Η συμμετοχή στη Θεία Λατρεία αποτελεί για τον Ορθόδοξο Χριστιανό συνεχή πρόκληση βαθύτατων προβληματισμών. Ο διαρκής εμπλουτισμός της λατρευτικής εμπειρίας του πιστού οδηγεί σε διαπιστώσεις και ερωτήματα περί ποικίλων θεμάτων, ουσιαστικών ή δευτερευόντων. Ένα από τα θέματα αυτά, το της θέσεως των λαϊκών στη Θεία Λατρεία, κυρίως δε στη Θεία Ευχαριστία, είναι αναμφίβολα ουσιαστικότατο.
Ο προβληματισμός μας επί του θέματος αυτού άρχισε από τα παιδικά χρόνια. Η σπουδή στη θεολογία, η μεταπτυχιακή μύηση στις λειτουργικές σπουδές και οι μελέτες που ακολούθησαν, εμπλούτισαν αλλά δεν μετέβαλαν την ουσία του προβληματισμού αυτού: στη λειτουργική πράξη της Ορθόδοξης Εκκλησίας, ο πιστός λαϊκός είναι συνεργός του κληρικού ή απλός ακροατής; Υφίσταται «υποβάθμιση» της θέσεως των λαϊκών στη Θεία Ευχαριστία κατά τη διάρκεια των είκοσι αιώνων ζωής της Χριστιανικής Εκκλησίας;
Τα παραπάνω ερωτήματα -καθώς και άλλα συναφή- περιστρέφονται γύρω από ένα βασικό άξονα: τον τρόπο, με τον οποίο ο λειτουργός αναγινώσκει τις ευχές στα Μυστήρια, τις Ακολουθίες και τις Αγιαστικές πράξεις, δηλαδή στο σύνολο της Θείας Λατρείας. Αποτελεί κοινή διαπίστωση των ενδιαφερόμενων για τα λειτουργικά ζητήματα, ότι αν το νευραλγικό αυτό θέμα του τρόπου αναγνώσεως των ευχών δεν διευκρινιστεί, τότε και η θέση των λαϊκών στη λατρεία θα παραμένει αδιευκρίνιστη. Γι` αυτό αναλάβαμε τη μελέτη του συγκεκριμένου θέματος, αφενός λόγω βαθύτατου προβληματισμού, ως πιστού που μετέχει στη λατρεία, αφετέρου επειδή συνειδητοποιήσαμε την ανάγκη ενάρξεως συστηματικής περί του θέματος θεολογικής έρευνας.
Η μελέτη τεκμηριώθηκε βιβλιογραφικά στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης -μετά την εκπόνηση και υποστήριξη της εκεί διδακτορικής διατριβής το 1987-, καθώς και στο Ανώτατο Κέντρο Λειτουργικών Σπουδών (Παρίσι), ακολούθως δε στο Ινστιτούτο Ανατολικών Σπουδών (Ρώμη). Το πηγαίο υλικό, όμως, το οποίο αποτελεί τη βάση και ουσία της έρευνας, μελετήθηκε με αρκετές δυσκολίες, είτε με προσωπική μετάβαση σε ελληνικές και ξένες βιβλιοθήκες είτε με παραγγελία μικροταινιών. Είναι, ίσως, η καταλληλότερη ευκαιρία να εκφράσουμε την ευχή για μια μελλοντική δημιουργία στην Ελλάδα όλων των προϋποθέσεων έρευνας της λειτουργικής μας παραδόσεως. [...]
[Απόσπασμα από το κείμενο του προλόγου]
