Αν οι πρώτοι προσωκρατικοί κοσμολογούν και φυσιολογούν, ο Ξενοφάνης είναι αναντιρρήτως εκείνος που, οιονεί κατ` αποκλειστικότητα ανθρωπολόγησεν. Από τη θεμελιώδη αυτήν στάση του απορρέει τόσον η δεσπόζουσα του στοχασμού του αντίληψη περί ανθρώπινης δημιουργίας κ` ευθύνης όσο κ` η ίδια η δομή του στοχασμού αυτού που προσαρμόζεται προς τις απαιτήσεις ενός κυρίαρχου άξονος προς τον οποίον στοιχούν όλες οι επί μέρους θεωρήσεις του Κολοφωνίου· άξονος που παρέχει συγχρόνως και το πρότυπο της εξεικονίσεως της εννοίας του γίγνεσθαι. Η ερμηνεία του γίγνεσθαι εντός του είναι συνιστά, άλλωστε, και τον κεντρικό κι ουσιαστικόν χαρακτήρα του ξενοφάνειου πνεύματος. Αυτά τ` αναντίρρητα, όσο κ` εκκεντρικά, σε σχέση προς την καθόλου πορείαν της προσωκρατικής πνευματικής δραστηριότητος, δεδομένα καθιστούν την διανόηση του ποιητού-φιλοσόφου μόρφωμα εντελώς ξεχωριστό κ` ιδιάζον του φιλοσοφικού ορίζοντος της περιόδου αυτής. [...]

[Απόσπασμα από το κείμενο του προλόγου]