Η ολοένα αυξανόμενη δύναμη της Αθήνας που προκάλεσε φόβο στη Σπάρτη ήταν το καταλυτικότερο αίτιο για την έκρηξη του μεγαλύτερου και καταστροφικότερου πολέμου που είχε γνωρίσει έως τότε ο ελλαδικός χώρος. Η σύγκρουση ανάμεσα στους Πελοποννήσιους και τους Αθηναίους, ο λεγόμενος Πελοποννησιακός Πόλεμος, διήρκεσε από το 431 π.Χ. έως το 404 π.Χ. και επηρέασε με καθοριστικό τρόπο την ιστορική εξέλιξη των ελληνικών πόλεων, καθώς η ήττα των Αθηναίων σήμανε το τέλος του Χρυσού Αιώνα του Περικλή και την απαρχή της παρακμής των πόλεων-κρατών.

Ο σχεδόν 30ετής πόλεμος ανάμεσα στα δύο μεγάλα αντίπαλα στρατόπεδα ανέδειξε σημαντικά ζητήματα, τα οποία ακόμα και σήμερα θεωρούνται κεφαλαιώδη στην ανάλυση των διακρατικών και εμφύλιων συγκρούσεων: Πώς διαμορφώνεται μία ηγεμονική δύναμη και πώς αυτή μπορεί να χρησιμοποιηθεί από ένα κράτος, μια συμμαχία ή μία πολιτική παράταξη; Πώς αντιδρούν οι άνθρωποι όταν βρεθούν σε αδιέξοδες και πιεστικές συγκυρίες; Έως ποιο σημείο μπορεί να φτάσει ο παραλογισμός του πολέμου; Ποιο είναι το πρότυπο του ηγέτη και ποιο το χρέος του υπεύθυνου πολίτη; Ο παρών τόμος φιλοδοξεί να συμβάλει στο να κατανοηθούν καλύτερα τα συγκεκριμένα προβλήματα και να διαμορφώσει ο αναγνώστης τις προσωπικές του απαντήσεις. [...]

Περιλαμβάνονται τα κείμενα:

- Κατερίνα Μεϊδάνη, "Η ανάπτυξη της Αθήνας (479-446 π.Χ.)
- Κλεάνθης Ζουμπουλάκης, "Αίτια και αφορμές του Πελοποννησιακού Πολέμου"
- Στέλιος Δαμίγος, "Αρχιδάμειος πόλεμος"
- Μαρία Μαρουλάκη, "Η Σικελική εκστρατεία"
- Στέφανος Αποστόλου, "Ο Ιωνικός πόλεμος"
- Κλεάνθης Ζουμπουλάκης, "Η τελική ήττα της Αθήνας και η σύντομη ηγεμονία της Σπάρτης"
- Κλεάνθης Ζουμπουλάκης, "Επίλογος - γενική θεώρηση"