Σειρά: ΚΑΤΑΓΡΑΦΕΣ ΜΑΓΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΩΣ ΣΗΜΕΡΑ
Υπεύθυνος Σειράς: ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Η.Μ. ΚΟΥΣΟΥΛΗΣ, καθ. Αιγυπτολογίας, Τμήμα Μεσογειακών Σπουδών Παν/μίου Αιγαίου
Η λατρεία των χθόνιων θεοτήτων, και πιθανόν των νεκρών προγόνων, ο εξευμενισμός των κοσμογονικών δυνάμεων της Γης και της Χθονίας αποτελούσαν βασικά στοιχεία της μαγικής αντίληψης των αιγαιακών πολιτισμών. Τόσο ο σεβασμός προς την αέναη αναγέννηση της φύσης όσο και ο φόβος απέναντι στις πανίσχυρες δυνάμεις της συνδέονται με μαγικές και απόκρυφες πρακτικές  που περιέπλεκαν αναπόσπαστα τον τελετουργικό τους χώρο και χρόνο.

Κοσμογονία • Πύλες της Χθονίας • Άβυσσος • Στοιχείωση • Άντρο • Κάτω Κόσμος • Τελετουργικό θεμελίωσης • Εμψύχωση • Κοσμικός Άξονας • Μαγικός Κύκλος Προστασίας • Χθόνιοι Δαίμονες • Τελετές Εξαγνισμού • Εξορκισμοί • Ενδιάμεσοι Χώροι • Απόκρυφοι Μικρότοποι • Loci Occulti • Τεχνικές Γοητείας • Απόκρυφες Χρονοκάψουλες • Κεραύνια • Κρύπτες • Τελετουργική Θραύση • Μαγεία και Τεχνολογία • Ιχθυομαντεία • Θυσίες Θεμελίων • Συμπαθητική Μαγεία • Διπλά Κέρατα Καθοσιόσεως • Αποθέτες-Λάκκοι-Βόθροι • Χάσματα • Βραχοσχιμές • Simulacra • Στύλοι και Κίονες • Αιματηρές και Αναίμακτες προσφορές • Κύπελλα Εξορκισμού • «Τεκτονικά Σημεία» • Πεντάλφα • Σπονδές-Χοές • Σπήλαια-Βαίτυλοι-Φετίχ • Μεταδοτική Μαγεία • Καθαρμοί-Έμπυρες Θυσίες • Πηγάδια-Πηγές • Υδρομαντεία • Άδυτα

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΡΟΛΟΓΟ:
"Ένας μαγικός κόσμος αποκαλύπτεται μπροστά μας και μας καλεί να τον εξερευνήσομε και να τον επισκεφθούμε με καθαρό μυαλό μέσα από τις σελίδες αυτού του ελκυστικού βιβλίου. Το έγραψε, με την συνήθη επιμέλεια και επιστημονική πληρότητα που την χαρακτηρίζει, η συνάδελφος δρ Χριστίνα Παπαδάκη, συνεχίζοντας τις δύσκολες συγγραφικές της διαδρομές μέσα από τις ατραπούς του διαχρονικού και διατοπικού, του αποκρυφιστικού και ψυχοτροπικού φαινομένου της μαγείας. Εδώ όμως η συγγραφέας, και εμείς που θα την ακολουθήσομε, πορεύεται μέσα από τις τροπές και τα κλωθογυρίσματα του χρόνου σε μια εκ των ένδον, βιωματική θα λέγαμε, αναζήτηση, μέσα στους λαβύρινθους του παρελθόντος, των απαρχών της ύπαρξής μας. Μας καλεί να προσφέρομε σπονδές στον αιώνιο, τον ηρακλείτειο, Χρόνο, αλλά και στις μνήμες και τα όνειρα των ανθρώπων που τον έπλασαν και του έδωσαν μορφή με τις ζωές τους, αφήνοντας παράλληλα το μόνιμο στίγμα τους στον Χώρο και στην μαγεία που και σήμερα αυτός εκπέμπει προς όσους, ευαίσθητους και καθαρούς στη ψυχή και το μυαλό, διαθέτουν τους δέκτες για να την προσλάβουν."

Δρ Γιώργος Ρεθεμιωτάκης
Αρχαιολόγος, Επίτιμος Διευθυντής
Αρχαιολογικού Μουσείου Ηρακλείου

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ:

Αστρικά Μοτίβα στο Ανάκτορο της Κνωσού

Περισσότερο από έναν αιώνα πριν, αποκαλύφθηκε, σ’ ένα μικρό δωμάτιο στο ανάκτορο της Κνωσού, ένα σκοτεινόχρωμο θραύσμα κονιάματος, που κάποτε κάλυπτε κάποιον από του τοίχους του, έχοντας χαραγμένα στην επιφάνειά του δύο αστρικά μοτίβα, το ένα δίπλα στ’ άλλο. Το μικρότερο αστέρι σώζεται ακέραιο και είναι εξάκτινο, ενώ το μεγαλύτερο, που διατηρείται σχεδόν κατά το ήμισυ, είναι πεντάκτινο.  Παρόμοια αστρικά μοτίβα δεν είναι, μέχρι στιγμής, γνωστά από συνθέσεις της αιγαιακής ζωγραφικής, εντούτοις, συνιστούν αγαπητό κόσμημα των σφραγιδογλύφων της Παλαιοανακτορικής περιόδου, τόσο μεμονωμένα όσο και σε συνδυασμό με άλλα σύμβολα, όπως ο κύκλος και ο ακτινωτός ρόδακας που ταυτίζονται με τον ηλιακό δίσκο.
Σε κάθε περίπτωση, η πεντάλφα συνιστά ένα πανάρχαιο σύμβολο. Οι πρωιμότερες απεικονίσεις του εντοπίζονται σε βραχογραφίες της Ανώτερης Παλαιολιθικής και Επιπαλαιολιθικής περιόδου, σε θέσεις της Δυτικής Ευρώπης.  Γνωστές είναι, επίσης, οι παραστάσεις της σε επιγραφές και παλαιοβαβυλωνιακά μνημεία της Εποχής του Χαλκού. Στην αιγυπτιακή τέχνη, το συγκεκριμένο μοτίβο απαντά ήδη στη Νακάδια παραγωγή του δεύτερου μισού της 4ης χιλιετίας με το πέντε να είναι κλειδί στην κατανόηση του εκδηλωμένου σύμπαντος, στην εκδοχή της ηλιουπολίτικης κοσμογονίας. Επιπλέον, το πεντάκτινο αστέρι μέσα σε κύκλο ή διακεκομμένο ημικύκλιο προσδιορίζει, ήδη από το Παλαιό Βασίλειο, τη λέξη για τον αιγυπτιακό Άδη, Ντουάτ, με τα πιο χαρακτηριστικά νεκρικά φυλακτά να είναι αυτά στο σχήμα πεντάκτινου αστεριού.
Ευρεία διάδοση του συγκεκριμένου συμβόλου παρατηρείται και στη δυτικοευρωπαϊκή τέχνη των βράχων της δεύτερης χιλιετίας π.Χ.,  σε περιοχές όπως η Πορτογαλία,  η Ισπανία,  η Γαλλία,  η Αυστρία και η Ιταλία,  όπου η πεντάλφα απεικονίζεται σε διάφορες παραλλαγές, συνήθως, ως αστέρι τέλειο ή ακανόνιστο, άλλοτε ανοικτό στη μία του ακμή και άλλοτε διαγραμμισμένο εσωτερικά ή εγγεγραμμένο σε κύκλο.  Η σημειωτική της πεντάλφας στην τέχνη αυτή έχει οδηγήσει σε ενδιαφέρουσες ερμηνείες, που αφορούν την αδιάλειπτη συμμετοχή της σε πολεμικές και θρησκευτικές σκηνές, οι οποίες καλύπτουν ένα ευρύ χρονολογικό φάσμα που εκτείνεται από την Εποχή του Χαλκού ώς τον 18ο αιώνα μ.Χ.  
Στους Μεσαιωνικούς χρόνους, το μοτίβο κοσμεί ταφικά και εκκλησιαστικά μνημεία  και ώς τον 19ο αιώνα, συχνά σε συνδυασμό με το σύμβολο του σταυρού, απεικονίζεται τόσο σε φυλαχτά όσο και στους μεταβατικούς χώρους των κτηρίων, κυρίως εξώθυρες και παράθυρα, ως απωσίκακο σύμβολο που απομακρύνει τον βάσκανο οφθαλμό.  Περαιτέρω, το ζεύγος πεντάλφας-σταυρού επιβιώνει σε περιοχές της Ισπανίας και της Πορτογαλίας, ως στοιχείο συμπαθητικής μαγείας, μέχρι τα τέλη του 20ού αιώνα.  Είναι, επίσης, χαρακτηριστικό ότι, στην Κροατία το συγκεκριμένο μοτίβο ονομάζεται Viliska noga, που σημαίνει πόδι της νεράιδας.
Τα παραπάνω δεν είναι τυχαία, καθώς τα άστρα και οι κινήσεις τους έχουν διαχρονικά αποτροπαϊκό ρόλο που εκπορεύεται από πανάρχαιες μαγικές δοξασίες, διαγράφοντας παράλληλες πορείες με κοινές ιδεολογικές αφετηρίες και εικονολογικά πρότυπα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, η κατασκευή φυλακτών, που ανέκαθεν είχε στενή συνάφεια με τη θέση και τη θέαση των αστεριών,  τα οποία υπήρξαν πολύτιμοι οδηγοί σε δραστηριότητες ζωτικής σημασίας, όπως η γεωργία, η κτηνοτροφία, η αλιεία και η ναυτιλία.

- Περιέχεται ελληνική και διεθνής βιβλιογραφία, μοναδική στο είδος της, πολύτιμη για κάθε φοιτητή και ερευνητή.