Το βιβλίο πραγματεύεται την πολύπλευρη παρουσία και φυσιογνωμία του Πανεπιστημίου Αθηνών, του πρώτου ανώτατου εκπαιδευτικού ιδρύματος του ελληνικού κράτους. Επιχειρείται μια συνθετική μελέτη και αφήγηση της ιστορίας του κατά τον πρώτο αιώνα της ζωής του, από την ίδρυσή του έως και τον Μεσοπόλεμο, μέσα από έναν συνεχή διάλογο με προηγούμενες αλλά και σύγχρονες ιστοριογραφικές προσεγγίσεις και με την αξιοποίηση του πλουσιότατου αρχείου του. Με επίκεντρο τους σημαντικότερους σταθμούς της ιστορικής διαδρομής του, αναδεικνύεται ο κεντρικός ρόλος του Πανεπιστημίου ως του κατεξοχήν εκπαιδευτικού επιστημονικού φορέα ο οποίος λειτούργησε με σκοπό την πλήρη ένταξη της Ελλάδας στη χορεία των ευρωπαϊκών κρατών, αφενός υπερασπίζοντας το εξέχον ιστορικό παρελθόν του ελληνικού έθνους-κράτους –με έμφαση στην αρχαιότητα, τη μήτρα του ευρωπαϊκού πολιτισμού– και αφετέρου συμβάλλοντας στην επιστημονική και τεχνολογική εξέλιξη της χώρας.  
Κεντρικοί άξονες που διατρέχουν την αφήγηση είναι η σχέση του ιδρύματος με την πολιτική εξουσία, η θέση του στο πλαίσιο της Μεγάλης Ιδέας, ο ρόλος του στη διαμόρφωση της έννοιας και των πρακτικών της επιστήμης και στη στελέχωση του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα, καθώς και η συμβολή του διδακτικού προσωπικού και του φοιτητικού σώματος στη συγκρότηση της δημόσιας σφαίρας. Παράλληλα, τίθεται μια σειρά από νέα ερευνητικά ερωτήματα, και επιχειρείται μια πρώτη συσχέτισή τους με πλευρές της ιστορίας του ιδρύματος που δεν έχουν μελετηθεί αναλυτικά (οικονομική αυτοτέλεια, συμβολή εργαστηρίων, μου­σείων, κλινικών κ.ά.), με το πλήθος των ευθυνών και αρμοδιοτήτων που το πανεπιστήμιο ανέλαβε με την πάροδο του χρόνου καλύπτοντας κοινωνικά αιτούμενα, και με τον ιδεολογικό του ρόλο. Ο τόμος εικονογραφείται με πλούσιο και σπάνιο φωτογραφικό και αρχειακό υλικό.