Η πρώτη ουσιαστική γνωριμία της Ευρώπης με τον Ελληνισμό του ΙΗ` αιώνα έγινε μέσα από τα κείμενα των περιηγητών. Ως τότε το ενδιαφέρον των ξένων περιοριζόταν στα λείψανα του αρχαίου κόσμου. Για τη σύγχρονη Ελλάδα έδιναν μια φευγαλέα, θολή και κάπου κάπου παραποιημένη εικόνα. [...]

Ο ερευνητής ανακαλύπτει με έκπληξη στα χρονικά των ταξιδιωτών πληροφορίες απρόσμενες που δεν υπάρχουν σε καμιά άλλη πηγή, ντοκουμέντα που ερμηνεύουν γεγονότα κρίσιμων περιόδων του ΙΗ` αιώνα και φωτίζουν το βίο του ελληνικού λαού.

Μέσα από τις αφηγήσεις των περιηγητών του ΙΗ` αιώνα παρακολουθούμε τη σιωπηλή εξέλιξη που συντελείται στον Ελληνισμό από δεκαετία σε δεκαετία. Ενώ η ζωή φαίνεται απολιθωμένη, αμετακίνητη, αποτελματωμένη κάτω από την τυραννία του Τούρκου, όλα ανανεώνονται, καινούργιες υλικές και πνευματικές δυνάμεις προβάλλουν ύστερα από συγκεκριμένες εσωτερικές διεργασίες, όλα ωριμάζουν με άλματα προς τα εμπρός ή οπισθοδρομήσεις, όλα προετοιμάζουν την αναγέννηση που θα αρχίσει στα τέλη του αιώνα.

(από τον πρόλογο του τόμου Β1)