρμοδιότητες της γενικής συνέλευσης .................................................................... 179
β. Η αύξηση και μείωση του κεφαλαίου ........................................................................... 181
γ. Η σύγκληση της γενικής συνέλευσης ............................................................................ 183
δ. Οι ελεγκτές ....................................................................................................................... 183
ΙΙ. Η διατήρηση της μετοχικής σχέσης.............................................................................. 184
Δ. Η ευθύνη έναντι του Δημοσίου............................................................. 185
Ι. Των διευθυνόντων συμβούλων...................................................................................... 185
ΙΙ. Των μετόχων .................................................................................................................... 189
Ε. Ειδικές διαδικασίες εκκαθάρισης.......................................................... 191
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ
ΟΙ ΕΚΚΑΘΑΡΙΣΤΕΣ
Α. Η σχέση με την εταιρία....................................................................... 192
Ι.
Η οργανική σχέση (εφαρμογή των διατάξεων για το διοικητικό συμβούλιο)................ 192
ΙΙ. Η υποκείμενη σχέση με την εταιρία............................................................................. 192
Β. Το καθεστώς των εκκαθαριστών........................................................... 193
Ι. Η εφαρμογή των διατάξεων για το διοικητικό συμβούλιο ........................................ 193
1. Γενικά ............................................................................................................................... 193
2. Η σύγκρουση συμφερόντων στο πλαίσιο του άρθρου 23....................................... 194
3.
Η μεταβίβαση περιουσιακών στοιχείων της εταιρίας στους εκκαθαριστές ................... 195
ΙΙ. Αριθμός - θητεία.............................................................................................................. 196
ΙΙΙ. Ο τρόπος λήψης αποφάσεων ...................................................................................... 197
IV. Η έκταση εξουσίας (εκπροσώπησης και διαχείρισης)............................................... 199
Γ. Ο διορισμός και η αντικατάσταση εκκαθαριστή..................................... 202
Ι. Με όρο του καταστατικού............................................................................................... 202
ΙΙ. Με απόφαση της γενικής συνέλευσης.......................................................................... 203
1. Η εξουσία της γενικής συνέλευσης............................................................................... 203
2. Οι συνέπειες της αντικατάστασης ................................................................................ 205
ΙΙΙ. Με την απόφαση που λύει την εταιρία........................................................................ 205
IV. Με δικαστική απόφαση με βάση τις ΚΠολΔ 786 § 1 και 3....................................... 206
1. Διορισμός λόγω έλλειψης εκκαθαριστών.................................................................... 206
2. Διορισμός λόγω σύγκρουσης συμφερόντων.............................................................. 208
3. Η αντικατάσταση του εκκαθαριστή (άρθρο 786 § 3 ΚΠολΔ) ................................... 210
4. Η διαδικασία δικαστικού διορισμού ή αντικατάστασης ............................................ 212
α. Με τη διαδικασία της εκούσιας δκαιοδοσίας .............................................................. 212
β. Η λήψη ασφαλιστικών μέτρων....................................................................................... 214
αα. Mε την εκούσια δικαιοδοσία ...................................................................................... 214
ββ. Με τη διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων .......................................................... 215
γγ.
H εξουσία των διορισθέντων με ασφαλιστικά μέτρα εκκαθαριστών ............................. 217
V.
Η δημοσιότητα του διορισμού και της αντικατάστασης των εκκαθαριστών.................. 218
Δ. Η ευθύνη των εκκαθαριστών................................................................ 220
Ι. Kατά τις ΑΚ 71 εδ. β΄και 75............................................................................................. 220
1. Η ευθύνη κατά την ΑΚ 71.............................................................................................. 220
α. Γενικοί κανόνες της ευθύνης κατά τη διάταξη ............................................................ 220
β. Η ευθύνη έναντι των μετόχων ....................................................................................... 226
2. Η ευθύνη του εκκαθαριστή κατά την ΑΚ 75 .............................................................. 227
ΙΙ.
Η ευθύνη έναντι των εταιρικών πιστωτών για πρόωρη διανομή του εκκαθαριστικού περισσεύματος 229
1.
Η αδικοπρακτική αξίωση των μη ικανοποιηθέντων δανειστών ...................................... 229
2.
H ευθύνη για την πρόωρη διανομή που αποφασίσθηκε από τη γενική συνέλευση ... 232
ΙΙΙ. Η ευθύνη έναντι της εταιρίας........................................................................................ 233
1. Το πεδίο της ευθύνης...................................................................................................... 233
2. Η παραίτηση της εταιρίας από τις αξιώσεις κατά του εκκαθαριστή......................... 234
IV. Η ευθύνη έναντι των εταιρικών πιστωτών από το πτωχευτικό δίκαιο .................. 236
1. Λόγω παρέλκυσης της πτώχευσης ............................................................................... 236
2. Λόγω πρόκλησης της πτώχευσης (άρθρο 98 § 2 ΠτΚ) .............................................. 239
V. Η ευθύνη έναντι του Δημοσίου.................................................................................... 240
Ε. H αμοιβή........................................................................................... 244
Ι. Ο δικαστικός καθορισμός με βάση την ΑΚ 1919......................................................... 244
1. Όταν η εκκαθάριση διεξάγεται με τους κανόνες των ΑΚ 1913 επ........................... 244
2. Όταν δεν υπάρχει απόφαση ή καταστατική πρόβλεψη ........................................... 245
ΙΙ. Η γενική εφαρμογή του άρθρου 24 ν. 2190/1920.................................................... 246
1.
Η ρύθμιση του άρθρου 24 (καθορισμός της αμοιβής με όρο του καταστατικού ή απόφαση της τακτικής γενικής συνέλευσης) 246
2. Η δικαστική μείωση του ποσού της αμοιβής .............................................................. 248
3. Η κριτική σχετικά με την εφαρμογή του άρθρου 24 ................................................ 249
III. Η διαδικασία εκδίκασης - η παραγραφή .................................................................... 251
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ
Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΑΘΑΡΙΣΗΣ
Α.
Η λογιστική οργάνωση της εκκαθάρισης - Η λογοδοσία των εκκαθαριστών..... 252
Ι.
Ο αρχικός ισολογισμός εκκαθάρισης και οι χρηματοοικονομικές καταστάσεις της τελευταίας χρήσης 252
ΙΙ.
Φορολογικές και λογιστικές υποχρεώσεις κατά τη διάρκεια της εκκαθάρισης ............. 257
1. Η φορολογία εισοδήματος ........................................................................................... 257
2.
Οι ετήσιες χρηματοοικονομικές καταστάσεις της εκκαθάρισης και οι εκθέσεις των «αποτελεσμάτων της εκκαθάρισης» 257
ΙΙΙ.
Οι τελικές χρηματοοικονομικές καταστάσεις και ο ισολογισμός του πέρατος της εκκαθάρισης ή ισολογισμός λήξης 261
ΙV. Η φύλαξη των βιβλίων και στοιχείων της εταιρίας.................................................... 266
Β.
Η εκκαθάριση με βάση τους κανόνες της δικαστικής εκκαθάρισης κληρονομίας (ΑΚ 1913 επ.) 267
Ι. Η δυνητική εφαρμογή..................................................................................................... 267
ΙΙ. Η αίτηση - αρμοδιότητα εκδίκασης .............................................................................. 269
ΙΙΙ.
Τα κύρια χαρακτηριστικά της εκκαθάρισης που διεξάγεται με τη διαδικασία των άρθρων 1913 επ. ΑΚ 270
ΙV. Τα στάδια της διαδικασίας............................................................................................. 273
V.
Το πρόβλημα της απόσβεσης των υποθηκών των εκποιουμένων ακινήτων................. 276
Γ. Οι πράξεις της εκκαθάρισης εν στενή έννοια ......................................... 278
Ι. Η είσπραξη απαιτήσεων.................................................................................................. 278
ΙΙ. Η ρευστοποίηση της εταιρικής περιουσίας ................................................................. 280
1. Οι γενικές αρχές............................................................................................................... 280
2. Απαγόρευση της ρευστοποίησης της επιχείρησης επί τετράμηνο.......................... 281
3. Η εκποίηση της εταιρικής επιχείρησης......................................................................... 286
4. Η υπαγωγή της επιχείρησης σε ειδική εκκαθάριση................................................... 287
ΙΙΙ. Η εξόφληση των εταιρικών υποχρεώσεων................................................................ 288
IV.
Η καταβολή από τους μετόχους του οφειλόμενου μετοχικού κεφαλαίου.................... 289
V. Το σχέδιο επιτάχυνσης και περάτωσης της εκκαθάρισης.......................................... 290
Δ. Οι πράξεις της εκκαθάρισης εν ευρεία έννοια........................................ 293
Ι. Το εκκαθαριστικό περίσσευμα ....................................................................................... 293
1. Η έννοια............................................................................................................................ 293
2. Η αξίωση........................................................................................................................... 294
ΙΙ. Η απόδοση των εισφορών και των υπέρ το άρτιο ποσών........................................ 296
1. Το δικαίωμα - η άσκησή του ......................................................................................... 296
2. Η μερική - προσωρινή διανομή .................................................................................... 297
3. Οι δικαιούχοι της απαίτησης.......................................................................................... 299
α. Οι μέτοχοι ......................................................................................................................... 299
β. Οι προνομιούχοι μέτοχοι................................................................................................ 299
ΙΙΙ.
Η διανομή του εκκαθαριστικού μερίσματος (ή προϊόντος της εκκαθάρισης)................ 300
1. Η φύση της απαίτησης ................................................................................................... 300
2.
Η δυνατότητα αυτούσιας διανομής του εκκαθαριστικού περισσεύματος..................... 304
3. Η αξίωση του επικαρπωτή μετοχών............................................................................. 310
IV. Η πρόωρη διανομή του εκκαθαριστικού περισσεύματος........................................ 313
1. Οι αξιώσεις λόγω της πρόωρης διανομής ................................................................... 313
α.
Η εξ αδικαιολογήτου πλουτισμού αξίωση της εταιρίας κατά των μετόχων..................... 313
β.
Η εξ αδικαιολογήτου πλουτισμού αξίωση των δανειστών ευθέως κατά των μετόχων . 315
αα.
H προϋπόθεση της αμεσότητας της περιουσιακής μετακίνησης..................................... 315
ββ. H παρεμβολή της γενικής συνέλευσης ..................................................................... 318
γγ.
Οι πραγματικές δυσχέρειες της άσκησης της αξίωσης του αδικαιολόγητου πλουτισμού 319
δδ.
Η εξ αδικαιολογήτου πλουτισμού αξίωση των δανειστών ευθέως κατά του εκκαθαριστή-μετόχου 319
γ. Αποκλεισμός της ευθύνης των μετόχων με βάση την ΑΚ 479 ................................... 321
2. Η ισχύς της διανομής ανύπαρκτου (εικονικού) περισσεύματος............................... 322
3. Η δικαστική απαγόρευση της πρόωρης διανομής...................................................... 323
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ
TΟ ΠΕΡΑΣ ΤΟΥ ΝΟΜΙΚΟΥ ΠΡΟΣΩΠΟΥ
Α. Οι προϋποθέσεις ................................................................................ 326
Ι. Η ουσιαστική προϋπόθεση της περάτωσης της εκκαθάρισης................................... 326
1. Η «κατά σύμβαση» λήξη της εκκαθάρισης................................................................... 326
2. Το κώλυμμα από την ύπαρξη εκκρεμούς δίκης ......................................................... 327
3.
Η ανεπάρκεια της εταιρικής περιουσίας για την ικανοποίηση των πιστωτών................ 328
ΙΙ. Η διαγραφή από το Γ.Ε.ΜΗ............................................................................................ 331
1. Η πράξη της διαγραφής.................................................................................................. 331
2. Ο νομικός χαρακτήρας της διαγραφής από το Γ.Ε.ΜΗ. ........................................... 332
α.
Το σύστημα του δηλωτικού χαρακτήρα (το παράδειγμα του γαλλικού δικαίου)........... 332
β.
Το σύστημα του απόλυτα συστατικού χαρακτήρα - η απόσβεση των εννόμων σχέσεων της εταιρίας (το παράδειγμα του ιταλικού δικαίου) ............................................................................................................................. 335
γ.
Το σύστημα του σχετικά συστατικού χαρακτήρα (το παράδειγμα του ελληνικού δικαίου) 338
3.
Οι συνέπειες της διαγραφής της εταιρίας από το Γ.Ε.ΜΗ. στο δίκαιό μας...................... 343
Β. H συνέχιση της εκκαθάρισης μετά τη διαγραφή από το Γ.Ε.ΜΗ................ 344
Ι. Λόγω εμφάνισης ενεργητικού........................................................................................ 344
ΙΙ. Λόγω ανακάλυψης παθητικού....................................................................................... 346
1. Γενικά ............................................................................................................................... 346
2. Με σκοπό την κήρυξη της εταιρίας σε πτώχευση....................................................... 348
ΙΙΙ. Η διαδικασία συνέχισης της εκκαθάρισης................................................................... 349
Τελικές παρατηρήσεις............................................................................ 351
BIBΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ..................................................................................................................... 355
Ι. Γενικά έργα........................................................................................................................ 355
II. Μονογραφίες - άρθρα - ερμηνείες κατ’ άρθρο........................................................... 356
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΞΕΝΟΓΛΩΣΣΗ........................................................................................... 366
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΛΗΜΜΑΤΩΝ.................................................................................................... 369
AΛΦΑΒΗΤΙΚΟ ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ MEΡΟΥΣ Α΄ (Η ΛΥΣΗ ΤΗΣ Α.Ε.)........................................... 369
AΛΦΑΒΗΤΙΚΟ ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ MEΡΟΥΣ Β΄ (Η ΕΚΚΑΘΑΡΙΣΗ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΙΑΣ)..................... 374
