Ο Εθνομάρτυς Μητροπολίτης Δράμας (1902-1909) και μετέπειτα Σμύρνης (1910-1922) Χρυσόστομος (κατά κόσμον Καλαφάτης), υπήρξεν μία από τις ηρωικότερες και συνάμα τραγικότερες μορφές του νέου Ελληνισμού και της Ορθοδοξίας. Υπήρξε από τους μεγαλομάρτυρες εκείνους του Έθνους, που κρατούν ψηλά την περηφάνειά του, όταν οι ηγετίσκοι του την τσακίζουν με τη δειλία τους.

Όταν την υστάτη ώρα ο αρχιεπίσκοπος των Καθολικών τον εκλιπαρεί, αφού προηγουμένως του εξασφαλίζει θέση επί αναχωρούντος ευρωπαϊκού ατμοπλοίου, να τον ακολουθήσει, επιβιβαζόμενος σε αυτό, αρνείται. Και απαντά σε τόνο γαληνιαίας και ακλόνητης απόφασης.

–Παράδοσις του Ελληνικού κλήρου, αλλά και υποχρεώσεις (καθήκον) του καλού ποιμένος είναι να παραμένη με το ποίμνιό του.

Είναι η στιγμή κατά την οποίαν ο Χρυσόστομος περνά στο χώρο της αθανασίας και συγκαταλέγεται στο πάνθεον των μαρτύρων και των αγίων του Γένους.

Το βιβλίο είναι πρωτότυπο ιστορικό ντοκουμέντο, βασισμένο στην αφήγηση του Τούρκου αυτόπτου μάρτυρος, Ταγματάρχου Οσμάν Φεϊζή, όπως αυτή κατεγράφη από τον δημοσιογράφο της εφημερίδος «Η ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ», Σταύρο Κουκουτσάκη, το Δεκέμβριο του 1929, σε επτά συνέχειες.

Πρόκειται για τη μοναδική μαρτυρία την οποία έχουμε για το θέμα αυτό από την αντίπαλη πλευρά και μάλιστα από έναν άνθρωπο ο οποίος, λόγω ακριβώς του βαθμού τον οποίον έφερε στον τότε Τουρκικό Στρατό, παρακολούθησεν εκ του σύνεγγυς το μαρτύριο του αοιδίμου  Ιεράρχου και το αφηγήθηκε αργότερα, με λεπτομέρειες, στον Έλληνα δημοσιογράφο.

Το μαρτύριό του σφράγισε την τραγωδία της Μικρασιατικής Καταστροφής και τη συρρίκνωση των εθνικών πόθων. Ο αλήστου μνήμης Επίσκοπος υπήρξεν από τους υπέροχου εκείνους Εθνομάρτυρες οι οποίοι κατά το πέρασμα των αιώνων με την εθνωφελή τους δράση και την προσωπική τους θυσία κρατούν ακατάβλητοι άσβεστη τη φλόγα της εθνικής προσφοράς, η οποία φωτίζει το μαρτυρικό δρόμο τους Έθνους.

Είπαν για το Μητροπολίτη:

Πέθανε σαν αληθινός μάρτυς…  (Κων/νος Πολίτης)

Ο Χρυσόστομος εχάραξεν ανεξιτήλως ολόχρυσον μεγάλη σελίδα εις την ιστορίαν της Εκκλησίας και του Γένους ημών… (καθηγητής Λεων. Φιλιππίδης)

Ο ζωή του ολόκληρη, το έργο του, ο μαρτυρικός θάνατός του, εχάρισαν, στη φωτεινή πλειάδα των μαρτύρων της Εκκλησίας και του Έθνους, ένα ολόλαμπρο, σε πρώτο μέγεθος, αστέρι η ακτινοβολία του οποίου διαρκώς θα φωτίζη τα ανώτερα ιδανικά… (Παναγιώτης Κασιμάτης)

Ο Χρυσόστομος υπήρξε ο Παλαιολόγος της Εκκλησίας μας. (Παντελής Καψής)

Η θυσία του Χρυσοστόμου εφώτισε ολόκληρο το Μικρασιατικό δράμα. Γιατί αυτός στάθηκε ο μοναδικός ήρως… (Μιχαήλ Ροδάς)

…Ο Χρυσόστομος ωδηγήθη προς το μαρτύριον ωσάν αληθινός ιερομάρτυς της Εκκλησίας… (Κων. Σπανούδης)

…Ο Χρυσόστομος δεν ήτο μόνον ο Δεσπότης, ο πατέρας,
ο εθνάρχης της ελληνικής Σμύρνης, ήτο και ο διάδοχος
του Πατριάρχου Γρηγορίου… (Άγγελος Τανάγρας)

…Εθυσίασε την ζωήν του υπέρ όλων ημών και υπέρ εκείνων, οι οποίοι θα έλθουν και θα εξακολουθούν να έρχωνται κατόπιν μας… (Παύλος Νιρβάνας)

- See more at: http://www.lexitipon.gr/product/268/o-martyrikos-thanatos-toy-mitropoliti-smyrnis-xrysostomoy.html#sthash.L97qWZYx.dpuf