Μετά τους "Λάκωνες" και το "Διασίδι" που εκδόθηκαν τα δύο προηγούμενα χρόνια από τις εκδόσεις Μανδραγόρας, έρχεται τώρα η "Παλίρροια" να ολοκληρώσει την τριλογία των χάικου στη σειρά απάντων των λυρικών του Κωστή Παπακόγκου. Είναι γραμμένη και τούτη η συλλογή απευθείας στην ελληνική γλώσσα, σε αντίθεση με άλλα έργα του που πρωτοκυκλοφόρησαν στο Εξωτερικό.
Περιγραφή
Είμαι το φως μου
Το κορμί στάχτη
στάχτη κι όλο το βιος μου.
Είμαι το φως μου.
Τρεις οι πυγμαίοι:
Πικάσο, Σαρτρ και Τσάπλιν –
κι όλοι με πυγμή!
Μετά τους "Λάκωνες" και το "Διασίδι" που εκδόθηκαν τα δύο προηγούμενα χρόνια από τις εκδόσεις Μανδραγόρας, έρχεται τώρα η "Παλίρροια" να ολοκληρώσει την τριλογία των χάικου στη σειρά απάντων των λυρικών του Κωστή Παπακόγκου. Είναι γραμμένη και τούτη η συλλογή απευθείας στην ελληνική γλώσσα, σε αντίθεση με άλλα έργα του που πρωτοκυκλοφόρησαν στο Εξωτερικό.
Πρόκειται για ποίηση διερωτήσεων και αναστοχασμού, αλλά κυρίως υπαρξιακού προβληματισμού, με τη ζωή και την πορεία των ανθρώπων να βρίσκεται σε πρώτο πλάνο: Πόσοι πεθαίνουν ¬ / πόσοι γεννιούνται απόψε; / Κλεψύδρα η ζωή. Κι ακόμα: Όλ᾽ η ζωή μας / δεμένη στο κατάρτι – / νόστος κι oδύσσεια.
Η "Παλίρροια" αποτελείται από 156 χάικου, χωρισμένα σε εφτά ενότητες που κατά κάποιον τρόπο ταξινομούνται θεματικά με εμφατικό ωστόσο τον ουμανιστικό χαρακτήρα των ποιημάτων. Η πρώτη ενότητα περιλαμβάνει χάικου με εμφανές το στοιχείο ζωικών και φυτικών οργανισμών αλλά και τα σημεία της φύσης με έντονο τον συμβολισμό της γραφής:
Εμείς στον ήλιο / κι οι σκιές μας τουρτουρίζουν / μέσα στο λάκκο. Ή: Βρέχει στο δρόμο / κι ένα πλοίο σφυρίζει – / φεύγει το σπίτι. Ή: Μια οχιά στον κήπο / κινητό φαρμακείο / διανυκτερεύει.
Στη δεύτερη ενότητα κυριαρχεί ο χρόνος και οι εποχές του, οι αναμνήσεις, οι αναφορές στη Στοκχόλμη και την Ελλάδα αλλά και η γλυκόπικρη διάθεση του ποιητή: Πικρή μου Ελλάδα, / ούτε στους Γαργαλιάνους / δε γελάει κανείς. Και: Απόψε πέφτει / παχτουριώτικο χιόνι / και στη Στοκχόλμη.
Στην τρίτη ενότητα διακρίνεται ο λυρικός τόνος, οι παρομοιώσεις, οι μεταφορές, αλλά και οι προβολές του χθες στο σήμερα βγαλμένα από το ποιητικό είναι του συγγραφέα: Βαρύς ο στίχος / τρία καντάρια πάνω / κι απ᾽ τον ποιητή του. Κι ακόμα: Πάλιωσε η γλώσσα / τρύπησε• οι λέξεις στάζουν / έξω απ᾽ το νόημα.
Στην τέταρτη ενότητα παρατίθενται χάικου με τη μορφή γνωμικών-συμπερασμάτων: Φοβού τη μέρα / όπου η φωνή σου η ίδια / θα σε δικάσει. Ή: Δήμιος ο ποιητής / που τυραννάει τις λέξεις / να ομολογήσουν.
Στην πέμπτη ενότητα κυριαρχεί η έλευση της άνοιξης και της αναδημιουργίας μέσα από τον άνθρωπο και τη φύση: Ανθοφορία – / ο σάλτος απ᾽ το μνήμα / να γίνει ποίημα. Ή: Ο ήλιος λιώνει – / μύριους ίσκιους τεντώνει / ο Τζιακομέτι.
Τέλος, στις δύο τελευταίες ενότητες, την έκτη και έβδομη, διακρίνουμ᾽ εδώ περισσότερα από αλλού υπαρξιακά ερωτήματα για την πορεία της ζωής και του ανθρώπου, καθώς και χάικου φιλοσοφικού στοχασμού και συμβολικής σημασίας: Στερνός στο σύμπαν / ρεούμενος ανδριάντας / μόν᾽ ο Σκοτεινός . Ή: Το κορμί στάχτη / στάχτη κι όλο το βιος μου. / Είμαι το φως μου.
Η "Παλίρροια" έρχεται να αναδείξει τον λυρικό τόνο της ανθρωποκεντρικής γραφής του Κωστή Παπακόγκου αλλά και το πλήθος των εμπειριών του με τις οποίες αναμετριέται. Μνήμες και βαθύς ποιητικός απολογισμός μιας μακροχρόνιας οδοιπορίας που βασίστηκε στη διαλεκτική σχέση τόσο στον χώρο της Τέχνης (πλήθος οι αναφορές του σε συγγραφείς, στοχαστές, ζωγράφους) όσο και στον οραματικό κόσμο της ζωής την οποία βιώνει με την πρώτη γυμνότητα της άφιξής του:
Ω άγια φτώχεια, / πλέριο του βίου μου νόημα / και πολυτέλεια!
