ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΑ ΩΡΑΙΟΤΕΡΑ ΕΡΓΑ ΤΟΥ ΓΙΟΖΕΦ ΡΟΤ περιλαμβάνονται οι νουβέλες Ο θρίαμβος της ομορφιάς, μια κυνική ιστορία για τον έρωτα και την απιστία, γραμμένη με αδιάλειπτη πικρή ειρωνεία, και Η προτομή του αυτοκράτορα, μια σπουδαία ελεγειακή ιστορία για τη μεταπολεμική απώλεια της πατρίδας και του κόσμου της.
Περιγραφή
ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΑ ΩΡΑΙΟΤΕΡΑ ΕΡΓΑ ΤΟΥ ΓΙΟΖΕΦ ΡΟΤ περιλαμβάνονται οι νουβέλες Ο θρίαμβος της ομορφιάς, μια κυνική ιστορία για τον έρωτα και την απιστία, γραμμένη με αδιάλειπτη πικρή ειρωνεία, και Η προτομή του αυτοκράτορα, μια σπουδαία ελεγειακή ιστορία για τη μεταπολεμική απώλεια της πατρίδας και του κόσμου της. Μαζί με τον Σταθμάρχη Φαλλμεράυερ, γράφτηκαν στην παραγωγικότατη περίοδο του Ροτ του 1934-1935. Οι τρεις νουβέλες αποτελούν μια «χρυσή» τριάδα.
ΑΠΟ ΤΟΝ ΘΡΙΑΜΒΟ ΤΗΣ ΟΜΟΡΦΙΑΣ
Εκτιμώ πολύ τον παλιό μου φίλο δρα Σκόβρονεκ· εκτιμώ την κατανόηση και την οξυδέρκειά του, τις γνώσεις του πάνω στην ανθρώπινη φύση. Εικοσιπέντε και παραπάνω χρόνια είναι γιατρός σε μια φημισμένη λουτρόπολη όπου συχνάζουν κυρίως γυναίκες: Τα ιαματικά νερά της κάνουν, λένε, θαύματα στις παθήσεις της μήτρας, στη στειρότητα και στην υστερία. Έτσι ισχυρίζεται, τουλάχιστον, ο φίλος μου ο δρ Σκόβρονεκ. Και μετά εκφράζεται με την ίδια βεβαιότητα για την εξίσου θαυματουργή, αν και πιο εξηγήσιμη, επίδραση που ένας σημαντικός αριθμός από νέους, γερούς και διψασμένους για έρωτα άνδρες ασκούν στις ασθενείς του, στις γυναίκες που γυρεύοντας γιατρειά και παρηγοριά συρρέουν κάθε χρόνο στη λουτρόπολη. Ακριβείς σαν κάποια αποδημητικά πουλιά, έρχονται «με το άνοιγμα της σαιζόν» οι νεαροί στην πόλη, έτοιμοι να παραβγούν σε θεραπευτική δύναμη με τα διάσημα ιαματικά νερά της. Επί ένα τέταρτο του αιώνα, πάντως, ο φίλος μου δρ Σκόβρονεκ είχε κάθε ευκαιρία να μελετήσει τις γυναικείες σωματικές και ψυχικές ασθένειες. […]
ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΡΟΤΟΜΗ ΤΟΥ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΑ
Σε κάθε χώρα τραγουδούσαν άλλα τραγούδια· σε κάθε χώρα οι χωρικοί ήταν ντυμένοι με άλλα ρούχα· σε κάθε χώρα μιλούσαν άλλη γλώσσα, ή άλλες γλώσσες. […] Και όπως όλοι οι Αυστριακοί εκείνης της εποχής, έτσι και ο Μορστίν αγαπούσε μέσα στην ασταμάτητη αλλαγή το μόνιμο, μέσα στη δίνη των μετατροπών το γνώριμο, μέσα στα αλλεπάλληλα καινούργια το παλιό και συνηθισμένο. Έτσι το ξένο γινόταν γι’αυτόν οικείο, χωρίς να χάνει τα χρώματά του. Έτσι είχε η πατρίδα του την αιώνια σαγήνη των μακρινών κι εξωτικών τόπων. […]
«Κατέστρεψαν και την όποια προσωπική χαρά μου έδινε αυτό που αποκαλούσα “πατρίδα”. Τώρα παντού γύρω μου όλοι μιλούν για την καινούργια τους πατρίδα. Στα μάτια τους είμαι ένας άπατρις, ένας άνθρωπος χωρίς πατρίδα. Αυτό ήμουν πάντα. Αχ! Κάποτε υπήρχε πατρίδα, πατρίδα πραγματική, μια πατρίδα δηλαδή για τους “απάτριδες”, η μόνη δυνατή πατρίδα. […] Τώρα είμαι άπατρις. Έχασα την αληθινή πατρίδα, την πατρίδα των για πάντα πλανήτων».
Η προσωπική ζωή του Ροτ ήταν τόσο εφήμερη όσο και τα ανατολικοευρωπαϊκά σύνορα. Ο Μάικλ Χόφμαν, ο σπουδαιότερος μεταφραστής του στα αγγλικά, τον έχει αποκαλέσει «ο πιο μη πρακτικός άνθρωπος που έζησε ποτέ», και με το δίκιο του. Ο Ροτ δεν είχε λεφτά, δεν είχε σταθερή δουλειά, δεν είχε τραπεζικό λογαριασμό, σχεδόν δεν είχε ούτε καν ρούχα. Δεν είχε βιβλία, δικά του τουλάχιστον. Με το χρόνο έχασε τα δόντια του. Και από τότε που το Μπρόντι, μαζί με την υπόλοιπη Ανατολική Γαλικία, αφομοιώθηκε στην Πρώτη Πολωνική Δημοκρατία μετά την αποσύνθεση της Αυστρο-ουγγρικής Αυτοκρατορίας, ο Ροτ δεν είχε ούτε πατρίδα.
« Είμαι μια αποδώ και μια αποκεί, χωρίς σταθερή διεύθυνση », είχε πει στον Στέφαν Τσβάιχ.
–MORTEN HØI JENSEN
•
« Η Αυστροουγγαρία δεν υπάρχει πια », έγραψε ο Ζίγκμουντ Φρόυντ την Ημέρα της Ανακωχής το 1918. «Δεν θέλω να ζήσω οπουδήποτε αλλού… Θα ζήσω με το πάνω μέρος του κορμού μου και θα τον φαντάζομαι ολόκληρο ». Ο Φρόυντ μιλούσε εκ μέρους πολλών Εβραίων της αυστρογερμανικής κουλτούρας. Ο διαμελισμός της παλιάς αυτοκρατορίας, και ο ανασχεδιασμός του χάρτη της Ανατολικής Ευρώπης για να δημιουργηθούν νέες πατρίδες βάσει εθνοτήτων, λειτούργησε πάνω από όλα εις βάρος των Εβραίων της Ευρώπης, αφού δεν είχαν πια καμιά επικράτεια στην οποία να μπορούν να αναφερθούν ως προγονική χώρα. […] Η νοσταλγία για το παρελθόν που χάθηκε και η αγωνία για το μέλλον χωρίς μια σκέπη βρίσκονται στην καρδιά του ώριμου έργου του Γιόζεφ Ροτ.
–J.M. COETZEE, The New York Review of Books
ΑΠΟ ΤΟΝ ΘΡΙΑΜΒΟ ΤΗΣ ΟΜΟΡΦΙΑΣ
«Δύσκολη κατάσταση. Καταλαβαίνετε. Οι κανόνες ιπποτικής συμπεριφοράς επιβάλλουν να μην προδίδεις ποτέ τα μυστικά μιας κυρίας. Είχα άλλωστε αρκετές φορές την ευκαιρία να δω με τα μάτια μου την οργή ερωτευμένων αντρών να στρέφεται όχι ενάντια στις άπιστες γυναίκες αλλά ενάντια στους φίλους που τους αποκάλυψαν την προδοσία και την απιστία. […] Ήταν ο καλύτερος, ο μοναδικός μου φίλος. Τον κοίταξα στα μάτια, και χωρίς να σηκωθώ από τη θέση μου του είπα ήρεμα: “Η γυναίκα σας σάς απάτησε πολλές φορές”».
ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΡΟΤΟΜΗ ΤΟΥ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΑ
Από τότε ο κόμης Μορστίν κυκλοφορούσε με τη στολή του Αυστριακού λοχαγού των δραγόνων – και οι χωρικοί στο Λοπάτινι καθόλου δεν το έβρισκαν παράξενο αυτό. Κάθε φορά που έβγαινε από το σπίτι του, ο λοχαγός χαιρετούσε τον ανώτατο, τον αρχιστράτηγό του, την προτομή του νεκρού Αυτοκράτορα Φραγκίσκου Ιωσήφ. Ύστερα ακολουθούσε τον συνηθισμένο χωματόδρομο, ανάμεσα στα δύο μικρά ελατοδάση, πηγαίνοντας στο διπλανό χωριό. «Μισώ τα έθνη και τα εθνικά κράτη. Η παλιά μου πατρίδα, η μοναρχία, ήταν ένα σπίτι μεγάλο, με πολλές πόρτες και πολλά δωμάτια, χωρούσε πολλών λογιών ανθρώπους. Τώρα το σπίτι μοιράστηκε, κομματιάστηκε, γκρεμίστηκε. Δεν έχω πια καμιά δουλειά εκεί. Είμαι μαθημένος να ζω σε σπίτι, όχι σε καμαράκια».
