Η Εταιρεία Κυθηραϊκών Μελετών, μέσα στο πλαίσιο των εκδόσεών της, εγκαινίασε τα προηγούμενα χρόνια τη σειρά «Πηγές της Κυθηραϊκής Ιστορίας», στην οποία, υπό τη διεύθυνση της καθηγήτριας κ. Χρύσας Μαλτέζου, περιλήφθηκαν εκδόσεις ληξιαρχικών βιβλίων ναών, νοταριακών κωδίκων και απογραφών του νησιού, που αποτελούν πολύτιμη πηγή για τους μελετητές της κυθηραϊκής ιστορίας αλλά και γενικότερα της ιστορίας του βενετοκρατούμενου ελληνισμού.
Με το νέο βιβλίο, στο οποίο εκδίδεται ο κώδικας του επισκόπου Νεκταρίου Βενέρη, εγκαινιάζεται η δεύτερη σειρά των εκδόσεων της Εταιρείας με θεματική τις «Πηγές της Εκκλησιαστικής Ιστορίας των Κυθήρων», υπό τη διεύθυνση του καθηγητή Γ. Λεοντσίνη. Την έκδοση υπογράφει η δρ. θεολογίας κ. Χριστίνα Κολοβού, η οποία, ακολουθώντας τους κανόνες της διπλωματικής, παρέδωσε στην επιστημονική κοινότητα μια πολύτιμη πηγή για την εκκλησιαστική, την πολιτική και την κοινωνική ιστορία του νησιού, η οποία περιλαμβάνει έγγραφα, πράξεις και αποφάσεις της εκκλησιαστικής αρχής του νησιού κατά την περίοδο 1697-1729. Πρόκειται για μια περίοδο η οποία χαρακτηρίζεται από την έντονη αντιπαλότητα ανάμεσα στη Βενετία και την Τουρκία, την ολιγόχρονη επέκταση της Βενετίας στον ελληνικό ηπειρωτικό χώρο με την κατάκτηση της Πελοποννήσου και την απώλειά της το 1715, τις οθωμανικές επιχειρήσεις στον χώρο του Ιονίου που κατέληξαν στην πολιορκία της Κέρκυρας το 1716, αλλά και τη σύντομη κατοχή των Κυθήρων από τους Οθωμανούς Τούρκους (1715-1718).
Ο κώδικας του επισκόπου Νεκταρίου Βενέρη φυλάσσεται στο αρχείο της μητροπόλεως Κυθήρων. Έχει διαστάσεις 21Χ30 εκ., αποτελείται από 72 αριθμημένα φύλλα και περιέχει έγγραφα γραμμένα στην ελληνική και την ιταλική γλώσσα.
Στην έκδοση περιλαμβάνονται μόνον τα ελληνικά έγγραφα και άλλα κείμενα του κώδικα. Τα ιταλικά έγγραφα, τα οποία καταλαμβάνουν περίπου το 1/3 των φύλλων του (συνολικά 45 από τις 144 σελίδες) δεν δημοσιεύονται επειδή κατά την εκδότρια «παρουσιάζουν δυσκολίες στην ανάγνωση και στην κατανόησή τους».
Στην έκδοση περιλαμβάνονται 174 έγγραφα και καταγραφές, με το ακόλουθο περιεχόμενο: έγγραφα του μητροπολίτη Μονεμβασίας απευθυνόμενα στην επισκοπή Κυθήρων, έγγραφα του επισκόπου Κυθήρων και των πολιτικών αρχών του νησιού απευθυνόμενα στον Μονεμβασίας, εγκύκλιοι, προστάγματα και επιστολές του επισκόπου Κυθήρων, εκκλησιαστικές πράξεις. Ειδικότερα στις εκκλησιαστικές πράξεις περιλαμβάνονται: απονομές οφφικίων σε ιερείς του νησιού, ενταλτήρια γράμματα για τους πνευματικούς πατέρες, επιβολές επιτιμίων, αφορισμοί, χειροτονίες διακόνων και πρεσβυτέρων, συστατικά γράμματα, απολυτικά γράμματα. Περιλαμβάνονται ακόμη αποφάσεις του επισκόπου Κυθήρων που αφορούν σε: θέματα εφημερίας, ευταξίας ή διαχείρισης των περιουσιών των ναών, κτητορικά δικαιώματα σε ναούς, ζητήματα αναφερόμενα στην πρωτοκαθεδρία των αγάμων έναντι των εγγάμων κληρικών. Πολλές είναι επίσης οι καταγραφές που αφορούν στην έκδοση διαζυγίων, ενώ ελάχιστες είναι οι πράξεις γάμων, αφού αυτές καταχωρίζονταν στα ληξιαρχικά βιβλία των ενοριών. Ξεχωριστής σημασίας είναι το έγγραφο αρ. 25 που περιλαμβάνει την καταγραφή των εξωμονίων του νησιού με πλήθος τοπωνυμίων. Σε αυτά προστίθενται τα έγγραφα που αναφέρονται στη διετή παράδοση των Κυθήρων στους Οθωμανούς Τούρκους καθώς και τα έγγραφα που αναφέρονται στην απογραφή του πληθυσμού του νησιού κατά τα έτη 1700, 1713 και 1722.
Η έκδοση προλογίζεται από τον μητροπολίτη Κυθήρων Σεραφείμ και τον επιμελητή της σειράς καθηγητή Γ. Λεοντσίνη. Το βιβλίο χωρίζεται σε δύο μέρη. Στο πρώτο περιλαμβάνεται η εισαγωγή, στην οποία παρουσιάζονται εκτενώς τα περιεχόμενα του κώδικα, η περιγραφή του και οι εκδοτικές αρχές. Στο δεύτερο δημοσιεύονται τα ελληνόγλωσσα έγγραφα και κείμενα σε διπλωματική μεταγραφή. Η έκδοση πλαισιώνεται με βιβλιογραφία, ευρετήρια κυρίων ονομάτων, ονομάτων κληρικών, ιερών ναών και εξωμονίων, καθώς και με ευρετήριο τοπωνυμίων, γλωσσάρι και πίνακες.
Θα ήταν ευχής έργο να ολοκληρωθεί η έκδοση του κώδικα με τη μεταγραφή και δημοσίευση και των ιταλικών κειμένων, ώστε να έχουμε πλήρη γνώση του περιεχομένου του, το οποίο, όπως ορθά σημειώνεται τόσο από την εκδότρια όσο και από τον επιμελητή της σειράς, αναφέρεται σε μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα περίοδο της νεότερης ελληνικής ιστορίας
