Την επομένη της καταλήψεως της Κρήτης από τις Δυνάμεις του Άξονα, άγνωστοι πατριώτες έδωσαν πρώτοι το σύνθημα της αντίστασης κατά του κατακτητή κατεβάζοντας τη γερμανική πολεμική σημαία, που κυμάτιζε από τις 27 Απριλίου 1941 στον Ιερό Βράχο. Η ηρωική εκείνη πράξη υπήρξε ο πρόλογος ενός τετράχρονου έπους: Της μάχης του ελληνικού λαού κατά του βάρβαρου δυνάστη.
Εκείνο το πρωινό της 31ης Μαΐου 1941 η είδηση διαδόθηκε σαν αστραπή σ’ ολόκληρη την Αθήνα. Σε λίγες ώρες το φοβερό νέο είχε γίνει γνωστό και στο πιο μακρινό χωριό. Και σε μικρό χρονικό διάστημα το τολμηρό εκείνο εγχείρημα, που οι συμμαχικοί ραδιοφωνικοί σταθμοί -ανάμεσά τους και το βρετανικό BBC- διαλάλησαν στους υπόδουλους λαούς της Ευρώπης σαν υπέροχο παράδειγμα ανδρείας και φωτεινή καθοδήγηση στο δρόμο που έπρεπε ν’ ακολουθήσουν κατά των Γερμανών και των συμμάχων τους, είχε κάνει το γύρω του κόσμου.
Ποιοι ήταν όμως αυτοί που άρχιζαν τον αγώνα της αντίστασης με μια πράξη που έκανε τους Έλληνες να νοιώσουν τότε πραγματικά υπερήφανοι; Παρά τις εκτεταμένες έρευνες των Γερμανών και των Ελληνικών αστυνομικών και δικαστικών αρχών ποτέ δεν έγινε γνωστή η ταυτότητα των «δραστών». Και μόνο μετά την απελευθέρωση της Ελλάδας, τα Δεκεμβριανά και τη Συμφωνία της Βάρκιζας, αποφάσισαν να μιλήσουν. Έτσι, στις 25 Μαρτίου 1945, με κοινή συνέντευξη Τύπου που παραχώρησαν στις εφημερίδες "Ριζοσπάστης", "Ελεύθερη Ελλάδα" και "Ελευθερία", ο λαός, έκπληκτος, έμαθε την αλήθεια. Έμαθε ότι πίσω από την πράξη εκείνη, που κουρέλιασε στην κυριολεξία την τιμή και την υπόσταση ενός ολόκληρου έθνους, του ισχυρότερου του κόσμου, της φοβερότερης στρατιωτικής μηχανής που είχε γνωρίσει μέχρι τότε η ανθρωπότητα, βρίσκονταν δύο νέοι άνθρωποι. Ο Απόστολος Σάντας (από πατέρα Λευκάδιο και μητέρα Βυτινιώτισσα), τότε (1941) πρωτοετής φοιτητής της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και ο Μανώλης Γλέζος (από τη Νάξο) πρωτοετής και αυτός φοιτητής της Ανωτάτης Σχολής Οικονομικών και Εμπορικών Επιστημών.
Την ίδια νύχτα που τα τελευταία τμήματα του ελληνικού στρατού μαζί με Κρήτες και λίγες εναπομείνασες Αγγλονεοζηλανδικές δυνάμεις έπαυαν την αντίστασή τους στον έσχατο ελληνικό προμαχώνα, στη Μεγαλόνησο, ο Σάντας και ο Γλέζος έπαιξαν τη ζωή τους κορώνα-γράμματα μόλις στα 19 τους χρόνια. Σκαρφάλωσαν στον Ιερό Βράχο, αδιαφορώντας για τις γερμανικές δυνάμεις που βρίσκονταν σταθμευμένες εκεί, κατέβασαν τη χιτλερική σημαία και αφού την πέταξαν σε κάποιο πηγάδι χάθηκαν στο σκοτάδι, όπως είχαν έρθει, χωρίς να γίνουν αντιληπτοί από κανέναν.
Νεανική επιπολαιότητα; Τρέλλα; Αγανάκτηση για τα όσα έβλεπαν να διαδραματίζονται καθημερινά γύρω τους; Σίγουρα όλα αυτά μαζί, μα και κάτι άλλο βαθύτερο και ουσιαστικότερο: Ένοιωσαν βαθειά μέσα τους την ανάγκη να κάνουν κάτι που θα σήκωνε ψηλά και του Έθνους την ψυχή, όπως είχαν πράξει στο παρελθόν πολλοί ήρωες πρόγονοί τους.
Το βιβλίο του δημοσιογράφου και συγγραφέα Καρόλου Μωραΐτη "Απόστολος Σάντας: Έτσι κατεβάσαμε την σβάστικα από την Ακρόπολη", είναι η προσωπική μαρτυρία του 88χρονου σήμερα Σάντα για το ιστορικό αυτό γεγονός και έχει σχεδόν ολόκληρο τη μορφή μακράς συνέντευξης.
