Ο χαρακτήρας και η συμπεριφορά, η νοοτροπία και η δραστηριότητα του Έλληνα, και ιδιαίτερα του Νεοελλήνα, με όλες τις σύγχρονες επιδράσεις που δέχτηκε, αλλά και με όλο το φορτίο της ιστορικής του παράδοσης που κουβαλάει, σκιαγραφείται σε αυτό το βιβλίο χωρίς ωραιοποίηση ή παραποίηση. Τα θετικά και τα αρνητικά της ψυχοσύνθεσής του συνθέτουν μια πολύ ενδιαφέρουσα προσωπογραφία, ιδίως για όσους θέλουν να εμβαθύνουν στις δομές της εσωτερικότητάς του και στην ιδιάζουσα συμπεριφορά του.
Η φυλετική ιδιομορφία, η ψυχολογική ιδιοσυγκρασία, η κοινωνική φυσιογνωμία, τα προτερήματα και τα ελαττώματα του χαρακτήρα, οι αντινομίες και οι αντιφάσεις ανάμεσα στα ιδεολογήματα και τις πράξεις του, χαρτογραφούνται με ευκρίνεια και παρασταστικότητα. Το βιβλίο εστιάζει ιδιαίτερα στα ελαττώματα, ανιχνεύει τα αίτια, επισημαίνει τους κινδύνους και προτείνει κάποιους τρόπους και μεθόδους για την περιστολή τους.