Τι σημαίνει σήμερα σοσιαλδημοκρατία; Με ποιες λέξεις θα μπορούσαμε να την περιγράψουμε, σε ποιες κατευθύνσεις θα αναζητούσαμε το σύγχρονο περιεχόμενό της;

Η μεγάλη πολιτική παράδοση που σφράγισε την προοδευτική πολιτική του 20ού αιώνα, ανανεώνοντας διαρκώς τη φυ­σιογνωμία της, θεωρήθηκε πριν λίγα χρόνια ότι έχει φτάσει στο τέρμα μιας μακράς διαδρομής, έχοντας πέσει θύμα του ίδιου του θριάμβου της. Κανείς πλέον δεν διανοείται να αμφισβητήσει ριζικά ορισμένες θεμελιώδεις σοσιαλδημοκρατι­κές μεταρρυθμίσεις, όπως το κοινωνικό κράτος. Ταυτόχρονα, όμως, η πολιτική οικογένεια που άλλαξε το πρόσωπο των ευρωπαϊκών κοινωνιών όσο καμία άλλη βρέθηκε, με την παγκόσμια και ευρωπαϊκή κρίση του 2008, σε υπαρξιακό κενό. Αδυνατώντας να προτείνει μια συνεκτική απάντηση στην κρίση, ήρθε αντιμέτωπη με το φάσμα της κατάρρευσης, όπως συνέβη στην ελληνική περίπτωση, που έδωσε και το όνομα στη διεθνή απειλή της «πασοκοποίησης».

Και ενώ πολλοί μιλούσαν για την οριστική της παρακμή, η σοσιαλδημοκρατία επανεμφανίζεται ανανεωμένη. Είναι όμως η άλλοτε πανίσχυρη εκλογική μηχανή και δύναμη διακυβέρνησης; Διαθέτει ακόμη κάτι από την ιστορική αυτοπεποίθη­ση που της επέτρεπε να παραμένει διαρκώς απολύτως μοντέρνα; Ποιο είναι το πρόγραμμά της, η στρατηγική της για το μέλλον, οι κοινωνικές της αναφορές και η ιδεολογική της συνοχή;

Όλα αυτά τα ερωτήματα δικαιολογούν το ερωτηματικό στον τίτλο του βιβλίου: Η σοσιαλδημοκρατία στο προσκήνιο, ξανά;

Οι πέντε συγγραφείς του ανά χείρας τόμου, με διαφορετικές διαδρομές, ύφος γραφής και οπτική γωνία, αναζητούν πιθανές απαντήσεις, χωρίς να θεωρούν ότι η σοσιαλδημοκρατία σήμερα αποτελεί μια σαφώς προσδιορισμένη και ενιαία πολιτική ταυτότητα. Καθώς η επιστροφή της σοσιαλδημοκρατικής πολιτικής συντελείται μέσα από πολλούς δρόμους, σε διαφορετικά εθνικά πλαίσια (από τη Γερμανία έως τη Νέα Ζηλανδία και από την Ιβηρική ή τη Σκανδιναβία μέχρι τις ΗΠΑ) και με ποικίλα ιδεολογικά-προγραμματικά ρεπερτόρια, τα κείμενα του τόμου αντανακλούν τους σημερινούς «πειραμα­τισμούς».

Έχουν, όμως, ταυτόχρονα κάτι κοινό: την αναζήτηση ενός κοινού ορίζοντα, τον οποίο συνυφαίνουν παλιές και καινούριες έννοιες που δεν μπορεί παρά να έχουν κεντρικό ρόλο σε οποιαδήποτε σύγχρονη σοσιαλδημοκρατική ταυτότητα και στρα­τηγική – ανισότητες και αποκλεισμοί, προστασία και επισφάλεια, εργασία και πρεκαριάτο, κρίση και πρωτοκαθεδρία της πολιτικής, δημόσια και «κοινά» αγαθά, εθνικό κράτος (πρόνοιας) και θεσμοί υπερεθνικής πολιτικής.

***

Οι συγγραφείς του τόμου:

Η Έφη Γαζή γεννήθηκε το 1966 στη Λευκάδα. Έχει πραγματοποιήσει προπτυχιακές και μεταπτυχιακές σπουδές στο Τμήμα Ιστο­ρίας και Αρχαιολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και στο Πανεπιστήμιο του Essex (Μ. Βρετανία). Έλαβε διδακτορικό δίπλωμα στην Ιστορία από το Ευρωπαϊκό Πανεπιστημιακό Ίδρυμα της Φλωρεντίας (1997). Είναι ιστορικός, καθηγήτρια στο Τμήμα Κοινωνικής και Εκπαιδευτικής Πολιτικής του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου. Έχει διδάξει στα Πανεπι­στήμια Θεσσαλίας, Κρήτης, Αθηνών, Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο (ΕΑΠ), ενώ διετέλεσε επισκέπτρια ερευνήτρια σε πανεπι­στήμια του εξωτερικού (Princeton, Brown, Birkbeck College στο Λονδίνο, Ινστιτούτο Ελληνικής και Λατινικής Φιλολογίας του Ελεύθερου Πανεπιστημίου του Βερολίνου). Έχει δημοσιεύσει τις μελέτες Scientific National History: The Greek Case in Comparative Perspective (Peter Lang, 2000), Ο δεύτερος βίος των Τριών Ιεραρχών: Μια γενεαλογία του «ελληνοχριστιανικού πολιτισμού» (Νεφέλη, 2004), καθώς και άρθρα σε ελληνικά και διεθνή επιστημονικά περιοδικά και συλλογικούς τόμους. Συνεπιμελήθηκε με τους Μ. Αυγερίδη και Κ. Κορνέτη τον συλλογικό τόμο Μεταπολίτευση: Η Ελλάδα στο μεταίχμιο δύο αιώνων (Θεμέλιο, 2015).

Από τις Εκδόσεις Πόλις κυκλοφορούν τα βιβλία της Πατρίς, Θρησκεία, Οικογένεια: Ιστορία ενός συνθήματος (2011) και Άγνωστη Χώρα: Ελλάδα και Δύση στις αρχές του 20ού αιώνα (2020).

Το έργο της εστιάζει στην ιστορία των ιδεολογικών και πολιτισμικών ρευμάτων.

*

Ο Γιάννης Φ. Ιωαννίδης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1966 και κατάγεται από την Κρήτη. Δικηγόρος με ειδίκευση σε υποθέσεις δη­μοσίου και ποινικού δικαίου, σπούδασε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, με μεταπτυχιακές σπουδές (DEA) στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης (Paris I Panthéon- Sorbonne), στο δημόσιο δίκαιο.

Είναι σήμερα Α’ Αντιπρόεδρος Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, καθώς και της αρχαιότερης στην Ελλά­δα οργάνωσης ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της Ελληνικής Ένωσης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, της οποίας υπήρξε Πρόε­δρος για πολλά χρόνια.

Έχει διατελέσει Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου Εσωτερικών και Γενικός Γραμματέας Διαφάνειας & Ανθρωπίνων Δικαι­ωμάτων στο Υπουργείο Δικαιοσύνης.

Υπήρξε υπεύθυνος Γραφείου Νομικής Στήριξης του Κέντρου Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων (ΚΕΘΕΑ) στην Αθήνα και ήταν Γραμματέας Δ.Σ. του «Ιατρικού Κέντρου Αποκατάστασης Θυμάτων Βασανιστηρίων».

Έχει δημοσιεύσει σειρά άρθρων σε επιστημονικά περιοδικά και στον ημερήσιο Τύπο, καθώς και τη μονογραφία Les privations de liberté au nom de l’ordre public [Οιστερήσειςτηςελευθερίαςστοόνοματηςδημόσιαςτάξης] (European public law series – Bibliothèque de droit public européen, Esperia publications ltd, London).

*

O Ξενοφών Κοντιάδης γεννήθηκε το 1967 στη Χαϊδελβέργη. Είναι καθηγητής Δημοσίου Δικαίου και Κοινωνικής Διοίκησης στο Τμήμα Δημόσιας Διοίκησης του Παντείου Πανεπιστημίου και Πρόεδρος του Κέντρου Ευρωπαϊκού Συνταγματικού Δικαίου – Ιδρύματος Θεμιστοκλή και Δημήτρη Τσάτσου. Δικηγόρος Αθηνών από το 1992. Μέλος του Επιστημονικού Συμβουλίου του Institute for European Constitutional Sciences (Hagen-Γερμανία) από το 2008 και Συντονιστής του «Research Group on Constitution-Making and Constitutional Change» της Διεθνούς Ένωσης Συνταγματικού Δικαίου (IACL) από το 2013. Co-Editor της επιστημονικής σειράς Routledge Series in Comparative Constitutional Change του διεθνούς εκδοτικού οίκου Routledge.

Πιο πρόσφατα βιβλία του: Η συνταγματική ανθεκτικότητα στη δοκιμασία των κρίσεων (Ξ. Κοντιάδης-Α. Φωτιάδου, Κέντρο Ευρωπαϊκού Συνταγματικού Δικαίου, 2022)∙ Η περιπετειώδης ιστορία των επαναστατικών Συνταγμάτων του 1821 (Καστανιώτης, 2021)∙ ΕΣΔΑ: Κατ’ άρθρο ερμηνεία (επιστημονική διεύθυνση Ι. Σαρμάς, Ξ. Κοντιάδης, Χ. Ανθόπουλος, εκδ. Σάκκουλα, 2021)∙ RoutledgeHandbookofComparativeConstitutionalChange (Xenophon Contiades, Alkmene Fotiadou, επιμ., 2020)∙ Πανδημία, βιοπολιτική και δικαιώματα (Καστανιώτης, 2020)∙ Πώς γράφεται το Σύνταγμα; (Παπαζήσης, 2018)∙ TheFoundationsandTraditionsofConstitutionalAmendment (Richard Albert, Xenophon Contiades, Alkmene Fotiadou, επιμ., 2017)∙ ParticipatoryConstitutionalChange (Xenophon Contiades, Alkmene Fotiadou, επιμ., 2017)∙ Η σοσιαλδημοκρατία σήμερα (Πόλις, 2017)∙ Το ανορθολογικό μας Σύνταγμα (Παπαζήσης, 2015)∙ConstitutionsintheGlobalFinancialCrisis (2013).

*

O Γιάννης Μπαλαμπανίδης γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1980. Σπούδασε νομικά και πολιτικές επιστήμες στην Ελλάδα και τη Γαλλία. Είναι διδάκτωρ Συγκριτικής Πολιτικής του Παντείου Πανεπιστημίου. Έχει δημοσιεύσει τις μονογραφίες Ευρωκομμουνι­σμός: Από την κομμουνιστική στη ριζοσπαστική ευρωπαϊκή Αριστερά (Πόλις, 2015, και Eurocommunism: From the Communist to the Radical Left in Europe, Routledge, 2018), Μεταρρυθμίζοντας μια χώρα σε κρίση (με τη Σωτηρία Λιακάκη, Ποταμός, 2019), Οι ιδέες της προόδου και της συντήρησης (Πόλις, 2022), ενώ έχει επιμεληθεί τον συλλογικό τόμο ΣΥΡΙΖΑ: Ένα κόμμα εν κινήσει (Θεμέλιο, 2019). Άρθρα και μελέτες του έχουν δημοσιευθεί σε ελληνικά και διεθνή επιστημονικά περιοδικά και στον Tύπο.

Από τις εκδόσεις Πόλις κυκλοφορεί επίσης η συλλογή διηγημάτων του Largo (2020 Βραβείο Πρωτοεμφανιζόμενου Πεζο­γράφου «Μένης Κουμανταρέας», Εταιρεία Συγγραφέων 2021).

*

O Στέφανος Παραστατίδης γεννήθηκε το 1973 στο Κιλκίς. Είναι γιατρός του ΕΣΥ. Ανέπτυξε συνδικαλιστική δράση στον χώρο των γιατρών και πολιτική δράση στις γραμμές του ΠΑΣΟΚ και στο διαδίκτυο ως blogger και, πρόσφατα, ως εκδότης του newsletter «O Σόσιαλ ο Ντέμοκρατ ο σωστός». Είναι μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΠΑΣΟΚ-Κινήματος Αλλαγής και έχει διατελέσει γραμματέας οργανωτικού και μέλος του Πολιτικού Συμβουλίου του κόμματος.