Την είπαν πόλη της φαντασίας, πόλη ποιητική, πρώτη των Μακεδόνων πόλη, των Ρωμαίων έδρα, βυζαντινή συμβασιλεύουσα, Σελανίκ των Τούρκων, δεύτερη Ιερουσαλήμ των Εβραίων, κοσμοπολίτισσα των αρχών του εικοστού αιώνα, πόλη βαλκάνια. Κατακτημένη ή κατακτήτρια, η Θεσσαλονίκη παρέμεινε διαχρονικός πόλος έλξης για όσους την εποφθαλμιούσαν , κυρίως εξαιτίας της στρατηγικής της θέσης.
Το βιβλίο `Θεσσαλονίκη 1912-2012, το μέλλον του παρελθόντος`, κυκλοφορεί με αφορμή την εκατοστή επέτειο από την παράδοση της Θεσσαλονίκης στα ελληνικά στρατεύματα. Οι συντελεστές του επετειακού αυτού λευκώματος φιλοδοξούν να αποτυπώσουν το μικρό σύμπαν της πόλης, εκκινώντας από την αίσθηση των βυζαντινών αποχρώσεών της, αλλά και παράλληλα αναδεικνύοντας όψεις της σύγχρονης δυτικής μεγαλούπολης. Άλλωστε, η Θεσσαλονίκη είναι μια πόλη που έχει την ιδιότητα να ταξιδεύει το διαβάτη της ακατάπαυστα: με τους ιδιότυπους ήχους της, τις ευωδιές της, την αναζωογονητική ευφορία που αφήνει πίσω του ο βαρδάρης, τα ηλιοβασιλέματα στο Θερμαϊκό, το χιονισμένο Όλυμπο, τις ετερόκλητες εικόνες και την παραληρηματική της θέα.
Η πλούσια βιβλιογραφία σχετικά με τη Θεσσαλονίκη έχει διαμορφώσει σε πολλούς τη λανθασμένη εντύπωση ότι η μακρόχρονη ιστορία της έχει πλέον καλυφθεί με απόλυτη επάρκεια. Οι πιο πολλές από τις εκδόσεις αυτές, ακόμη και οι συλλογικές, μοιάζουν να υπόκεινται σε δύο δεσμεύσεις: αρκετές περιορίζονται σε έναν αυστηρά ακαδημαϊκό χαρακτήρα και δεν καταφέρνουν να είναι εξίσου ελκυστικές στο μέσο αναγνώστη, ενώ άλλες δείχνουν να εξαντλούνται στους νοσταλγικούς τόνους επικαλούμενες συνεχώς το ένδοξο παρελθόν της πόλης.
Το βιβλίο `Θεσσαλονίκη 1912-2012, το μέλλον του παρελθόντος`, φιλοδοξεί να αναδείξει την πληθωρική εσωστρέφεια της σύγχρονης πόλης, διατρέχοντας τα εκατό τελευταία χρόνια της ιστορίας της, και να προσφέρει στο οπτικό υπερθέαμα της Θεσσαλονίκης νέες απεικονίσεις. Επιμένουμε ιδιαίτερα στον προσδιορισμό `νέες`: Το παρόν λεύκωμα δεν περιορίζεται στη χρονολογική παράθεση γεγονότων της ιστορικής διαδρομής της Θεσσαλονίκης στον εικοστό αιώνα. Σ` αυτή την περίπτωση, θα αναπαρήγε απλώς προγενέστερες εκδόσεις οι οποίες, μολονότι είχαν αποφασιστική συμβολή στον επιστημονικό διάλογο που διεξήχθη γύρω από την ιστορία της πόλης, ωστόσο δεν κατάφεραν να καλλιεργήσουν, κυρίως στου νεότερους αναγνώστες, την αίσθηση τοπικής αυτογνωσίας που χαρακτήριζε τις παλαιότερες γενιές.
Στόχος του βιβλίου αυτού λοιπόν είναι να παραθέσει `στιγμιότυπα` του τελευταίου αιώνα, ιδωμένα όμως όχι μέσα από μια συγκεντρωμένη οπτική (π.χ. ιστορική, κοινωνιολογική, πολιτιστική ή άλλη), αλλά μέσα από μια δημιουργική και τεκμηριωμένη σύνθεση όλων των όψεων της ιστορίας της Θεσσαλονίκης, της δημόσιας εικόνας της, της καθημερινότητάς της, της ανθρωπογεωγραφίας και του πολιτισμού της. Τόσο το κείμενο όσο και οι φωτογραφίες αποτυπώνουν στιγμές του παρελθόντος και του παρόντος μιας πόλης η οποία μοιάζει σήμερα να έχει αλλοιώσει αρκετά στοιχεία της ταυτότητάς της και να έχει περιχαρακώσει την ιστορική της μνήμη. [...]

[Απόσπασμα από το κείμενο του προλόγου]