Ο Κώστας Παπαϊωάννου είναι ο μόνος ίσως στοχαστής που με τέτοια ενάργεια έχει συνειδητοποιήσει το γεγονός πως η πόλωση ανάμεσα στην ελληνική ``αταραξία``, την ένταξη του ανθρώπου στην τάξη της φύσης και την ``ανθρώπινη - πολύ ανθρώπινη`` sound and fury της ιστορικής τάξης, είναι συστατική της ανθρώπινης φύσης. Και αυτή θα αναπαράγει χωρίς τέλος, ή. . . μέχρι το τέλος της ιστορίας. Πρόκειται για την τραγική αναζήτηση του κόσμου πριν την εκκίνηση του ιστορικού χρόνου - που μπορεί να φτάνει τόσο πίσω, έως τον παλαιολιθικό άνθρωπο για τον Ραούλ Βανεγκέμ - και παράλληλα την αναζήτηση ενός ``τέλους`` στο μέλλον, στην εγελιανή ή μαρξιστική εκδοχή του μετανθρώπου. Ο Παπαϊωάννου πρωτοπορώντας, κατανοεί την τραγικότητα ενός διλήμματος το οποίο ο άνθρωπος είναι αδύνατο να άρει, και μας υποχρεώνει να σκεφτούμε πάνω σε νέες πιθανές συνθέσεις, όσο και αν είναι πρόσκαιρες, μερικές και εφήμερες. Μας βάζει να σκεφτούμε την ουτοπία με όρους ρεαλιστικούς. Όχι την καταστροφή της τάξης του κόσμου στην οποία οδηγεί ο τεχνολογικός ντετερμινισμός που κινεί την ιστορία μας, ούτε βέβαια το ανέφικτο πλέον σταμάτημα του ιστορικού χρόνου και της ιστορικής συνείδησης. Αλλά την ``ουτοπία`` μιας ανθρώπινης ιστορίας, η οποία θα έχει επανενταχθεί στη φυσική τάξη, στον κόσμο, που θα συνδυάζει τον ``μετασχηματισμό`` και την ``ησυχία``, την άρνηση της εργαλειακής μεθόδου, την επιστροφή στο κοσμικό αίσθημα της ενότητας με το σύμπαν, με την αδιάκοπη αναζήτηση της αλήθειας. Μας καλεί να επαναλάβουμε το αρχαιοελληνικό θαύμα της υπέρβασης της φύσης και της ταυτόχρονης αποδοχής της, με σημερινούς όρους, κατά συνέπεια μας καλεί να υπερβούμε ταυτόχρονα την ίδια την. . . αρχαία Ελλάδα, όσο και να αρνηθούμε τον μηχανιστικό ντετερμινισμό της προόδου. Ο τίτλος της μελέτης του ``Κόσμος και Ιστορία`` θα μπορούσε να αποτελεί ένα πρόγραμμα όπου το συνδετικό ``και`` λαμβάνεται κυριολεκτικά.

[Απόσπασμα από το κείμενο στο οπισθόφυλλο της έκδοσης]