Αλέξης Δαμιανός: Ένας ατόφιος ποιητής
Ο Αλέξης Δαμιανός, με τρεις μόνο ταινίες, παραμένει η πιο εμβληματική μορφή του σύγχρονου ελληνικού κινηματογράφου. Η αντοχή και η μοναδικότητα του έργου του επιβεβαιώνονται με τρόπο θαυμαστό και πηγαίο, κάθε φορά που η εγχώρια κινηματογραφία αναζητά αγωνιωδώς το πρόσωπό της.
Το έργο του Δαμιανού αγνοεί επιδεικτικά και προκλητικά τα τετριμμένα μονοπάτια της ντόπιας μυθοπλαστικής παράδοσης. Βρίσκεται στις απαρχές της δημιουργικής αγωνίας της τέχνης, στον ερασιτεχνισμό του ποιητή. Και από εκεί πλησίασε με τρόπο βίαιο, σκληρό, χωρίς καλλιγραφίες και ψιμύθια, την πραγματικότητα της εποχής του και την Ελλάδα του χτες. Γιατί και στο `Μέχρι το πλοίο` και στην `Ευδοκία` και στον παρεξηγημένο, αγνοημένο, τηλεοπτικό `Πατούχα`, ο Δαμιανός εισέβαλε στο κέντρο της νεοελληνικής περιπέτειας, ξετρύπωσε την ψίχα και την ψυχή της, υπονόμευσε τις αξίες και τις μυθολογίες της. Δικαίωσε όσους επιμένουν ότι ακόμα κι ο κινηματογράφος, τέχνη της σύνθεσης και της συνεργασίας, μπορεί κάποτε να χειραφετείται μέσα από απρόσμενες διαβάσεις, αυτές που διαχωρίζουν τους αληθινούς δημιουργούς του σινεμά από τους κατασκευαστές του.
Ο Δαμιανός πλησίασε τον κινηματογράφο με τρόπο υλικό, χωμάτινο. Η ποίησή του έχει την τραχύτητα του βράχου. Οι ήρωές του, ξεριζωμένοι και απόκληροι, ερωτεύονται, χορεύουν, σπαρταρούν και τσακίζονται. Η ηθογραφία είναι πολύ πίσω τους και η τραγωδία εντός τους. Από εδώ ξεκινάει το μεγάλο μάθημα του ξεχωριστού δημιουργού. Πως δηλαδή κινηματογραφούνται όλες οι αισθήσεις, πώς κινηματογραφείται η υλικότητα της απόγνωσης, του έρωτα και της ζωής.
Το 1993, όταν ακόμα ο `Ηνίοχος` βρισκόταν στο στάδιο των γυρισμάτων, είχαμε ήδη τιμήσει, στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, τον Αλέξη Δαμιανό. Σήμερα, τόσα χρόνια μετά, πως να μην αποδεχτούμε ότι ο `Ηνίοχος` συμπυκνώνει, με τον ίδιο απρόβλεπτο και μοναδικό τρόπο, όλες τις δημιουργικές αντι-φάσεις του Δαμιανού; Παρόλο που, ομολογουμένως, αυτή η ταινία δεν προκάλεσε τον ίδιο ενθουσιασμό με τις δύο προηγούμενες, περιέχει, μέσα στην υπερβολή της, στοιχεία που από μόνα τους στέκουν σε οποιαδήποτε ανθολογία. Διαθέτει, πάνω απ` όλα, πάντα ενεργή, ανθεκτική και οργισμένη, εκείνη την μεγάλη αρετή του Αλέξη Δαμιανού: την αγωνία του για τη Μνήμη και τη Μοίρα αυτού του τόπου.
Υλικός, βίαιος, μαχητικός και αυθεντικός, ο άνθρωπος αυτός, 83 χρονών σήμερα, που έρχεται από το χωριό της Εύβοιας, μας δωρίζει πάντα μια ματιά στον κόσμο κι αυτή η ματιά μοιάζει το ίδιο απλή και σπάνια σαν σταγόνα της βροχής. Μιχάλης Δημόπουλος, Διευθυντής Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης
[Απόσπασμα από το κείμενο της εισαγωγής της έκδοσης]
