Για να γράψει  κανείς την ιστορία  ενός τόπου και των  κατοίκων του,  χρειάζεται θέληση, βιωματική αντίληψη προσώπων και πραγμάτων, μεράκι και αγάπη για τον τόπο του, συγγραφική δεινότητα, ερευνητικό πνεύμα, τεταμένες κεραίες σε κάθε στιγμή της ζωής του, αλλά και σκληρή δουλειά χρόνων. Γνώρισα τον Θοδωρή Γεωργάκη σαν τραπεζικό στέλεχος καριέρας, τον γνωρίζω τώρα και έναν ολοκληρωμένο πνευματικό άνθρωπο, έναν συγγραφέα και ποιητή, που όλα του τα γραπτά διακρίνονται από υψηλή πνευματική και λογοτεχνική επάρκεια. Mα, το κυρίαρχο στοιχείο στη δομή του παρόντος συγγράμματος, πέραν απ’ την πολυδιάστατη ερευνητική προσπάθεια σε συγγραφείς και αρχεία είναι η επιμονή και η ακρίβεια με την οποία ο συγγραφέας Θοδωρής Γεωργάκης, χρησιμοποιεί τις πηγές του για κάθε αποκάλυψή του! Σε κάθε του αποκάλυψη αναφέρει δίπλα την πηγή της, δίνοντας πιστότητα και αμεσότητα στην πολύτιμη αυτή εργασία του!!!
Ο συγγραφέας ζει και βιώνει την κάθε στιγμή του, αφότου απέκτησε συνείδηση του κόσμου, στο Πινακοχώρι Σφακιωτών Λευκάδος, και περνά στον … σκληρό δίσκο της μνήμης του, σχεδόν τα πάντα, που αφορούν την ζωή, την ιστορία, τα ήθη και έθιμα, την παράδοση αυτού του μικρού λίκνου, παιδιόθεν. Γι’ αυτό, αυτή η βιωματική του καταγραφή της ιστορίας, της παράδοσης, των ηθών και εθίμων, των τοπωνυμίων, που πραγματοποιεί με τούτο το πόνημά του, έχει ιδιαίτερη αξία και εγκυρότητα, αφού είναι ο μοναδικός, μέχρι τώρα τουλάχιστον, που γράφει για τους Σφακιώτες, ζώντας στους Σφακιώτες το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του και έχοντας, ως εκ τούτου, βιωματική και άμεση αντίληψη των πάντων, που πραγματεύεται σ’ αυτό το έργο του. Από μαθητής ακόμη, νοιώθει μέσα του την ανάγκη να ψάξει για τις ρίζες του, το λίκνο της καρδιάς του, τους Σφακιώτες Λευκάδος. Τον θέλγει ή ιδέα πως είναι Σφακιώτης – Λευκαδίτης, ριζωμένος από αιώνων σ’αυτόν τον ιερό χώρο των Σφακιωτών, με τις τέσσερεις εξεγέρσεις, πως είναι απόγονος Κρητών.
Όπως ακριβώς δίδαξε και μένα ο ίδιος ο πατέρας μου, που γεννήθηκε το 1900 στο Πινακοχώρι και παρά το γεγονός ότι γεννήθηκα και μεγάλωσα στη Θεσσαλονίκη, πάντα μέσα μου έκαιγε και καίει αδιάλειπτα η φλόγα της Λευκαδιτο-Κρητικής καταγωγής μου. Αντιστέκεται ο συγγραφέας σθεναρά στη νεοδημιουργηθείσα άποψη, που έπλασαν και επικαλούνται κάποιοι, ότι οι Σφακισάνοι, επαιρόμενοι για τους τέσσερεις Ηρωικούς τους Ξεσηκωμούς, αναζήτησαν, “δήθεν”, σημείο αναφοράς και σύνδεσης με το ανυπότακτο φρόνημα των Σφακιανών της Κρήτης. Βάζουν και χρονολογικά όρια, μάλιστα, πως αυτός ο «μύθος» πλάστηκε απ’ το 1915 και στα επόμενα χρόνια!!! Μα ο δικός μου πατέρας, o πολεμιστής στην Μικρά Ασία, ο Απόστολος Γεωργάκης, όπως προανέφερα, έζησε απ’ το 1922 δεκαοχταετής στην Θεσσαλονίκη, πότε πρόλαβε να … γαλουχηθεί σ’ αυτόν τον δήθεν «μύθο»; Απλά κουβαλούσε μέσα του, απ’ τους προγόνους του, να σημειώσω, μάλιστα πως έχω σχεδιάγραμμα απ’ το γενεαλογικό μας δένδρο, που φτάνει μέχρι το 1600, κουβαλούσε, λοιπόν, τον πατροπαράδοτο Σφακισάνικο αυτοπροσδιορισμό και παράδοση και τον μετέφερε σε μας τα παιδιά του. Σαν Ακαδημαϊκός Δάσκαλος, οφείλω να υπερασπιστώ τον αυτοπροσδιορισμό μας, μα κυρίως την παράδοσή μας, ημών των Σφακισάνων! Δεν νοείται η παράδοση, κατά το δοκούν, άλλοτε να αποτελεί πυλώνα της ιστορίας και άλλοτε να διαγράφεται με μια μονοκονδυλιά, όταν δεν εξυπηρετεί τα συμφέροντα κύκλων, που εναντιώνονται σε κάποια έκφανση της παράδοσης. Εν προκειμένω, οφείλω να υπερασπιστώ την παράδοση και τον αυτοπροσδιορισμό των συγχωριανών μου Σφακισάνων και καλώ τις επόμενες γενιές, με τον ίδιο απέραντο σεβασμό και με την ίδια λατρεία να διαφυλάξουν σαν κόρη οφθαλμού και να διαιωνίσουν την Κρητική μας καταγωγή.
Η παράδοση, ο αυτοπροσδιορισμός, η αγάπη για τον τόπο και τέλος το ανυπότακτο φρόνημα ενός λαού δεν οικοδομούνται με θεωρίες “δήθεν”, αλλά κληρονομούνται από γενιά σε γενιά. Τόχουν στο αίμα τους οι Σφακιώτες, Σφακιανοί της Λευκάδος, οι οποίοι το απόδειξαν  έμπρακτα, όχι μόνο κατά το απώτερο παρελθόν, πραγματοποιώντας εξεγέρσεις κατά των κατακτητών Φράγκων, Ενετών και Άγγλων, που πέρασαν απ’αυτόν τον τόπο, αλλά και κατά το πρόσφατο παρελθόν. Το μαρτυρούν οι νεκροί Σφακισάνοι, οι ανάπηροι, οι «επ΄ανδραγαθία επί του πεδίου της μάχης» τιμηθέντες, ανάμεσα στους τόσους άλλους λαμπρούς Έλληνες, τόσο κατά την Μικρασιατική Εκστρατεία, όσο και κατά τον πόλεμο του 1940/41.
Στην κατοχή, με την μέγιστη, σε παγκόσμιο επίπεδο,  ηρωική πράξη, την υποστολή  και αρπαγή της γερμανικής πολεμικής σημαίας από την Ακρόπολη, από δυο νεαρούς αγωνιστές, ένας των οποίων ήταν ο σεμνός πατριώτης Απόστολος (Λάκης) Σάντας, ο οποίος, ναι μεν κατάγεται απ’τους όμορους των Σφακιωτών Πηγαδισάνους, όμως, όπως αποκαλύπτει ο συγγραφέας, και οι Σανταίοι των Πηγαδισάνων είναι απόγονοι των Δημουλά και Νικολέτου Σάντα, απ’τα Κοντράτα. Ο δεύτερος, μάλιστα, υπήρξε αγωνιστής του 1821, παίρνοντας μέρος στη μάχη της Άμφισσας και του Πέτα. Το απέδειξε, μερικούς χρόνους αργότερα, το 1970, ο φοιτητής Κώστας Γεωργάκης, που ναι μεν γεννήθηκε στην Κέρκυρα, όμως με καταγωγή απ’το Πινακοχώρι, εγγονός του Αναγνώστη Γεωργάκη, με την ηρωική του αυτοπυρπόληση στην Ιταλία, υπέρ της δημοκρατίας και της ελευθερίας στην Ελλάδα. Επομένως, τούτο το ανυπότακτο φρόνημα, οι κάτοικοι των Σφακιωτών, το κουβαλούν στο αίμα τους, το σέρνει η Κρητική τους προέλευση και ουδέποτε αναζήτησαν διασυνδέσεις και παραλληλισμούς και μάλιστα απ’ την αυθαίρετη χρονολογία του 1915 και εφεξής…
Μέσα στις 500 περίπου σελίδες του βιωματικού αυτού έργου ζωής, που διαβάζεται αχόρταγα, απ’την πρώτη μέχρι την τελευταία σελίδα, αφήνοντας αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη, με μια καταπληκτική βιβλιογραφία πενήντα περίπου πηγών, αλλά και με σπάνιες Σφακισάνικες φωτογραφίες διανθισμένο, ο Θοδωρής Γεωργάκης, που το ονομάζει «Σφακιώτες Λευκάδος. Λίκνο της Καρδιάς μας», με τα πολύτιμα στοιχεία που παρουσιάζει, αποδεικνύει τη συνέχεια της ροής του αίματος από τους Σφακιώτες της Κρήτης, διότι Σφακιώτες λέγονταν και οι Σφακιανοί μέχρι το 1900, όπως αποδεικνύει με αμάχητα στοιχεία, στους Σφακιώτες της Λευκάδος.
Επίσης. Τα ήθη και τα έθιμα, τα τοπωνύμια, οι γιορτές, η γλώσσα, η παράδοση, ή ιστορία, είναι πολύτιμα στοιχεία, που ο συγγραφέας, με κόπο πολύ, με στοργή και αγάπη συνέλεξε και τα παρουσιάζει. Είναι ένα έργο πολύτιμο, με Πανελλήνια εμβέλεια, ειδικότερα για όλους εμάς, με την Σφακισάνικη καταγωγή, που γεννηθήκαμε και μεγαλώσαμε μακριά απ’τη Λευκάδα.  Η πραγματική του αξία θα φανεί ύστερα από πολλά – πολλά χρόνια, όταν εμείς δεν θα υπάρχουμε πλέον, όταν οι απόγονοί μας, στα πέρατα της Οικουμένης, θα το διαβάζουν και θα ταξιδεύουν νοερά στο μικρό αυτό Λίκνο της Καρδιάς όλων μας, τελικά. Στους Σφακιώτες Λευκάδος…

Θεσσαλονίκη. Ιανουάριος 2014
Σπυρίδων Αποστόλου Γεωργάκης
Ομότιμος Καθηγητής Αριστοτελείου
Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης