Τὸ ἀνὰ χεῖρας βιβλίο ἀποτελεῖ συνοπτικὴ παρουσίαση τοῦ συγγράμματος τοῦ Παύλου Καρολίδη «Περὶ τῆς ἐθνικῆς καταγωγῆς τῶν Ὀρθοδόξων Χριστιανῶν Συρίας καὶ Παλαιστίνης» (Ἀθήνα, 1909, σελίδες 420), ὅπως αὐτὸ παρουσιάζεται στὴν ἐπίτομη ἔκδοση «Ἐπίτομος Ἱστορία τῆς καταγωγῆς τῶν Ἀραβοφώνων Ὀρθοδόξων Χριστιανῶν τῆς Συρίας καὶ Παλαιστίνης ἐρανισθεῖσα ἐκ τῆς Ἱστορίας τοῦ Παύλου Καρολίδου πρὸς χρῆσιν τοῦ λαοῦ» (Ἱεροσόλυμα, 1911), τὸ ὁποῖο ἀποδίδεται ἐδῶ στὴν σύγχρονη δημοτική.
Ὅπως διαφαίνεται ἀπὸ τὴν μελέτη:
▪Οἱ Ὀρθόδοξοι Ἀραβόφωνοι, οἱ Ὀρθόδοξοι τῆς Συρίας, τῆς Παλαιστίνης καὶ τῆς Μεσοποταμίας εἶναι ἀπόγονοι τῶν Ἑλλήνων ἀποίκων ποὺ ἀποίκισαν τὶς χῶρες αὐτὲς τῶν ἐξελληνισμένων ἐγχώριων Σύρων καὶ τῶν ἐποίκων ἀραβικῶν φυλῶν.
▪Ὁ Ἑλληνισμὸς στὶς χῶρες αὐτὲς ὑπῆρξε κέντρο μεγάλης ἐκπολιτιστικῆς, πνευματικῆς, γλωσσικῆς καὶ γραμματολογικῆς κίνησης, ἀρχικὰ ἀρχαίας ἑλληνικῆς καὶ στὴν συνέχεια χριστιανικῆς. Δίπλα σὲ αὐτὸν τὸν Ἑλληνικὸ πληθυσμό, ποὺ στὴν πλειονότητά του κατοικοῦσε στὶς πόλεις, διατηρήθηκε καὶ κάποιος Ἀραμαϊκὸς ἀγροτικὸς πληθυσμός, ὁ ὁποῖος ὑπέκυψε στὴν ἐπίδραση τοῦ Ἑλληνισμοῦ. Ὑπὸ τὴν ἐπίδραση αὐτὴ ἀνέπτυξε κάποια γραμματεία, καὶ ὕστερα ἀπὸ τὸ σχίσμα προέκυψαν δύο ἐθνότητες: ἡ χαλδαϊκὴ καὶ ἡ συριακή.
▪Οἱ Ἕλληνες Ὀρθόδοξοι μετὰ τὴν ἀραβικὴ μωαμεθανικὴ κατάκτηση στὸν ἐξωτερικό τους βίο προσέλαβαν τὴν γλῶσσα τῶν κατακτητῶν, ἐνῷ στὸν ἐκκλησιαστικὸ καὶ πνευματικό τους βίο προσέλαβαν τὴν ἑλληνική. Τὰ ἐκκλησιαστικὰ ποὺ χρησιμοποιοῦνταν στὶς ἱεροτελεστίες μεταφράστηκαν πολὺ ἀργότερα στὰ ἀραβικά, μὲ σκοπὸ νὰ καλυφθοῦν οἱ ἀνάγκες τοῦ ἁπλοῦ καὶ ἀγράμματου λαοῦ.
Ὁ Παῦλος Καρολίδης (1849-1930) ἦταν ἱστορικός, πανεπιστημιακὸς καθηγητὴς Ἱστορίας, συνεχιστὴς τοῦ ἔργου τοῦ Κωνσταντίνου Παπαρρηγόπουλου. Ἦταν ἀπὸ τοὺς ἐπιφανέστερους ἐκπροσώπους τῆς διανοήσεως τῶν ἑλληνορθόδοξων τῆς Μικρᾶς Ἀσίας καὶ πολιτικὸς ποὺ διατέλεσε βουλευτὴς τῆς Τουρκικῆς βουλῆς. Μεταξὺ τῶν κυριοτέρων ἔργων του εἶναι τὰ παρακάτω: Καππαδοκικά: ἤτοι πραγματεία ἱστορικὴ καὶ ἀρχαιολογικὴ περὶ Καππαδοκίας, Α΄ τόμος (Ἐν Κωνσταντινουπόλει, 1874), Γλωσσάριον συγκριτικὸν ἑλληνοκαππαδοκικῶν λέξεων (Σμύρνη, 1885), Ἱστορία τοῦ ΙΘ΄ αἰῶνος (3 τόμοι), Ἡ ἐνεστώσα κατάστασις ἐν τῷ Ἁγίῳ Ὄρει (1896), Ἐγχειρίδιον Βυζαντινῆς Ἱστορίας (1908), Παγκόσμιος Ἱστορία (4 τόμοι, 1926), Σύγχρονος ἱστορία τῶν Ἑλλήνων καὶ τῶν λοιπῶν λαῶν τῆς Ἀνατολῆς ἀπὸ 1821 μέχρι 1921 (7 τόμοι, 1922).
