Όπου πήγε, πήγα. Έπρεπε να δω τους τόπους που έδρασε και να ακούσω τους ανθρώπους που τον γνώρισαν και έζησαν μαζί του.
Το ευτύχημα είναι ότι στις αρχές της δεκαετίας του 1970, που άρχισα την έρευνα, πρόλαβα εν ζωή τους περισσότερους από εκείνους που τον λάτρεψαν ή τον μίσησαν, που τον πολέμησαν ή υπήρξαν συναγωνιστές του. Έτσι, διασώθηκαν πολλά χαρακτηριστικά του γνωρίσματα, συμπεριφορές και ατόφιες φράσεις του, που αναπαράγονταν από στόμα σε στόμα, όπως το δημοτικό τραγούδι. Και είχα την τύχη να έχω σπουδαίους οδηγούς σε κάθε τόπο. Άλλο είναι να πηγαίνεις ψάχνοντας και άλλο να σε ξεναγούν στο πρώτο αντάρτικο λημέρι του Παρνασσού οι καπετάνιοι Περικλής και Νικηφόρος. Άλλο να χαζεύεις το βουνό από μακριά και άλλο να σου δείχνει ο μαυροσκούφης Κατσαντώνης τα περάσματα της Χελιδόνας.
Στην αρχή διένυσα ανυποψίαστος εκατοντάδες χιλιόμετρα για να μιλήσω με κάποιον που δήθεν ήταν `πολύ κοντά στον Άρη` και να διαπιστώσω από τα λεγόμενά του ότι απλώς τον είχε δει να περνάει με το άλογο από την πλατεία του χωριού του. Ή συνάντησα τόσα πρωτοπαλίκαρα, τόσους αγγελιαφόρους, γραμματικούς και επιτελείς του αρχηγού που ο αριθμός γίνεται εξωφρενικός. Δεν το καταλογίζω, το κατανοώ. Ο μύθος έλκει. Στα περισσότερα ελληνικά χωριά, ιδίως τα ορεινά, πάντα κάποιος είχε να μου αφηγηθεί τουλάχιστον μία συγκλονιστική ιστορία με τον αρχηγό του ΕΛΑΣ στην οποία υπήρξε αυτόπτης μάρτυρας.
Όμως τίποτα δεν έχει περιληφθεί σε αυτό το βιβλίο χωρίς να είναι απολύτως διασταυρωμένο. Αν κάποιος μου ανέφερε ένα επεισόδιο, τον ρωτούσα ποιοι άλλοι ήσαν παρόντες, τους αναζητούσα και, μόνο αν μου το επιβεβαίωναν επακριβώς, μόνο τότε καταχωριζόταν στο υλικό που ίσως περιελάμβανα στο βιβλίο. Αν δεν υπήρχαν άλλοι μάρτυρες στο επεισόδιο, όσο πειστικός και αν ήταν ο συνομιλητής μου, ήταν απλώς σαν να μην το άκουσα ποτέ.
Το 1974 με την πτώση της δικτατορίας άνοιξε ο δρόμος της επιστροφής για εκατοντάδες πρώην πολεμιστές του Βουνού που είχαν καταφύγει στις Ανατολικές Χώρες για να επιβιώσουν. Νέος ποταμός συνεντεύξεων, πληροφοριών και γραπτών αναμνήσεων.
Το 1990 είχα πλέον συγκεντρώσει ένα τεράστιο υλικό, που έπρεπε να διευθετηθεί, να απομαγνητοφωνηθούν οι συνομιλίες, να επιλεγούν τα πιο ενδιαφέροντα στοιχεία και επιτέλους να γραφτεί το βιβλίο. Εγκατέλειψα κάθε επαγγελματική ή άλλη δραστηριότητα και αφοσιώθηκα σε αυτήν την προσπάθεια. Στην παρουσίαση των αγωνιστών δεν έλαβα υπόψη μου τη μεταπελευθερωτική πορεία τους, αν συνέχισαν με κοινωνικούς αγώνες ή ιδιώτευσαν. Τα πρόσωπα παρουσιάζονται και εν πολλοίς κρίνονται για την προσφορά τους στα ζέοντα χρόνια 1940-1944. [...]
[Απόσπασμα από το κείμενο του προλόγου]
