[...] Γενικά ο Αριστοτέλης συγκρίνει εδώ την Κρητική πολιτεία με τη Σπαρτιατική και βρίσκει ότι μερικοί νόμοι της Κρήτης είναι ανώτεροι από τους Σπαρτιατικούς, ενώ μερικοί από τους πολιτειακούς θεσμούς είναι κατώτεροι. Συγκεκριμένα, ως προς την υπεροχή των νόμων: τα συσσίτια π.χ. στην Κρήτη, που τα λένε `ανδρεία`, έχουν οργανωθεί καλύτερα από τα αντίστοιχα Σπαρτιατικά, γιατί είναι «κοινότερα», δηλ. δεν είναι υποχρεωμένοι οι πολίτες, όπως στη Σπάρτη, να συνεισφέρουν το `τεταγμένον`, αλλά ό,τι μπορεί ο καθένας, χωρίς η πενία να τους κοστίζει την απώλεια των ίσων δικαιωμάτων τους ως πολιτών, όπως γίνεται στη Σπάρτη, όπου `μετέχειν νόμος κωλύει της πολιτείας`. Επίσης, καλύτερα θεσπισμένη είναι στην Κρήτη η αντιμετώπιση των δούλων, που εσφαλμένα ονομάζονται από τον Αριστοτέλη περίοικοι [...]. Άλλωστε, ενώ από το φόβο της ολιγανθρωπίας η Σπάρτη ενθάρρυνε την πολυτεκνία, ο Κρητικός νομοθέτης βρήκε πρόσφορους τρόπους για να αποθαρρύνει την πολυανθρωπία. [...] (Από την εισαγωγή του βιβλίου)

Ο συγγραφέας φωτίζει την κρητογνωσία του Αριστοτέλη. Η λεγόμενη `Κρητική Πολιτεία` (από το Β` των Πολιτικών) αντικαθιστά το χαμένο αντίστοιχο κεφάλαιο της `Συναγωγής Πολιτειών` και αποτελεί μια προσέγγιση κυρίως πολιτική ή πολιτειακή (έναντι της κυρίως νομικής-νομοθετικής του Πλάτωνα και της κυρίως εθνογραφικής παιδαγωγικής του Εφόρου). Οι σχετικές πληροφορίες προέρχονται από δεύτερο χέρι, ίσως από μαθητές του Λυκείου. Παρά τη γενική αποδοχή του συγκεντρωτικού συστήματος της Δωρικής Κρήτης, ο Σταγειρίτης ασκεί κριτική σε πολλούς θεσμούς, ιδιαίτερα στην ισοβιότητα των `Κόσμων` (αντίστοιχων προς τους Εφόρους της Σπάρτης). Το έργο εγκωμιάστηκε από έντιμους και διαπρεπείς εργάτες της επιστήμης (Irmscher, Huxley κ.ά.).

[Απόσπασμα από κείμενο παρουσίασης εκδότη ή έκδοσης]