Τα δεκαέξι δοκίμια που αττοτελούν αυτόν τον τόμο εξετάζουν μια σειρά από καίρια και επίκαιρα ζητήματα της ελληνικής μουσικής από την σκοπιά της κριτικής θεωρίας. Στο πρώτο μέρος, η νεοελληνική όπερα προσεγγίζεται με αναφορά σε θεωρίες εθνικισμού, αναδεικνύονται νεωτερικές διαστάσεις της δημιουργίας του Μανώλη Καλομοίρη και εκλεκτικές συγγένειες της σκέψης και της πρακτικής του Δημήτρη Μητρόπουλου με τη σκέψη του Τέοντορ Αντόρνο, ενώ με αφορμή το Νίκο Σκαλκώτα έρχεται στο προσκήνιο η στενή συνάφεια καλλιτεχνικής αξίας και εθνικής ταυτότητας. Στο δεύτερο μέρος εξετάζονται, μεταξύ άλλων, οι ανορθολογικές διαστάσεις του κυρίαρχου στη χώρα μας μουσικού λαϊκισμού, η διείσδυση του ιδιωτικού παράγοντα και η προώθηση της νεοφιλελεύθερης πολιτικής στο δημόσιο μουσικό χώρο, ιδιοτυπίες και στρεβλώσεις στα προγράμματα και στο επίπεδο σπουδών των ιδιωτικών μουσικών εκπαιδευτηρίων της χώρας, η συμβολή των ιδιωτικών μουσικών αρχείων στην υπανάπτυξη της νεοελληνικής έντεχνης μουσικής, οι θεσμικές συνεπαγωγές αισθητικών δογμάτων του τύπου «η μουσική είναι μία» και οι ιδεολογικές εκείνες αντιφάσεις των ηγεσιών διοίκησης μουσικών ιδρυμάτων που συνέβαλλαν στη χρόνια υπολειτουργία και την οριστική κατάργησή τους.
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Πρόλογος.................................................................................................................................... 11
Πρόλογος του συγγραφέα........................................................................................................... 17
ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ Μουσικολογικά δοκίμια................................................................................ 21
Αντί εισαγωγής: Οι τρεις εποχές της νεοελληνικής μουσικής.................................................... 23
Εποχή πρώτη: κοσμοπολιτισμός................................................................................................. 24
Εποχή δεύτερη: εθνικισμός......................................................................................................... 26
Εποχή τρίτη: λαϊκισμός............................................................................................................... 28
Εθνικισμός και νεοελληνική όπερα............................................................................................. 31
Για τον Μανώλη Καλομοίρη....................................................................................................... 38
Καλομοίρης και Βενιζέλος: Εκλεκτικές συγγένειες.................................................................... 38
Ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος του Μανώλη Καλομοίρη: Αισθητικές και ιδεολογικές πτυχές ενός ύστερου έργου ..................................................................................................................................... 48
Προοιμιακά.................................................................................................................................. 48
Το ιδεολογικό υπόβαθρο της όπερας........................................................................................... 50
Μουσική γλώσσα και δραματική λειτουργία ..............................................................................52
Το ύστερο καλομοίρικο έργο......................................................................................................54
Για τον Δημήτρη Μητρόπουλο................................................................................................... 56
Ο Μητρόπουλος και η φιλοσοφία της μουσικής ερμηνείας......................................................... 56
Ο Μητρόπουλος ως ερμηνευτής του Mahler................................................................................ 65
Νίκος Σκαλκώτας: Εθνική ταυτότητα και καλλιτεχνική αξία..................................................... 71
ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ Συμβολές στη δημόσια συζήτηση.......................................................... 87
Θεσμοί.......................................................................................................................................... 89
Η νεοελληνική μουσική υπανάπτυξη και οι αιτίες της................................................................ 89
Όπερα: Ιδιωτική ή δημόσια υπόθεση;......................................................................................... 96
Ωδεία και αρχεία: Όψεις του ιδιωτικού στη νεοελληνική μουσική.......................................... 101
Ωδεία......................................................................................................................................... 101
Αρχεία....................................................................................................................................... 106
Αισθητικά και ιδεολογικά......................................................................................................... 109
Μουσική: Μία ή πολλές;............................................................................................................. 109
Νεοελληνικός ανορθολογισμός και μουσικός λαϊκισμός: το ιδεολόγημα του
“έντεχνου” λαϊκού τραγουδιού.................................................................................................... 115
Από το “έντεχνο” στο “λόγιο”: Επισημάνσεις αισθητικής και πολιτικής................................... 121
Γάμοι εξ αριστερός χειρός στη νεοελληνική μουσική. Όψεις απόκλισης από τη
μουσική Ευρώπη ........................................................................................................................ 128
(α) Λαϊκή μουσική και σύγχρονη έντεχνη ποίηση...................................................................... 129
(β) Λαϊκή μουσική και συμφωνική ορχήστρα............................................................................. 131
(γ) Η λαϊκή μουσική στην αίθουσα συναυλιών........................................................................... 132
Συνθέτες και θεσμοί................................................................................................................... 133
Ο Μανώλης Καλομοίρης και οι μουσικοί θεσμοί. Με αφορμή τα 50 χρόνια από το θάνατό του 133
Η συμφωνική μουσική και οι ιδεολογικοί εχθροί της. Αναφορά στον θεσμικό
Μάνο Χατζιδάκι με αφορμή τα γεγονότα στην Ορχήστρα των Χρωμάτων................................. 138
(α) Ενάντια στα μουσικά εκπαιδευτήρια....................................................................................... 140
(β) Ενάντια στο προσωπικό των συμφωνικών ορχηστρών........................................................... 142
(γ) Ενάντια στην έντεχνη μουσική................................................................................................ 143
Ηθική της προαίρεσης και μουσική πολιτική -Εγκώμιο στο Γιώργο Σισιλιάνο........................... 146
Ανώτατη και Μέση Δημόσια Μουσική Εκπαίδευση.................................................................... 147
Ιδιωτική και Γενική Μουσική Εκπαίδευση................................................................................... 148
Συμφωνικές ορχήστρες και εκδοτικοί οίκοι.................................................................................. 149
Η περίεργη μεταμόρφωση της λαϊκής μουσικής........................................................................... 150
Μια τελευταία παρατήρηση.......................................................................................................... 151
Πρώτες δημοσιεύσεις.................................................................................................................... 153
Βιβλιογραφία................................................................................................................................. 155
Κατάλογος κύριων ονομάτων ....................................................................................................... 171
