Η πόλη της Μυτιλήνης βρίσκεται στην ανατολική παραλία της Μυτιληναίας (Εικ. 3), απέναντι ακριβώς από τη Μικρά Ασία. Από τη θέση αυτή η Μυτιλήνη είχε όλα τα πλεονεκτήματα της γειτνίασής της με τη δυτική παραλία του Αδραμυττηνού κόλπου και της κυριαρχίας στο θαλάσσιο πέρασμα ανάμεσα στη Λέσβο και τη Μικρά Ασία. Η αρχαία πόλη ήταν χτισμένη πάνω σε νησίδα και χωριζόταν από την απέναντι στεριά με στενή λουρίδα θάλασσας, τον Εύριπο (Εικ. 4). Ο Εύριπος καθιστούσε την πόλη φυσικά οχυρή. Η οχύρωση της πόλης ενισχύθηκε και με τείχος κατά μήκος του Ευρίπου από την πλευρά του νησιού. Το μικρό νησί κοντά στην παραλία παρείχε μοναδική δυνατότητα να διαμορφωθούν λιμάνια από τις δύο πλευρές του, που προστάτευαν τα πλοία από το βοριά και το νοτιά.
Ο Διόδωρος (13,79,8) μιλώντας για τη διμερή διάρθρωση της Μυτιλήνης της εποχής του (1ος αι. π.Χ.), που είχε προέλθει από την επέκταση της πόλης μέσα στον 4ο αι. π.Χ., λέγει: `η παλιά πόλη είναι μικρό νησί, και αυτή που πρόσθεσαν ύστερα βρίσκεται στη Λέσβο, την απέναντι στο νησί αυτό, και ανάμεσά τους είναι ένας στενός εύριπος, που κάνει την πόλη οχυρή`.
Σήμερα, στη θέση της νησίδας υπάρχει μία λοφώδης χερσόνησος, η οποία σχηματίστηκε με τη βαθμιαία επιχωμάτωση του Ευρίπου στο Μεσαίωνα και εισχωρεί βαθιά στη θάλασσα.
Το Κάστρο της Μυτιλήνης (Εικ. 4) καταλαμβάνει το βορειοανατολικό τμήμα της χερσονήσου από το βόρειο λιμάνι της πόλης μέχρι την κορυφή του λόφου (Εικ. 1). Η κάτοψή του είναι ένα ακανόνιστο παραλληλόγραμμο. Εκτείνεται σε μήκος 300 μ. περίπου από ΝΑ. προς ΒΔ. και σε πλάτος 150-270 μ. περίπου από ΒΑ. προς ΝΔ. Όπως φαίνεται από παλαιές φωτογραφίες (Εικ. 2, 6), ο τόπος γύρω από το Κάστρο είχε απογυμνωθεί από δένδρα για αμυντικούς λόγους. Εξωτερικά, στη δυτική πλευρά του, υπήρχαν τα νεκροταφεία των Τούρκων, πάνω στα οποία σήμερα είναι χτισμένα δημόσια κτίρια, καταστήματα και σπίτια της Επάνω Σκάλας. [...]

[Απόσπασμα από το κείμενο της εισαγωγής της έκδοσης]