Οι συστηματικές βιβλιογραφικές συναγωγές, όσες επεδίωξαν να αποτυπώσουν τις πραγματικότητες της νεοελληνικής βιβλιοπαραγωγής, αντιπροσωπεύονται, κατά γενικό κανόνα, από έργα πολύτιμα, τα οποία στηρίχθηκαν σε απλές και αποτελεσματικές μεθοδεύσεις: επισήμανση της βιβλιογραφήσιμης ύλης, ακριβής απόδοση των τίτλων των εντύπων που κυκλοφόρησαν, συν κάποιες απαραίτητες βιβλιολογικές πληροφορίες (σχήμα και αριθμοί σελίδων) και υπόδειξη, σε περιορισμένο αριθμό, βιβλιοθηκών στις οποίες απόκεινται αντίτυπα των περιγραφομένων εντύπων.
Και έτσι συγκροτημένες, οι βιβλιογραφίες αυτού του τύπου έχουν προσφέρει σημαντικές υπηρεσίες στην ιστορική έρευνα και στη συλλογική αυτογνωσία: δημιούργησαν ένα στέρεο υπόβαθρο, που περιόριζε την αυθαίρετη ιστορική ρητορεία και οδηγούσε, όσους ενδιαφέρονταν να είναι η ιστοριογραφία και η γνώση της ιστορίας σύστοιχες με τις ιστορικές πραγματικότητες, σε ασφαλέστερες ποσεγγίσεις και πιο αποτελεσματικές θεωρήσεις. Το παράδειγμα του νεοελληνικού 19ου αιώνα είναι, από την άποψη αυτή, πολλαπλά ενδεικτικό και έχει επισημανθεί περισσότερες από μία φορές: η βιβλιογράφηση της περιόδου 1800-1863 από τον Δημήτριο Γκίνη και τον Βαλέριο Μέξα, και όσους, στη συνέχεια, συμπλήρωσαν μεθοδικά το έργο τους, επέτρεψε να υπάρχει, για την περίοδο αυτή, μια ασφαλέστερη γνώση, που πλαισίωσε και υπέθαλψε τις ιστοριογραφικές επιδόσεις προς όλες τις κατευθύνσεις. Αντίθετα, για τις τελευταίες δεκαετίες του αιώνα, η απουσία αντίστοιχης βιβλιογραφικής υποδομής εξακολουθεί να περιορίζει την εμβέλεια των ερευνών και των αναζητήσεων και δίνει μεγαλύτερη άνεση για εξεζητημένες ερμηνείες και διάστροφα πορίσματα.
[...]