Ο λόγιος μητροπολίτης Ναυπάκτου Ιωάννης Απόκαυκος με την πολύμορφη εκκλησιαστική, κοινωνική και εθνική του δράση συγκαταλέγεται στις δυναμικότερες εκκλησιαστικές φυσιογνωμίες του 13ου αιώνα και έχει θεωρηθεί πρωτοποριακός ανθρωπιστής στις αρχές της υστεροβυζαντινής περιόδου. Το συγγραφικό έργο του ήταν άγνωστο μέχρι το 1896, όταν ο Ρώσος ιστορικός Vasiljevskij δημοσίευσε τα `Epirotica saeculi XIII`, συλλογή επιστολών και άλλων κειμένων του Απόκαυκου. Τα Αποκαυκιανά κείμενα της συλλογής αυτής απασχόλησαν ιδιαίτερα την ιστορική έρευνα, διότι αποτελούν τη βασική πηγή για την ιστορία του κράτους της Ηπείρου και τις σχέσεις του με την αυτοκρατορία της Νίκαιας στις πρώτες δεκαετίες του 13ου αιώνα. Κατά την περίοδο 1889 και 1976 εκδόθηκαν και άλλα κείμενα του Απόκαυκου (. . .). Τα κείμενα αυτά φώτισαν περισσότερο όχι μόνο τα ιστορικά γεγονότα, αλλά και τις κοινωνικές συνθήκες που διαμορφώθηκαν στον Ελλαδικό χώρο (. . .). Η έλλειψη συστηματικής μονογραφίας για το βίο και το συγγραφικό έργο του Αποκαύκου αποτελούσε σημαντικό κενό στην έρευνα των ιστορικοφιλολογικών πηγών του 13ου αιώνα και κατά συνέπεια η σύνταξη ανάλογης εργασίας ήταν αναγκαία. (. . .)

[Απόσπασμα από το κείμενο του προλόγου]