Η Νοσταλγός και άλλα διηγήματα

"Αν έπιανα μια νοερή συζήτηση με τη φανταστική κοινότητα των αναγνωστών αυτού του τόμου για το ένα και το άλλο διήγημα, ποιο άρεσε περισσότερο και ποιο λιγότερο στον καθένα μας, τι τράβηξε περισσότερο την προσοχή μας, ξέρω πως αργά ή γρήγορα θα παραμέριζα λίγο τα αισθητικά μου κριτήρια και θα έφερνα την κουβέντα στο απλό εκείνο "Πατέρα στο σπίτι!".

Δεν θα πρόβαλλα καμία αντίρρηση σε όποιον έλεγε ότι δεν συγκρίνεται με τον "Έρωτα στα χιόνια", τη "Νοσταλγό", τη "Γλυκοφιλούσα" ή τους Έλαφροΐσκιωτους", θα συμφωνούσα ότι είναι κατώτερο από το "Ωχ! Βασανακια" -ξέρει κανείς διήγημα για τα σκολιαρόπαιδα καλύτερο και ποιητικότερο από αυτό;- και άλλα πολλά θα ήμουν πρόθυμος να δεχτώ. Μα θα γύριζα πάλι την κουβέντα στο απερίτεχνο διήγημα και στο πεντάχρονο, αθώο αγόρι που πηγαίνει στον μπακάλη και του ζητάει "μια σταξιά λάδι στο γυαλί", γιατί δεν έχουν πατέρα στο σπίτι, και εκείνος, τίμιος άνθρωπος καθώς είναι, δεν καταλαβαίνει από έλεος παρά μόνο από εντιμότητα, και δεν του δίνει.

Θα ήθελα να με πιστέψουν οι συναναγνώστες πως, κλείνοντας τούτο τον τόμο με τις τόσες αριστουργηματικές σελίδες, εξακολουθεί να βουίζει στα αυτιά μου η σπαρακτική φωνή του μικρού αγοριού:

"Δεν έχουμε πατέρα στο σπίτι!"

Έχω συχνά την εντύπωση πως όλο το διηγηματογραφικό έργο του Παπαδιαμάντη προσπαθεί να απαντήσει στη φωνή αυτή".

(Από το προλογικό κείμενο "Πέτρα σκανδάλου" του Σταύρου Ζουμπουλάκη)