Tο βιβλίο προσπαθεί να ξεχωρίσει τη θρησκευτικότητα από τη μεταφυσική αναζήτηση. Η πρώτη είναι ανάγκη ορμέμφυτη, ενστικτώδης, η δεύτερη είναι άθλημα ελευθερίας από αυτήν την αναγκαιότητα. Αυτός είναι ο λόγος που η θρησκεία έχει πανανθρώπινο και διαχρονικό χαρακτήρα, ενώ η μεταφυσική αναζήτηση χαρακτηρίζει πάντα τους λίγους. Όμως, κατά κανόνα, η μεταφυσική αναζήτηση είναι που παράγει πολιτισμό, όχι η θρησκεία, όπως δεν παράγει πολιτισμό και η οποιαδήποτε χρηστική επιστήμη. Η γλώσσα της αναζήτησης δεν είναι η γλώσσα της Τέχνης και των φιλοσοφικών προτάσεων.
Ως καίρια ιστορική πτυχή του προβλήματος αναλύεται στο βιβλίο η θρησκειοποίηση του εκκλησιαστικού γεγονότος.
