Η ιστορία της εκκλησίας της Παναγίας στο Μοσχονήσι του Αϊβαλιού ήταν άγνωστη. Ελάχιστοι γνώριζαν ότι η χριστιανική αυτή εκκλησία χτίστηκε μετά από όνειρο που είδε ένας Τούρκος πολίτης και ότι, ενώ άντεξε σε σεισμούς και πυρκαγιές, τελικά καταστράφηκε από την αφροσύνη ενός ανθρώπου, ο οποίος την γκρέμισε για να χρησιμοποιήσει τις πέτρες της για την ανέγερση άλλων κτιρίων.
Την ιστορία της ανέγερσης και της καταστροφής της εκκλησίας της Παναγίας καταγράφει ο Τούρκος Αλί Ονάι, ο οποίος στο τέλος της αφήγησής του παραπέμπει τον καταστροφέα της εκκλησίας και του πολιτισμού στην κρίση κάθε σκεπτόμενου ανθρώπου.
