Κάτω από ένα πυκνό, απεριποίητο μουστάκι, δόντια που λάμπουν και αισθησιακά χείλη. Ο άντρας του πίνακα, ημίσωμος και χαμογελαστός, έχει το πρόσωπο στραμμένο προς τον θεατή (σ. 6). Το δεξί του χέρι ακουμπάει στη μέση του, σε μια στάση που αναδεικνύει τις βαριές πτυχές ενός κόκκινου μανδύα. Η κατά τα άλλα μάλλον συνηθισμένη μορφή του λεπτού βραχύσωμου άντρα με το πλατύ πρόσωπο και την παιγνιώδη έκφραση, όπως και το μαύρο εφαρμοστό ρούχο με τη λευκή δαντελένια τραχηλιά, παραπέμπουν στην προσωπογραφία κάποιου εύθυμου ισπανού ευπατρίδη ή αυλικού του 17ου αιώνα. Εντούτοις, ο εικονιζόμενος δεν είναι άλλος από τον έλληνα φιλόσοφο Δημόκριτο, ο οποίος μοιάζει να διασκεδάζει με τον κόσμο, σύμβολο του οποίου αποτελεί η υδρόγειος επάνω στο τραπέζι.
[...] Ο Βελάσκεθ ζωγράφισε την προσωπογραφία του Δημόκριτου το 1628/29, εποχή κατά την οποία έδειχνε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το έργο του μεγάλου φλαμανδού ζωγράφου του Μπαρόκ. Η επίδραση του Ρούμπενς θα είναι εξίσου εμφανής και σε ορισμένα μεταγενέστερα έργα του Βελάσκεθ, όπως στον Άρη, τον αρχαίο θεό του πολέμου, τον οποίο ζωγράφισε το 1639-1641. [...]