Με ιδιαίτερη χαρά, σας καλοσωρίζω στη σημερινή διεπιστημονική εκδήλωση με θέμα : Γιάννης Ρίτσος, ποιητής της λογιοσύνης του λαού, με αφορμή τον εορτασμό των 100 χρόνων από τη γέννησή του, την 1η Μαΐου 2009. Πρόκειται για μια συνεργασία δύο φορέων: του Εργαστηρίου Συγκριτικής Γραμματολογίας του Τμήματος Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του Α.Π.Θ., και της Κεντρικής Δημοτικής Βιβλιοθήκης του Δήμου Θεσσαλονίκης.
Σκεφθήκαμε ότι επ` ευκαιρία των εκατό χρόνων από τη γέννηση του Γ. Ρίτσου, το Πανεπιστήμιο, αλλά και η πόλη όφειλε να οργανώσει μια εκδήλωση λόγου, προκειμένου να επανεκτιμηθεί ή και να αναθεωρηθεί η κριτική ματιά στο έργο του. Αδυνατώντας να οργανώσουμε ένα πολυήμερο συνέδριο με πολλές θεματικές και άξονες, και συνειδητοποιώντας τις δυνατότητές μας, αποφασίσαμε να επικεντρώσουμε το ενδιαφέρον μας σε μερικές και μόνον πτυχές του πολυσήμαντου έργου του, γιατί παρά τις αμφιλεγόμενες κρίσεις του πολυσχιδούς έργου του, ο ανήσυχος αυτός στοχαστής εξακολουθεί να κερδίζει νέους αναγνώστες, να παραμένει ο πλέον μεταφρασμένος έλληνας ποιητής στο εξωτερικό, να προκαλεί αντιδράσεις με την πληθωρική του δημιουργία και την εικαστική του δημιουργία, ενώ ταυτόχρονα η απέραντη δίψα για ελευθερία και αυτοδιάθεση του λαού, τον κατέστησε θιασώτη της λογιοσύνης του λαού.
Και πραγματικά, το έργο του εμπνέεται από ένα απλό προσωπικό όραμα του κόσμου, γεγονός που τον ωθεί να προσπερνά τα στενά σύνορα της χώρας μας, να απλώνει αδίσταχτα το βλέμμα του προς μια ξέφρενη διανοητική διαδρομή εντάσσοντας, με μια δική του αξιολόγηση, τα πιο ετερογενή στοιχεία από τον αγιοπλαστικό κομμουνισμό, τον κοινωνικό χριστιανισμό και κυρίως την ελληνική παράδοση σ` όλες τις εκφάνσεις της. Ο Γ. Ρίτσος προσηλώνεται στην ποίηση για να αναδειχθεί σε συγγραφέα μιας άγρυπνης συνείδησης με προσωπικό ήθος και ύφος.
Η ποίηση για τον Γ. Ρίτσο ήταν πράξη έρωτα, απαραίτητη τροφός, συνοδός, σύντροφος. Έγραφε `από ανάγκη`, μένοντας πολύ συχνά ξάγρυπνος, πεινασμένος, διψασμένος, δουλεύοντας δέκα, δώδεκα και μερικές φορές δεκαοκτώ και είκοσι ώρες το εικοσιτετράωρο.
[...] `Η ποίηση είναι η μνήμη του μέλλοντος`. Η αξιωματική αυτή ρήση του Γ. Ρίτσου ήταν και η συνειδητή επιλογή του για το ρόλο της ποίησής του. Αν όχι για το σύνολο του πολύπλευρου έργου του, οπωσδήποτε για το μεγαλύτερο μέρος του. Αντικειμενικό γεγονός είναι ότι ο Ρίτσος με το τεράστιο έργο του απομνημόνευσε και μνημειοποίησε το συλλογικό βίωμα των οραμάτων, αγώνων και παθών του λαού μας στον 20ο αιώνα. Και, μάλιστα, μετέχοντας ο ίδιος `οργανικά` στο συλλογικό βίωμα και εντάσσοντας σ` αυτό και το ατομικό, το προσωπικό του βίωμα, επιλέγοντας -παρά το μέγιστο ποιητικό του ταλέντο- όχι να ξεχωρίσει, αλλά να σμίξει με τον κόσμο. Αυτό ήταν και θα παραμένει το μεγαλύτερο από όλα τα μεγαλεία του ανθρώπου και ποιητή Γιάννη Ρίτσου. [...] Καθηγητής Γιώργος Φρέρης

[Απόσπασμα από το κείμενο της εισαγωγής της έκδοσης]